Tinamiformes

teulu o adar
Tinamou
Amrediad amseryddol:
Mïosen – yn ddiweddar
10–0 Miliwn o fl. CP
Tinamŵ cribog y De (Eudromia elegans)
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Animalia
Ffylwm: Chordata
Dosbarth: Aves
Urdd: Tinamiformes
Teulu: Tinamidae
Teiprywogaeth
Tinamus major
Gmelin, 1789
Genws
Amrywiaeth
2 isdeulu, 9 genera, 47 rhywogaeth, 127 isrywogaeth
      
Cyfystyron
  • Crypturidae Bonaparte, 1831
  • Tinamotidae Bonaparte, 1854
  • Eudromiidae Bonaparte, 1854
  • Rhynchotidae von Boetticher, 1934

Urdd o adar yw'r Tinamiformes ac mae'r Tinamŵaid (y Tinamidae) yn deulu o fewn yr urdd honno; ceir hefyd 47 math neu rywogaeth o fewn yr urdd e.e. Tinamŵ'r ucheldir. Mae'r erthygl hon yn cyfeirio at y tri: yr urdd y teulu a'r 47 rhywogaeth. Tiriogaeth y Tinamŵ yw Mecsico, Canol America, a De America. Daw'r gair o'r iaith Carib a gaiff ei siarad gan bobl Kalina yn Ne America.

Dyma un o'r adar mwyaf hynafol, a cheir ffosiliau ohonynt o'r epoc Mïosen. Mae ymchwil diweddar yn dangos nad ydynt yn chwaer grŵp i'r adar gwastatfron (y ratiteiaid), na fedrant hedfan. Adar sefydlog ydynt, ac anghrwydrol, gan fyw ar y tir, yn hytrach na mewn coed. Gallant fyw mewn amrywiaeth o gynefinoedd: o'r fforestydd glaw i laswelltiroedd. Ceir dau isdeulu, ac mae'r ddau'n hollol wahanol o ran eu cynefinoedd, gyda'r Nothurinae yn byw mewn gwastatiroedd agored a'r Tinaminae mewn coedwigoedd.[1]

Perthynas

golygu

Cladogram gan Bertelli & Porzecanski (2004)[2]

 Tinamidae
 Tinaminae  

 Nothocercus


  

 Crypturellus



 Tinamŵ




 Nothurinae  
  

 Tinamotis



 Eudromia



 

 Rhynchotus


 


 Nothoprocta


 

 Nothura



 Taoniscus








Rhywogaethau

golygu

Rhestr Wicidata:

teulu enw tacson delwedd
Tinamŵ adeingoch Rhynchotus rufescens
 
Tinamŵ bron llwydfelen Nothocercus julius
Tinamŵ bychan Taoniscus nanus
 
Tinamŵ cycyllog Nothocercus nigrocapillus
 
Tinamŵ'r ucheldir Nothocercus bonapartei
 
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Cyfeiriadau

golygu

Llyfryddiaeth

golygu
  • Michael J. Benton (2004). "Origin and relationships of Dinosauria". In David B. Weishampel; Peter Dodson; Halszka Osmólska (Hrsg.) (gol.). The Dinosauria. Berkeley: Zweite Auflage, University of California Press. tt. 7–19. ISBN 0-520-24209-2.