Μαρόκο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Διάσωση 1 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0.9.5
(16 ενδιάμεσες εκδόσεις από 7 χρήστες δεν εμφανίζονται)
Γραμμή 20:
| τύπος_κυριαρχίας = [[Ανεξαρτησία]]
| γεγονός_κυριαρχίας = Από τη [[Γαλλία]]<br />Ισχύον [[Σύνταγμα]]
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = [[2 Μαρτίου]] [[1956]]<br />10 Μαρτίου 1972<br />αναθεωρήθηκε 4 Σεπτεμβρίου 1992, τροποποιήθηκε τοτον Σεπτέμβριο του 1996 και την 1η Ιουλίου 2011<br />
<ref>Η τροποποίηση του Σεπτεμβρίου του 1996 έγινε για να συσταθεί διθάλαμη βουλή</ref>.
| θέση_έκτασης = 58
Γραμμή 27:
| σύνορα = 2.017,9
| ακτογραμμή = 1.835
| θέση_πληθυσμού = 3940
| πληθυσμός = 33.848.242<ref name="censusαπογραφή">[http://www.hcp.ma/ Απογραφή Μαρόκου 2014]</ref>
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2014
| πυκνότητα_πληθυσμού = 8283,17
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 128132
| εκτίμηση_πληθυσμού = 3637.670369.000652<ref name="statsεκτίμηση">[{{cite web |url = https://www.hcp.ma/Population-du-Maroc-par-annee-civile-en-milliers-et-au-milieu-de-l-annee-1960-2050_a3526.html Επίσημη|title εκτίμηση]= Population du Maroc par année civile (en milliers et au milieu de l'année) : 1960 - 2050 |publisher = Haut-Commissariat au Plan |ημερομηνία= |accessdate= 2024-06-30 }}</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 20222024
| χρονιά_ΑΕΠ = 2016
| ΑΕΠ = 281,793 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=60&pr.y=6&sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=686&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Μαρόκο |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate=2017-05-09}}</ref>
Γραμμή 56:
| οδηγούν_από = δεξιά
| κωδικός_κλήσης = 212
| σημειώσεις= Σημείωση: Από τα στοιχεία εξαιρείται η [[Δυτική Σαχάρα]], στο μεγαλύτερο μέρος της οποίας το Μαρόκο ασκεί [[de facto]] κυριαρχία. ΣτοΣτον χάρτη η περιοχή σημειώνεται με γραμμές
}}
 
Το '''Μαρόκο''' είναι μια [[άραβες|αραβική]], [[ισλάμ|μουσουλμανική]] χώρα της [[Βόρεια Αφρική|Βόρειας Αφρικής]]. Το πολίτευμά του είναι η [[Συνταγματική Μοναρχία]] και έχει έκταση 446.550 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και πληθυσμό 3637.670369.000652 κατοίκους,<ref name="εκτίμηση"/> σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 20222024.<ref name="stats"/> Βρίσκεται στηνστη βορειοδυτική άκρη της [[Αφρική]]ς και συνορεύει ανατολικά με την [[Αλγερία]], νότια με τηντη [[Μαυριτανία]] και βόρεια με την [[Ισπανία]]. Δυτικά βρέχεται από τον [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό ωκεανό]], ενώ στοστον βορρά από τη [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]]. Στο βόρειο άκρο του βρίσκεται η μια πλευρά από τα στενά του [[Γιβραλτάρ]], σε απόσταση 14,33 [[Χιλιόμετρο|χλμ]]. από την [[Ισπανία]]. Το Μαρόκο διοικεί το μεγαλύτερο μέρος της [[Δυτική Σαχάρα|Δυτικής Σαχάρας]], που όμως από το 1976 έχει ανακηρυχτεί ανεξάρτητο κράτος και αναγνωρίζεται από 46 κράτη στον κόσμο. Πρωτεύουσα του Μαρόκου είναι το [[Ραμπάτ]].
 
Αν και η περιοχή κατοικείται από την [[Παλαιολιθική περίοδος|Παλαιολιθική Εποχή]], το [[Ιδρισίδες|πρώτο μαροκινό κράτος]] ιδρύθηκε από τον Ιδρίς Α΄ το 788. Στη συνέχεια διοικήθηκε από μια σειρά ανεξάρτητων δυναστειών, φτάνοντας στο ζενίθ της ως περιφερειακή δύναμη τον 11ο και 12ο αιώνα, υπό τις δυναστείες των [[Αλμοραβίδες|Αλμοραβιδών]] και των [[Αλμοάδες|Αλμοαδών]], όταν έλεγχε το μεγαλύτερο μέρος της [[Ιβηρική Χερσόνησος|Ιβηρικής Χερσονήσου]] και του [[Μαγκρέμπ]].<ref>{{Cite book|title=North Africa|first=John G.|last=Hall|last2=Chelsea Publishing House|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-7910-5746-9|year=2002|url=https://books.google.com/books?id=BhMuc6NacxgC&q=Since+the+foundation+of+the+first+Moroccan+state+by+Idris+I+in+788+AD,+the+country+has+been+ruled+by+a+series+of+independent+dynasties,+reaching+its+zenith+under+Almoravid+and+Almohad+rule,+when+it+spanned+parts+of+Iberia+and+northwestern+Africa.&pg=PA5}}</ref> Τον 15ο και τον 16ο αιώνα, το Μαρόκο αντιμετώπισε εξωτερικές απειλές για την κυριαρχία του, με την [[Αυτοκρατορία της Πορτογαλίας|Πορτογαλία]] να καταλαμβάνει κάποια εδάφη και την [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] να καταπατά εδάφη του στα ανατολικά. Οι δυναστείες των [[Σουλτανάτο Μαρινιδών|Μαρινιδών]] και των [[Σουλτανάτο Σααντί|Σααντί]] κατά τα άλλα αντιστάθηκαν στην ξένη κυριαρχία και το Μαρόκο ήταν το μόνο βορειοαφρικανικό έθνος που γλίτωσε από την οθωμανική κυριαρχία. Η [[δυναστεία των Αλαουϊτών]], που κυβερνά τη χώρα μέχρι σήμερα, κατέλαβε την εξουσία το 1631 και κατά τους επόμενους δύο αιώνες επέκτεινε τις διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις με τον [[Δυτικός Κόσμος|δυτικό κόσμο]]. Η στρατηγική θέση του Μαρόκου κοντά στην είσοδο της Μεσογείου προσέλκυσε ανανεωμένα το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον. Το 1912, η Γαλλία και η Ισπανία χώρισαν τη χώρα σε αντίστοιχα προτεκτοράτα, διατηρώντας μια διεθνή ζώνη στην Ταγγέρη. Μετά από ταραχές και εξεγέρσεις κατά της αποικιοκρατίας, το 1956 το Μαρόκο ανέκτησε την ανεξαρτησία του και επανενώθηκε.
Γραμμή 70:
Το ελληνικό όνομα "Μαρόκο" προέρχεται από το ιταλικό ''Marocco'' και αυτό με τη σειρά του από το [[Μαρακές]], το μεσαιωνικό λατινικό όνομα της πρώην πρωτεύουσας των [[Αλμοραβίδες|Αλμοραβιδών]] και των [[Αλμοχάδες|Αλμοχάδων]].<ref name=mpampiniotis>{{cite book|last=Μπαμπινιώτης|first=Γεώργιος|title=Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας|year=2002|publisher=Κέντρο Λεξικολογίας|location=Αθήνα|isbn=960-86190-1-7|edition=2η}}</ref> Στην [[περσική γλώσσα]] η χώρα λέγονταν ''Marrakesh'' μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα, όπως και στα αραβικά της [[Μέση Ανατολή|Μέσης Ανατολής]]. Στην [[τουρκική γλώσσα]] ήταν γνωστό ως ''Fas'', από την αρχαία πρωτεύουσα [[Φεζ]].
 
Η λέξη «''Marrakesh''» προέρχεται από τηντη [[Βερβερικές γλώσσες|βερβερική]] φράση ''Mur N'Akush'' που σημαίνει «''χώρα του Θεού''».
 
== Ιστορία ==
 
=== Προϊστορία και αρχαιότητα ===
Η περιοχή του σημερινού Μαρόκου έχει κατοικηθεί τουλάχιστον από την [[Παλαιολιθική περίοδος|παλαιολιθική εποχή]], ξεκινώντας κάπου μεταξύ 190.000 και 90.000&nbsp;π.Χ.. Μια πρόσφατη δημοσίευση πρότεινε ότι υπάρχουν στοιχεία για ακόμη παλαιότερη ανθρώπινη κατοίκηση στην περιοχή: απολιθώματα ''[[Άνθρωπος|Homo sapiens]]'' που ανακαλύφθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 2000 κοντά στην ακτή του [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικού]] στο Τζεμπέλ Ιρούντ χρονολογήθηκαν στα 315.000 χρόνια πριν.<ref>[http://www.nature.com/news/oldest-homo-sapiens-fossil-claim-rewrites-our-species-history-1.22114 Oldest Homo sapiens fossil claim rewrites our species' history ] News. </ref> Κατά την [[Ανώτερη Παλαιολιθική]], το [[Μαγκρέμπ]] ήταν πιο εύφορο από ό,τι είναι σήμερα, θυμίζοντας [[σαβάνα]], σε αντίθεση με το σύγχρονο άνυδρο τοπίο.<ref>{{Cite book|title=From hunters to farmers the causes and consequences of food production in Africa|url=https://archive.org/details/fromhunterstofar00clar|first=D.|last=Rubella|publisher=University of California Press|isbn=978-0520045743|year=1984|chapter=Environmentalism and Pi Paleolithic economies in the Maghreb (c. 20,000 to 5000 B.P.)|editor-last=J.D. Clark & S.A. Brandt|location=Berkeley|pages=[https://archive.org/details/fromhunterstofar00clar/page/n52 41]–56}}</ref> Πριν από είκοσι δύο χιλιάδες χρόνια, τον προϋπάρχοντα Ατερικό πολιτισμό διαδέχθηκε ο Ιβηρομαυριτανικός πολιτισμός, ο οποίος μοιραζόταν ομοιότητες με τους ιβηρικούς πολιτισμούς, και τον διαδέχθηκε ο [[πολιτισμός του Λάγυνου]] στο Μαρόκο.
 
Στην αρχή της περιόδου της [[Κλασική αρχαιότητα|Κλασικής Αρχαιότητας]], η Βορειοδυτική Αφρική και το Μαρόκο εντάχθηκαν στον ευρύτερο αναδυόμενο [[Μεσόγειος Θάλασσα|μεσογειακό]] κόσμο από τους [[Φοίνικες (αρχαίος λαός)|Φοίνικες]], οι οποίοι ίδρυσαν εκεί εμπορικές αποικίες και οικισμούς, οι πιο ουσιαστικοί από τους οποίους ήταν η [[Τσελάχ]], η [[Λιξός]] και η [[Εσαουίρα|Μογκαντόρ]],<ref>{{Cite web|url=http://www.megalithic.co.uk/article.php?sid=17926|title=C. Michael Hogan, ''Mogador: Promontory Fort'', The Megalithic Portal, ed. Andy Burnham|last=The Megalithic Portal and Megalith Map|publisher=Megalithic.co.uk|accessdate=2 June 2010}}</ref> η οποία ιδρύθηκε ως φοινικική αποικία ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ.<ref>Moscati, Sabatino (2001) ''The Phoenicians'', Tauris, {{ISBN|1-85043-533-2}}</ref> 
[[Αρχείο:Volubilis_Longshot_II.jpg|δεξιά|μικρογραφία| Ρωμαϊκά ερείπια της [[Βολούμπιλις]].]]
Το Μαρόκο έγινε αργότερα μέρος της [[Αρχαία Καρχηδόνα|Καρχηδονιακής αυτοκρατορίας]]. Το παλαιότερο γνωστό ανεξάρτητο μαροκινό κράτος ήταν το βασίλειο των Βερβερίνων της Μαυριτανίας, υπό τον βασιλιά Μπάγκα.<ref>[[Livy]] ''[[Ab Urbe Condita Libri (Livy)|Ab Urbe Condita Libri]]'' 29.30</ref> Αυτό το αρχαίο βασίλειο (δεν πρέπει να συγχέεται με το σύγχρονο κράτος της [[Μαυριτανία|Μαυριτανίας]]ς) άκμασε γύρω στο 225&nbsp; π.Χ. ή παλαιότερα.
 
Η Μαυριτανία έγινε [[Εξαρτημένο κράτος|υποτελές]] βασίλειο της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]] το 33 π.Χ. Ο αυτοκράτορας [[Κλαύδιος]] προσάρτησε τη Μαυριτανία απευθείας το 44 μ.Χ., καθιστώντας τηντη [[ρωμαϊκή επαρχία]] που κυβερνάται από έναν αυτοκρατορικό [[Κυβερνήτης|κυβερνήτη]].
 
Κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «[[Κρίση του 3ου αιώνα|κρίσης του 3ου αιώνα]]», τμήματα της Μαυριτανίας ανακατακτήθηκαν από βερβερικές φυλές. Ως αποτέλεσμα, στα τέλη του 3ου αιώνα, η άμεση ρωμαϊκή κυριαρχία είχε περιοριστεί σε μερικές παράκτιες πόλεις, όπως το Σέπτουμ ([[Θέουτα]]). Όταν, το 429 μ.Χ., η περιοχή καταστράφηκε από τους [[Βάνδαλοι|Βάνδαλους]], η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έχασε τις υπόλοιπες κτήσεις της στη Μαυριτανία και οι τοπικοί Μαυρο-Ρωμαίοι βασιλείς ανέλαβαν τον έλεγχό τους. Στη δεκαετία του 530, η [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]], υπό τον έλεγχο του Βυζαντίου, αποκατέστησε την άμεση αυτοκρατορική κυριαρχία του Σέπτουμ και την Τίγγιδα (σύγχρονη Ταγγέρη), οχύρωσε την Τίγγιδα και έχτισε εκκλησία.
 
=== Ίδρυση και πρώιμη ισλαμική εποχή ===
[[Αρχείο:Idrisids_coin_minted_at_Al_Aliyah_Morocco_840_CE.jpg|αριστερά|μικρογραφία| [[Ιδρισίδες|Ιδρισιδικό]] νόμισμα στη [[Φεζ|Φες]], 840 μ.Χ.]]
Η μουσουλμανική κατάκτηση του Μαγκρέμπ, που ξεκίνησε στα μέσα του 7ου αιώνα, ολοκληρώθηκε από το [[Χαλιφάτο των Ομεϋαδών]] στις αρχές του επόμενου αιώνα, μεταφέροντας την αραβική γλώσσα και το [[Ισλάμ]] στην περιοχή. Αν και μέρος της ευρύτερης [[Χαλιφάτο|Ισλαμικής Αυτοκρατορίας]], το Μαρόκο οργανώθηκε αρχικά ως υποτελής επαρχία της [[Ιφρικίγια]], με τους τοπικούς κυβερνήτες να διορίζονται από τον [[Μουσουλμάνος|μουσουλμάνο]] κυβερνήτη στο [[Καϊρουάν]].<ref>Abun-Nasr 1987, p.33</ref>
 
Οι αυτόχθονες Βερβερικές φυλές υιοθέτησαν το Ισλάμ, αλλά διατήρησαν τους [[Άγραφος νόμος|εθιμικούς τους νόμους]]. Πλήρωναν επίσης φόρους και φόρο τιμής στη νέα μουσουλμανική διοίκηση.<ref>Abun-Nasr 1987, pp. 33–34</ref> Το πρώτο ανεξάρτητο μουσουλμανικό κράτος στην περιοχή του σύγχρονου Μαρόκου ήταν το Βασίλειο του Νέκορ, ένα εμιράτο που ιδρύθηκε από τον Σαλίχ Α΄ ιμπν Μανσούρ το 710, ως υποτελές κράτος του Χαλιφάτου των Ομαγιάδων. Μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης των Βερβέρων το 739, οι Βέρβεροι σχημάτισαν άλλα ανεξάρτητα κράτη όπως η Μικνάσα της [[Σιτζιλμάσα]] και η Μπαργκαβάτα.
[[Αρχείο:29610-Fez_(28134041211)_(qarawiyyin_crop).jpg|μικρογραφία| Το αλ-Καραουιγίν, που ιδρύθηκε στη [[Φεζ|Φες]] τον 9ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό πνευματικό, λογοτεχνικό και πνευματικό κέντρο.]]
Σύμφωνα με τον μεσαιωνικό μύθο, ο Ιντρίς ιμπν Αμπντάλα κατέφυγε στο Μαρόκο μετά τη σφαγή της φυλής του από τους [[Χαλιφάτο των Αββασιδών|Αββαδίσες]] στο Ιράκ. Έπεισε τις φυλές των Βερβέρων να διακόψουν την υποτέλειά τους στους μακρινούς Αββασίδες χαλίφηδες στη [[Βαγδάτη]] και ίδρυσε τη [[Ιδρισίδες|δυναστεία των Ιδρισιδών]] το 788. Οι Ιδρισίδες ίδρυσαν τη [[Φεζ|Φες]] ως πρωτεύουσά τους και το Μαρόκο έγινε κέντρο θρησκευτικών σπουδών και μεγάλη περιφερειακή δύναμη. Οι Ιδρισίδες εκδιώχθηκαν το 927 από το [[Χαλιφάτο των Φατιμιδών]] και τους συμμάχους τους, τους Μικνάσα, οι οποίοι αυτονομήθηκαν από τους Φατιμίδες το 932. Με τη σειρά τους απομακρύνθηκαν από την εξουσία από τη Μαγκράουα της Σιτζιλμάσα το 980.
[[Αρχείο:Empire_almohade.PNG|δεξιά|μικρογραφία| Η αυτοκρατορία της [[Αλμοάδες|Αλμοαδών]] στη μεγαλύτερη έκτασή της, περίπου το 1212.]]
Από τον 11ο αιώνα και μετά, εμφανίστηκαν μια σειρά από δυναστείες Βερβέρων.<ref>{{Cite book|title=Concise Encyclopaedia of World History|first=Carlos|last=Ramirez-Faria|isbn=978-81-269-0775-5|date=2007|url=https://books.google.com/books?id=gGKsS-9h4BYC&pg=PT861}}</ref> Υπό τη δυναστεία των [[Αλμοραβίδες|Αλμοραβίδων]] και τη δυναστεία των [[Αλμοάδες|Αλμοαδών]], το Μαρόκο κυριαρχούσε στο Μαγκρέμπ, στην [[αλ-Άνταλους]] στην [[Ιβηρική Χερσόνησος|Ιβηρική]] και στην περιοχή της δυτικής Μεσογείου. Τον 13ο και 14ο αιώνα οι [[Σουλτανάτο Μαρινιδών|Μαρινίδες]] κατείχαν την εξουσία στο Μαρόκο και προσπάθησαν να αναπαράγουν τις επιτυχίες των Αλμοαδών μέσω στρατιωτικών εκστρατειών στην Αλγερία και την Ισπανία. Ακολούθησαν οι [[Δυναστεία Βατασιδών|Βατασίδες]]. Τον 15ο αιώνα, η [[Ρεκονκίστα]] τερμάτισε τηντη μουσουλμανική κυριαρχία στην Ιβηρία και πολλοί Μουσουλμάνοι και Εβραίοι κατέφυγαν στο Μαρόκο.
 
=== Αλληλεπίδραση με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις ===
Γραμμή 101:
 
Καθώς η Ευρώπη βιομηχανοποιήθηκε, η Βορειοδυτική Αφρική εκτιμήθηκε όλο και περισσότερο ως υποψήφια για αποικισμό. Η Γαλλία έδειξε έντονο ενδιαφέρον για το Μαρόκο ήδη από το 1830, όχι μόνο για να προστατεύσει τα σύνορα της αλγερινής επικράτειάς της, αλλά και λόγω της στρατηγικής θέσης του Μαρόκου με ακτές στη Μεσόγειο και στον Ατλαντικό.<ref>{{Cite book|title=Morocco since 1830: A History|url=https://archive.org/details/moroccosince18300000penn|first=C. R.|last=Pennell|publisher=New York University Press|isbn=978-0814766774|year=2000|location=New York|page=[https://archive.org/details/moroccosince18300000penn/page/40 40]}}</ref> Το 1860, μια διαμάχη για τον θύλακα της Θέουτα της Ισπανίας οδήγησε την Ισπανία να κηρύξει τον πόλεμο. Η νικήτρια Ισπανία κέρδισε έναν περαιτέρω θύλακα και διεύρυνε την επικράτεια της Θέουτα. Το 1884, η Ισπανία δημιούργησε ένα προτεκτοράτο στις παράκτιες περιοχές του Μαρόκου.
[[Αρχείο:Louis_Comfort_Tiffany_-_Market_day_outside_the_walls_of_Tangiers,_Morocco.jpg|αριστερά|μικρογραφία| Ο πληθυσμός της [[Ταγγέρη|Ταγγέρης]]ς το 1873 περιελάμβανε 40.000 μουσουλμάνους, 31.000 Ευρωπαίους και 15.000 Εβραίους.<ref>{{Cite encyclopedia|archive-date=https://web.archive.org/web/20130501181723/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0019_0_19572.html|archivedate=1 May 2013|title=Tangier(s)}}</ref>]]
Το 1904, η Γαλλία και η Ισπανία χάραξαν ζώνες επιρροής στο Μαρόκο. Η αναγνώριση από το [[Ηνωμένο Βασίλειο]] της [[Σφαίρα επιρροής|σφαίρας επιρροής]] της Γαλλίας προκάλεσε την έντονη αντίδραση της [[Γερμανική Αυτοκρατορία|Γερμανικής Αυτοκρατορίας]] με αποτέλεσμα τηντη Μαροκινή κρίση του 1905. Το θέμα επιλύθηκε στη [[Σύνοδος του Αλχεθίρας|Διάσκεψη του Αλχεθίρας]] το 1906. Η κρίση του Αγκαντίρ του 1911 αύξησε τις εντάσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Η Συνθήκη της Φεζ το 1912 κατέστησε το Μαρόκο [[προτεκτοράτο]] της Γαλλίας και πυροδότησε τις [[Ταραχές στη Φεζ το 1912|ταραχές της Φεζ το 1912]].<ref name="Hirschberg1981">{{Cite book|title=A history of the Jews in North Africa: From the Ottoman conquests to the present time / edited by Eliezer Bashan and Robert Attal|last=Hirschberg, H. Z|publisher=BRILL|isbn=978-90-04-06295-5|year=1981|page=318|url=https://books.google.com/books?id=idEUAAAAIAAJ&pg=PA319}}</ref> Η Ισπανία διατήρησε το παράκτιο προτεκτοράτο της. Με την ίδια συνθήκη, η Ισπανία ανέλαβε τον ρόλο της προστάτιδας δύναμης στις ζώνες της βόρειας και νότιας [[Σαχάρα|Σαχάρας]]ς.<ref>{{Cite journal|last=Furlong|first=Charles Wellington|authorlink=Charles W. Furlong|year=1911|title=The French Conquest Of Morocco: The Real Meaning Of The International Trouble|journal=[[World's Work|The World's Work: A History of Our Time]]|volume=XXII|pages=14988–14999|url=https://books.google.com/books?id=rHAAAAAAYAAJ&pg=RA1-PA14988}}</ref>
 
Η εξορία [[Μοχάμεντ Ε΄ του Μαρόκου|σουλτάνου Μωάμεθ Ε']] το 1953 στη [[Μαδαγασκάρη]] και η αντικατάστασή του από τον αντιδημοφιλή Μοχάμεντ Μπεν Ααράφα με αποτέλεσμα αντιδράσεις στα γαλλικά και ισπανικά προτεκτοράτα. Οι βιαιότερες από αυτές εκδηλώθηκαν στην [[Ούτζντα]] όπου Μαροκινοί επιτέθηκαν στους Γάλλους και άλλους Ευρωπαίους κατοίκους στους δρόμους. Η Γαλλία επέτρεψε στον Μωάμεθ Ε' να επιστρέψει το 1955 και οι διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην ανεξαρτησία του Μαρόκου ξεκίνησαν τον επόμενο χρόνο.<ref>"[https://web.archive.org/web/20091030183316/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761572952_9/Morocco.html Morocco (Page 9 of 9)]". </ref> Τον Μάρτιο του 1956 το Μαρόκο ανέκτησε την ανεξαρτησία του από τη Γαλλία ως «Βασίλειο του Μαρόκου». Ένα μήνα αργότερα, η Ισπανία παραχώρησε το προτεκτοράτο της στο Βόρειο Μαρόκο στο νέο κράτος, αλλά διατήρησε τους δύο παράκτιους θύλακές της ([[Θέουτα]] και [[Μελίγια]]) στις ακτές της Μεσογείου.
Γραμμή 108:
=== Μετά την ανεξαρτησία ===
[[Αρχείο:وثيقة_الاستقلال_11_يناير_1944.jpg|αριστερά|μικρογραφία| Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Μαρόκου το 1944.]]
Μετά τοτον θάνατο του Μωάμεθ Ε', ο [[Χασάν Β΄ του Μαρόκου|Χασάν Β']] έγινε βασιλιάς του Μαρόκου στις 3 Μαρτίου 1961. Το Μαρόκο διεξήγαγε τις πρώτες του γενικές εκλογές το 1963. Ωστόσο, ο Χασάν κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ανέστειλε το κοινοβούλιο το 1965. Το 1971, υπήρξε μια αποτυχημένη προσπάθεια καθαίρεσης του βασιλιά και δημιουργίας δημοκρατίας.
 
Ο ισπανικός [[Περίκλειστο και αποσπασμένο έδαφος|θύλακας]] του Ιφνί στοστον νότο επιστράφηκε στο Μαρόκο το 1969. Το [[Μέτωπο Πολισάριο|κίνημα Πολισάριο]] ιδρύθηκε το 1973, με στόχο την ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους στην ισπανική Σαχάρα. Στις 6 Νοεμβρίου 1975, ο βασιλιάς Χασάν ζήτησε εθελοντές να πάνε στην Ισπανική Σαχάρα. Περίπου 350.000 άμαχοι αναφέρθηκαν ότι συμμετείχαν στην «Πράσινη Πορεία».<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14123260|title=Morocco profile – Timeline|work=BBC News|date=19 September 2012|accessdate=9 January 2013}}</ref> Ένα μήνα αργότερα, η Ισπανία συμφώνησε να εγκαταλείψει την ισπανική Σαχάρα, η οποία έγινε σύντομα Δυτική Σαχάρα, και να τη μεταφέρει στον κοινό έλεγχο Μαρόκου-Μαυριτανίας, παρά τις αντιρρήσεις και τις απειλές στρατιωτικής επέμβασης από την Αλγερία. Οι μαροκινές δυνάμεις κατέλαβαν το έδαφος.
 
Τα στρατεύματα του Μαρόκου και της Αλγερίας συγκρούστηκαν σύντομα στη Δυτική Σαχάρα. Το Μαρόκο και η Μαυριτανία χώρισαν τη Δυτική Σαχάρα. Οι μάχες μεταξύ του μαροκινού στρατού και των δυνάμεων του Πολισάριο συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια, με τον παρατεταμένο πόλεμο να αποτελεί σημαντική οικονομική πληγή για το Μαρόκο. Το 1983, ο Χασάν ακύρωσε τις προγραμματισμένες εκλογές εν μέσω πολιτικής αναταραχής και οικονομικής κρίσης. Το 1984, το Μαρόκο αποχώρησε από τον Οργανισμό Αφρικανικής Ενότητας σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την είσοδο της [[Δημοκρατία της Σαχάρας|Δημοκρατίας της Σαχάρας]] στον οργανισμό.
 
Οι αλγερινές αρχές υπολόγισαν τον αριθμό των προσφύγων Σαχράουι στην Αλγερία σε 165.000.<ref>{{Cite web|url=https://groups.yahoo.com/|title=Yahoo! Groups|website=groups.yahoo.com|accessdate=2022-06-01|archive-date=2001-04-18|archive-url=https://archive.today/20010418142816/http://groups.yahoo.com/|url-status=}}</ref> Οι διπλωματικές σχέσεις με την Αλγερία αποκαταστάθηκαν το 1988. Το 1991, ξεκίνησε μια εκεχειρία στη Δυτική Σαχάρα υπό την εποπτεία του ΟΗΕ, αλλά το καθεστώς της επικράτειας παραμένει μη αποφασισμένο και αναφέρονται παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός.
 
Οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις στη δεκαετία του 1990 οδήγησαν στη σύσταση δύο νομοθετικών σωμάτων το 1997 και η πρώτη κυβέρνηση του Μαρόκου υπό την ηγεσία της αντιπολίτευσης ανήλθε στην εξουσία το 1998.
 
Ο βασιλιάς Χασάν Β' πέθανε το 1999 και τον διαδέχθηκε ο γιος του, [[Μοχάμετ ΣΤ΄ του Μαρόκου|Μωάμεθ ΣΤ']] . Είναι ένας προσεκτικός εκσυγχρονιστής που έχει εισαγάγει κάποιες οικονομικές και κοινωνικές ελευθερίες.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3376601.stm|title=Morocco's king pardons satirist|work=BBC News|date=7 January 2004}}</ref>
 
== Γεωγραφία ==
[[Αρχείο:Atlas_Mountains_snow_cover.jpg|μικρογραφία| Τουκμπάλ, η υψηλότερη κορυφή στη βορειοδυτική Αφρική, με ύψος 4.167 μέτρα]]
[[Αρχείο:Merzouga_sahara.jpg|μικρογραφία|Τοπίο στο Εργκ Τσεμπί]]
Το Μαρόκο έχει ακτές στον [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό Ωκεανό]] που φτάνουν μετά τον [[Στενό του Γιβραλτάρ|πορθμό του Γιβραλτάρ]] στη [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσόγειο Θάλασσα]]. Συνορεύει με την [[Ισπανία]] στα βόρεια (υδάτινα σύνορα μέσω του πορθμού και χερσαία σύνορα με τρεις μικρούς ισπανικούς ελεγχόμενους [[Περίκλειστο και αποσπασμένο έδαφος|θύλακες]], τη [[Θέουτα]], τη [[Μελίγια]] και το [[Πενιόν ντε Βέλεθ δε λα Γομέρα]]), την [[Αλγερία]] στα ανατολικά και τη [[Δυτική Σαχάρα]] στα νότια. Δεδομένου ότι το Μαρόκο ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Σαχάρας, το ''de facto'' νότιο σύνορο είναι με τη [[Μαυριτανία]]. Με έκταση 446.550 χλμ², το Μαρόκο εξαιρουμένης της Δυτικής Σαχάρας είναι η πενήνταπεντηκοστή έβδομη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο.
 
Ένα μεγάλο μέρος του Μαρόκου είναι ορεινό. Τα [[Άτλας (οροσειρά)|όρη Άτλαντας]] βρίσκονται κυρίως στο κέντρο και στα νότια, αποτελώντας τη ραχοκοκαλιά της χώρας, από τα βορειοανατολικά προς τα νοτιοδυτικά. Τα βουνά Ριφ βρίσκονται στα βόρεια της χώρας. Και οι δύο περιοχές κατοικούνται κυρίως από τους [[Βέρβεροι|Βερβέρους]]. Το μεγαλύτερο μέρος του νοτιοανατολικού τμήματος της χώρας βρίσκεται στην [[Σαχάρα|έρημο [[Σαχάρα]] και ως εκ τούτου είναι γενικά αραιοκατοικημένο και μη παραγωγικό οικονομικά. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζει στα βόρεια αυτών των βουνών.
 
ΣτοΣτον νότο βρίσκεται η Δυτική Σαχάρα, μια πρώην ισπανική αποικία που προσαρτήθηκε από το Μαρόκο το 1975. Το Μαρόκο ισχυρίζεται ότι η Δυτική Σαχάρα είναι μέρος της επικράτειάς του και αναφέρεται σε αυτό ως οι Νότιες επαρχίες του.
 
Πρωτεύουσα του Μαρόκου είναι το [[Ραμπάτ]]. Η μεγαλύτερη πόλη είναι το κύριο λιμάνι της χώρας, η [[Καζαμπλάνκα]] . Άλλες πόλεις με πληθυσμό πάνω από 500.000 στην απογραφή του 2014 είναι η [[Φεζ|Φες]], το [[Μαρακές]], η [[Μεκνές]], το [[Σαλέ (Μαρόκο)|Σαλέ]] και η [[Ταγγέρη]].<ref name="moroccocensus2014">{{Cite web|url=http://rgph2014.hcp.ma/file/166326/|title=POPULATION LÉGALE DES RÉGIONS, PROVINCES, PRÉFECTURES, MUNICIPALITÉS, ARRONDISSEMENTS ET COMMUNES DU ROYAUME D'APRÈS LES RÉSULTATS DU RGPH 2014|date=8 April 2015|publisher=High Commission for Planning, Morocco|language=ar, fr|accessdate=29 September 2017}}</ref>
 
Όσον αφορά την έκταση, το Μαρόκο αποτελείται κυρίως από ζώνες «[[Μεσογειακό κλίμα|θερμού καλοκαιριού μεσογειακό κλίμα]]» (''Csa'') και «[[Ερημικό κλίμα|θερμό κλίμα της ερήμου]]» (''BWh'').
Γραμμή 137:
=== Βιοποικιλότητα ===
[[Αρχείο:Portrait_of_a_father.jpg|μικρογραφία| Ένας ενήλικος αρσενικός [[Μακάκος ρέζους Μπαρμπάρι|βερβερικός μακάκος]] που κουβαλά τους απογόνους του, μια συμπεριφορά που σπάνια συναντάται σε άλλα πρωτεύοντα.]]
Το Μαρόκο έχει ευρύ φάσμα [[Βιοποικιλότητα|βιοποικιλότηταςβιοποικιλότητα]]ς. Αποτελεί μέρος της λεκάνης της Μεσογείου, μια περιοχή με αξιοσημειώτες συγκεντρώσεις ενδημικών ειδών που υφίστανται ταχείς ρυθμούς απώλειας οικοτόπων, και ως εκ τούτου θεωρείται αυξημένης προτεραιότητας για διατήρηση.<ref>{{Cite journal|last=Myers|first=Norman|last2=Mittermeier|first2=Russell A.|last3=Mittermeier|first3=Cristina G.|last4=da Fonseca|first4=Gustavo A. B.|last5=Kent|first5=Jennifer|date=2000|title=Biodiversity hotspots for conservation priorities|journal=Nature|volume=403|issue=6772|pages=853–858|doi=10.1038/35002501|pmid=10706275|bibcode=2000Natur.403..853M}}</ref> Η [[Πτηνά|ορνιθοπανίδα]] είναι ιδιαίτερα ποικίλη.<ref>{{Cite web|url=http://www.africanconservation.org/moroccoprofile.html|title=Profile on Morocco|publisher=African Conservation Foundation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040302201903/http://www.africanconservation.org/moroccoprofile.html|archivedate=2 March 2004|accessdate=10 May 2007}}</ref> Η ορνιθοπανίδα του Μαρόκου περιλαμβάνει συνολικά 454 είδη, πέντε από τα οποία έχουν εισαχθεί από τον άνθρωπο και 156 που παρατηρούνται σπάνια ή κατά λάθος.<ref>{{Cite journal|url=http://www.go-south.org/08_Go_SouthBulletin/gsb_7_15-55.pdf|last=Bergier, P.|last2=Thévenot, M.|year=2006|title=Liste des oiseaux du Maroc|journal=Go-South Bull|volume=3|pages=51–83|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118223945/http://www.go-south.org/08_Go_SouthBulletin/gsb_7_15-55.pdf|archivedate=18 January 2012}}</ref>
 
Το [[βερβερικό λιοντάρι]], που κυνηγήθηκε μέχρι την εξαφάνισή του στη φύση, ήταν υποείδος ιθαγενές στο Μαρόκο και είναι εθνικό έμβλημα. Το τελευταίο βερβερικό λιοντάρι στη φύση πυροβολήθηκε στα βουνά του Άτλαντα το 1922.<ref>{{Cite book|title=Wild Cats: Status Survey and Conservation Action Plan|url=https://archive.org/details/wildcatsstatussu00pete|publisher=IUCN/SSC Cat Specialist Group|isbn=978-2-8317-0045-8|year=1996|chapter=Panthera Leo|editor-last=Nowell K, Jackson P|location=Gland, Switzerland|pages=[https://archive.org/details/wildcatsstatussu00pete/page/n41 17]–21}}</ref> Τα άλλα δύο κύρια αρπακτικά της βόρειας Αφρικής, η [[αρκούδα του Άτλαντα]] και η [[Αφρικανική λεοπάρδαλη|βερβερική λεοπάρδαλη]], έχουν πλέον εξαφανιστεί και κινδυνεύουν κρίσιμα, αντίστοιχα. Οι εναπομείναντες πληθυσμοί του [[Κροκόδειλος της Δυτικής Αφρικής|κροκοδείλου της Δυτικής Αφρικής]] παρέμειναν στον [[Ποταμός Ντράα|ποταμό Ντράα]] μέχρι τον 20ο αιώνα.<ref>"[http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0014734 Crocodiles in the Sahara Desert: An Update of Distribution, Habitats and Population Status for Conservation Planning in Mauritania]". </ref>
 
Ο βερβερικός μακάκος, ένα πρωτεύον ενδημικό στο Μαρόκο και την Αλγερία, αντιμετωπίζει επίσης εξαφάνιση λόγω της απομάκρυνσης για εμπόριο,<ref>{{Cite journal|last=Nijman|first=Vincent|last2=Bergin|first2=Daniel|last3=Lavieren|first3=Els van|date=1 July 2015|title=Barbary macaques exploited as photo-props in Marrakesh's punishment square|url=https://www.researchgate.net/publication/280111452|journal=ResearchGate|volume=Jul–Sep}}</ref> της ανθρώπινης παρέμβασης, της αστικοποίησης και της επέκτασης της υλοτομίας και της ακίνητης περιουσίας που μειώνει τη δασική έκταση - τον βιότοπο του μακάκου.
 
== Πολιτική ==
[[Αρχείο:King_Mohammed_VI_(cropped).jpg|μικρογραφία|left|Ο βασιλιάς του Μαρόκου, [[Μοχάμετ ΣΤ΄ του Μαρόκου|Μωάμεθ ΣΤ']] .]]
Το Μαρόκο ήταν ένα [[Αυταρχισμός|αυταρχικό καθεστώς]] σύμφωνα με τον [[Δείκτης Δημοκρατικότητας|Δείκτη Δημοκρατίας]] του 2014.<ref>{{Cite web|url=https://www.sudestada.com.uy/Content/Articles/421a313a-d58f-462e-9b24-2504a37f6b56/Democracy-index-2014.pdf|title=Democracy index 2014: Democracy and its discontents|last=EIU|date=2015-01-31|publisher=The Economist}}</ref> Η έκθεση [[Ελευθερία του Τύπου (αναφορά)|Ελευθερία του Τύπου]] το 2014 της έδωσε βαθμολογία «Μη Ελεύθερη».<ref name="freep2014">{{Cite web|url=https://freedomhouse.org/sites/default/files/FOTP_2014.pdf|title=Freedom of the Press 2014|date=2014|publisher=Freedom House|accessdate=19 December 2020}}</ref> Αυτό έχει βελτιωθεί από τότε, ωστόσο, και το Μαρόκο κατατάσσεται ως «υβριδικό καθεστώς» στον Δείκτη Δημοκρατίας για το 2015<ref>{{Cite web|url=http://pages.eiu.com/rs/753-RIQ-438/images/Democracy_Index_2017.pdf|title=Democracy Index 2017: Free speech under attack|last=EIU|date=2018-01-31|publisher=The Economist}}</ref> ενώ η έκθεση για την Ελευθερία του Τύπου το 2017 συνέχισε να διαπιστώνει ότι ο τύπος του Μαρόκου συνέχισε να είναι «μη ελεύθερος», έδωσε βαθμολογίες «εν μέρει ελεύθερος» για τηντη «Διαδικτυακή Ελευθερία» και «Ελευθερία στον Κόσμο» γενικότερα.<ref>{{Cite web|url=https://www.refworld.org/docid/59fc67d3a.html|title=Freedom of the Press 2017 - Morocco|website=Refworld|publisher=Freedom House|accessdate=17 February 2021}}</ref>
 
Το Σύνταγμα του Μαρόκου προβλέπει μοναρχία με Κοινοβούλιο και ανεξάρτητο [[Δικαστική εξουσία|δικαστικό σώμα]]. Με τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του 2011, ο βασιλιάς του Μαρόκου διατηρεί λιγότερες εκτελεστικές εξουσίες ενώ αυτές του πρωθυπουργού διευρύνονται.<ref>Schemm, Paul (17 June 2011) [https://web.archive.org/web/20110623180751/https://news.yahoo.com/s/ap/20110617/ap_on_re_mi_ea/ml_morocco_king King declares Morocco a constitutional monarchy]. </ref><ref>[https://www.irishtimes.com/newspaper/breaking/2011/0702/breaking8.html Moroccan king in referendum win] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121024053618/http://www.irishtimes.com/newspaper/breaking/2011/0702/breaking8.html |date=2012-10-24 }}.</ref>
 
Από τη συνταγματική μεταρρύθμιση του 1996, το διμερές νομοθετικό σώμα αποτελείται από δύο σώματα. Η Συνέλευση των Αντιπροσώπων του Μαρόκου (''Majlis an-Nuwwâb/Assemblée des Representants'') έχει 325 μέλη που εκλέγονται για πενταετή θητεία, 295 εκλέγονται σε πολυεδρικές [[Εκλογική περιφέρεια|εκλογικές περιφέρειες]] και 30 σε εθνικούς καταλόγους που αποτελούνται μόνο από γυναίκες. Η Συνέλευση των Συμβούλων (''Majlis al-Mustasharin'') έχει 270 μέλη, εκλέγονται για εννέα χρόνια από τοπικά συμβούλια (162 έδρες), επαγγελματικά επιμελητήρια (91 έδρες) και μισθωτούς (27 έδρες).
 
=== Στρατός ===
[[Αρχείο:FREMM_Mohammed_VI_-_Lorient_2013-05.JPG|μικρογραφία| ''Mohammed VI'', μια [[φρεγάτα]] πολλαπλών χρήσεων FREMM του Βασιλικού Ναυτικού του Μαρόκου .]]
Ο στρατός του Μαρόκου αποτελείται από τις Βασιλικές Ένοπλες Δυνάμεις—αυτές περιλαμβάνουν τον Στρατό (ο μεγαλύτερος κλάδος), το Ναυτικό, την Πολεμική Αεροπορία, τη [[Βασιλική φρουρά του Μαρόκου|Βασιλική Φρουρά]], τη Βασιλική Χωροφυλακή και τις Βοηθητικές Δυνάμεις. Η εσωτερική ασφάλεια είναι γενικά αποτελεσματική και οι πράξεις πολιτικής βίας είναι σπάνιες (με μια εξαίρεση, τις βομβιστικές επιθέσεις στην Καζαμπλάνκα το 2003 που σκότωσαν 45 άτομα<ref>Migdalovitz, Carol (3 February 2010). </ref>).
 
Ο ΟΗΕ διατηρεί μια μικρή δύναμη παρατηρητών στη Δυτική Σαχάρα, όπου σταθμεύει μεγάλος αριθμός μαροκινών στρατευμάτων. Το [[μέτωπο Πολισάριο]] διατηρεί ενεργή πολιτοφυλακή περίπου 5.000 μαχητών στη Δυτική Σαχάρα και έχει εμπλακεί σε διαλείπουσες συγκρούσεις με τις μαροκινές δυνάμεις από τη δεκαετία του 1970.
 
=== Εξωτερικές σχέσεις ===
Το Μαρόκο είναι μέλος των [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|Ηνωμένων Εθνών]] και ανήκει στην [[Αφρικανική Ένωση]], στον [[Αραβικός Σύνδεσμος|Αραβικό Σύνδεσμο]], στην Ένωση του Αραβικού Μαγκρέμπ, στον [[Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης|Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας]], στο [[Κίνημα των Αδεσμεύτων]] και στην Κοινότητα των κρατών Σαχέλ-Σαχάρας . Οι σχέσεις του Μαρόκου ποικίλλουν πολύ μεταξύ αφρικανικών, αραβικών και δυτικών κρατών. Το Μαρόκο είχε ισχυρούς δεσμούς με τη Δύση προκειμένου να αποκομίσει οικονομικά και πολιτικά οφέλη.<ref name="nationsencyclopedia.com">{{Cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/World-Leaders-2003/Morocco-FOREIGN-POLICY.html|title=Encyclopedia of the Nations: Morocco Foreign Policy|accessdate=23 October 2009}}</ref> Η Γαλλία και η Ισπανία παραμένουν οι κύριοι εμπορικοί εταίροι, καθώς και οι κύριοι πιστωτές και ξένοι επενδυτές στο Μαρόκο. Από τις συνολικές ξένες επενδύσεις στο Μαρόκο, η [[Ευρωπαϊκή Ένωση]] επενδύει περίπου το 73,5%, ενώ ο Αραβικός κόσμος μόνο το 19,3%. Πολλές χώρες από τις περιοχές του [[Αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου|Περσικού Κόλπου]] και του [[Μαγκρέμπ]] εμπλέκονται περισσότερο σε μεγάλης κλίμακας αναπτυξιακά έργα στο Μαρόκο.<ref>{{Cite web|url=http://memrieconomicblog.org/bin/content.cgi?article=190|title=GCC Countries Invest Heavily in Morocco|accessdate=23 October 2009}}</ref>
[[Αρχείο:Ceuta-melilla.png|μικρογραφία| Το Μαρόκο και οι δύο ισπανικοί θύλακες [[Θέουτα]] και [[Μελίγια]].]]
Το Μαρόκο ήταν το μόνο αφρικανικό κράτος που δεν ήταν μέλος της [[Αφρικανική Ένωση|Αφρικανικής Ένωσης]] λόγω της μονομερούς αποχώρησής του στις 12 Νοεμβρίου 1984 λόγω της αποδοχής της [[Δημοκρατία της Σαχάρας|Αραβικής Λαϊκής Δημοκρατίας του Σαχράουι]] το 1982 από την [[Αφρικανική Ένωση]] (τότε ονομαζόταν Οργανισμός Αφρικανικής Ενότητας) ως πλήρες μέλος χωρίς τη διοργάνωση δημοψηφίσματος αυτοδιάθεσης στο επίμαχο έδαφος της Δυτικής Σαχάρας. Το Μαρόκο εντάχθηκε ξανά στην ΑΕΑφρικανική Ένωση στις 30 Ιανουαρίου 2017.<ref name="worldbulletin">{{Cite news|url=http://www.worldbulletin.net/todays-news/183967/morocco-rejoins-african-union|title=Morocco rejoins African Union|date=30 January 2017|publisher=Worldbulletin|accessdate=31 January 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-38795676|title=Morocco to rejoin African Union despite Western Sahara dispute|work=BBC News|date=30 January 2017|publisher=bbc.com|accessdate=31 January 2017}}</ref> Τον Αύγουστο του 2021, η [[Αλγερία]] διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με το Μαρόκο.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/8/24/algeria-cuts-diplomatic-ties-with-morocco|title=Algeria cuts diplomatic ties with Morocco over 'hostile actions'|date=24 August 2021|website=Al-Jazeera|ref=1}}</ref>
 
Το Μαρόκο έλαβε το καθεστώς του κύριου συμμάχου εκτός ΝΑΤΟ από την κυβέρνηση του [[Προεδρία του Τζορτζ Γ. Μπους|Τζορτζ Μπους]] το 2004.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3776413.stm|title=US rewards Morocco for terror aid|work=BBC News|date=2004-06-04|language=en-GB|accessdate=2021-11-07}}</ref> Το Μαρόκο ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε την ανεξαρτησία των ΗΠΑ (το 1777).<ref>{{cite web|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2013/11/22/joint-statement-united-states-america-and-kingdom-morocco|title=Joint Statement by the United States of America and the Kingdom of Morocco|date=22 November 2013|work=[[whitehouse.gov]]|via=[[NARA|National Archives]]}}</ref><ref>{{cite book|title=Morocco Foreign Policy And Government Guide|author=USA (NA) International Business Publications|publisher=Int'l Business Publications|isbn=978-0-7397-6000-0|date=2004|pages=114–|url=https://books.google.com/books?id=5V77mdCXHJcC&pg=PA114}}{{Dead link|date=Ιανουαρίου 2023 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.defense.gov/news/newsarticle.aspx?id=41811|title=Cohen Renews U.S.-Morocco Ties|work=U.S. Department of Defense|access-date=12 March 2009|author=Kozaryn, Linda D.}}</ref> Η συνθήκη φιλίας Μαρόκου-ΗΠΑ, η οποία υπογράφηκε το 1786, αποτελεί την παλαιότερη εν ισχύ συνθήκη φιλίας των ΗΠΑ.<ref>Roberts, Priscilla H. and Richard S. Roberts, ''Thomas Barclay (1728–1793): Consul in France, Diplomat in Barbary'', Lehigh University Press, 2008, pp. 206–223 {{ISBN|093422398X}}.</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/s/d/rm/rls/perfrpt/2002/html/18995.htm|title=Milestones of American Diplomacy, Interesting Historical Notes, and Department of State History|work=U.S. Department of State|access-date=17 December 2007}}</ref>
[[Αρχείο:Westernsaharamap.png|αριστερά|μικρογραφία| Το Μαρόκο προσάρτησε τη Δυτική Σαχάρα το 1975.]]
Λόγω της σύγκρουσης για τη [[Δυτική Σαχάρα]], το καθεστώς των περιοχών Σαγουία ελ-Άμρα και Ρίο δε Όρο αμφισβητείται. Στον πόλεμο της Δυτικής Σαχάρας το [[Μέτωπο Πολισάριο]], το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα των επαναστατών Σαχράουι, πολέμησε τόσο με το Μαρόκο όσο και με τη Μαυριτανία μεταξύ του 1976 και της κατάπαυσης του πυρός το 1991, που εξακολουθεί να ισχύει. Μια αποστολή των Ηνωμένων Εθνών, η MINURSO, είναι επιφορτισμένη με τη διοργάνωση δημοψηφίσματος σχετικά με το εάν η περιοχή πρέπει να γίνει ανεξάρτητη ή να αναγνωριστεί ως μέρος του Μαρόκου. Το 2020, υπό κυβερνήσεως Τραμπ, οι ΗΠΑ έγινε η πρώτη δυτική χώρα που αναγνώρισε την κυριαρχία του ΜαρόκοΜαρόκου στη Δυτική Σαχάρα.<ref>Majid, Jacob. "[https://www.timesofisrael.com/biden-reportedly-wont-reverse-trump-recognition-of-western-sahara-as-moroccos/ Biden reportedly won’t reverse Trump recognition of Western Sahara as Morocco’s]", ''[[The Times of Israel]]'' (1 May 2021).</ref>
 
=== Διοικητικές διαιρέσεις ===
Γραμμή 194:
== Οικονομία ==
[[Αρχείο:CasablancaFAR.jpg|αριστερά|μικρογραφία| Λεωφόρος FAR (Forces Armées Royales - Βασιλικές Ένοπλες Δυνάμεις), Καζαμπλάνκα]]
Η οικονομία του Μαρόκου θεωρείται μια σχετικά [[Οικονομικός φιλελευθερισμός|φιλελεύθερη οικονομία]] που διέπεται από τοτον [[Νόμος της προσφοράς και της ζήτησης|νόμο της προσφοράς και της ζήτησης]]. Από το 1993, η χώρα ακολούθησε πολιτική [[Ιδιωτικοποίηση|ιδιωτικοποίησηςιδιωτικοποίηση]]ς ορισμένων οικονομικών τομέων που διαχειριζόταν η [[Πολιτική του Μαρόκου|κυβέρνηση]].<ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of the Developing World|first=Thomas M.|last=Leonard|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-97663-3|year=2006|page=1085}}</ref> Το Μαρόκο παίζει σημαντικό ρόλο στις αφρικανικές οικονομικές υποθέσεις, και είναι η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία στην Αφρική με βάση το ΑΕΠ (PPP). Το Μαρόκο κατατάχθηκε ως η αφρικανική χώρα με τον καλύτερο δείκτη ποιότητας ζωής του Economist Intelligence Unit, μπροστά από τη [[Νότια Αφρική|τη Νότια Αφρική]], το 2020.<ref>{{Cite web|url=https://www.eiu.com/n/campaigns/democracy-index-2020/|title=Democracy Index 2020|website=Economist Intelligence Unit|language=en-GB|accessdate=2022-05-17}}</ref> Ωστόσο, στη συνέχεια το Μαρόκο υποχώρησε στην τέταρτη θέση, πίσω από την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]].
 
Οι κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις και η σταθερή ετήσια ανάπτυξη της τάξης του 4–5% από το 2000 έως το 2007, συμπεριλαμβανομένης της ετήσιας ανάπτυξης 4,9% την περίοδο 2003–2007, βοήθησαν τη μαροκινή οικονομία να γίνει πολύ πιο εύρωστη σε σύγκριση με λίγα χρόνια νωρίτερα.<ref>{{Cite web|url=http://english.nuqudy.com/General_Overview/North_Africa/IMF_Gives_Morocco_P-875|title=IMF Gives Morocco Positive Review. nuqudy.com (2012-02-09).|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170630031256/http://english.nuqudy.com/General_Overview/North_Africa/IMF_Gives_Morocco_P-875|archivedate=30 June 2017|url-status=dead|accessdate=12 February 2012}}</ref>
 
Ο τουρισμός είναι ένας από τους σημαντικότερους τομείς της μαροκινής οικονομίας. Είναι μια ισχυρή τουριστική βιομηχανία που επικεντρώνεται στις ακτές, τον πολιτισμό και την ιστορία της χώρας. Το Μαρόκο προσέλκυσε περισσότερους από 13&nbsp;εκατομμύρια τουρίστες το 2019. Ο τουρισμός είναι αποφέρει το δεύτερο μεγαλύτερο τομέα από πλευράς προσέλκυσης συναλλάγματος στο Μαρόκο μετά τη βιομηχανία φωσφορικών αλάτων. Η μαροκινή κυβέρνηση επενδύει σε μεγάλο βαθμό στην τουριστική ανάπτυξη: το 2010 η κυβέρνηση ξεκίνησε το Vision 2020 που σχεδίαζε να καταστήσει το Μαρόκο έναν από τους 20 κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο και να διπλασιάσει τον ετήσιο αριθμό των διεθνών αφίξεων σε 20&nbsp;εκατομμύρια έως το 2020,<ref>{{Cite web|url=http://www.travelnewsdigest.in/?p=16905|title=Morocco sets the goal of attracting 20 million tourists by 2020|website=India's leading B2B travel news website|accessdate=2022-06-01|archive-date=2014-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20140727215100/http://www.travelnewsdigest.in/?p=16905|url-status=}}</ref> με την ελπίδα ότι ο τουρισμός θα έχει αυξηθεί στο 20% του ΑΕΠ.
 
=== Υποδομές ===
Σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας του 2019, το Μαρόκο κατέλαβε την 32η θέση στον κόσμο όσον αφορά τους δρόμους, την 16η τα λιμάνια, την 45η τις αεροπροικές μετακινήσεις και την 64η στους σιδηροδρόμους. Αυτό δίνει στο Μαρόκο την καλύτερη κατάταξη υποδομών στην αφρικανική ήπειρο.<ref>{{Cite web|url=https://wef.ch/2l9V8ND|title=Economy Profiles}}</ref> Διαθέτει εθνικό οδικό δίκτυο 56.986 χιλιομέτρων (εθνικοί, επαρχιακοί και δημοτικοί δρόμοι) και 1.808 χιλιόμετρα αυτοκινητόδρομων (Αύγουστος 2016). Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
 
Η ανάπτυξη σύγχρονων υποδομών, όπως λιμάνια, αεροδρόμια και σιδηροδρομικές συνδέσεις, αποτελεί κορυφαία κυβερνητική προτεραιότητα. Για να καλύψει την αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση, η μαροκινή κυβέρνηση επένδυσε περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια δολάρια από το 2010 έως το 2015 στην αναβάθμιση των βασικών υποδομών της.<ref>{{Cite web|url=https://www.export.gov/article?id=Morocco-Infrastructure|title=Morocco - Infrastructure &#124; export.gov|website=www.export.gov|accessdate=2022-06-01|archive-date=2019-12-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20191213063733/https://www.export.gov/article?id=Morocco-Infrastructure|url-status=}}</ref>
 
Το 2014, το Μαρόκο ξεκίνησε την κατασκευή του πρώτου σιδηροδρομικού συστήματος υψηλής ταχύτητας στην Αφρική που συνδέει τις πόλεις της Ταγγέρης και της Καζαμπλάνκα. Εγκαινιάστηκε το 2018 από τον Βασιλιά Μωάμεθ μετά από πάνω από μια δεκαετία σχεδιασμού και κατασκευής από τη μαροκινή εθνική σιδηροδρομική εταιρεία ONCF. Είναι η πρώτη φάση αυτού που σχεδιάζεται να είναι ένα σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας συνολικού μήκους 1.500 χιλιομέτρων. Ήδη σχεδιάζεται επέκταση της γραμμής προς το Μαρακές.
 
Το Μαρόκο έχει επίσης το μεγαλύτερο λιμάνι στην Αφρική και τη Μεσόγειο, το Tanger-Med, το οποίο κατατάσσεται στην 18η θέση στον κόσμο με χωρητικότητα χειρισμού άνω των 9 εκατομμυρίων εμπορευματοκιβωτίων. Βρίσκεται στην ελεύθερη οικονομική ζώνη της Ταγγέρης και χρησιμεύει ως διαμετακομιστικός κόμβος για την Αφρική και τον κόσμο.<ref>{{Cite web|url=https://www.tmpa.ma/en/activites-services/activite-conteneurs/|title=Tanger Med Port Authority – Containers Activity|accessdate=2022-06-01|archive-date=2021-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20210902203857/https://www.tmpa.ma/en/activites-services/activite-conteneurs/|url-status=}}</ref>
 
=== Ενέργεια ===
Γραμμή 215:
 
== Δημογραφία ==
Το Μαρόκο έχει πληθυσμό περίπου 36,029,093 κατοίκους (εκτίμηση 2018). Υπολογίζεται ότι μεταξύ 41%<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Berber|title=Berber people|accessdate=30 August 2017}}</ref> και 80% των κατοίκων έχουν [[Βέρβεροι|βερβερική]] καταγωγή.<ref name="Bhatia">{{Cite book|title=The Handbook of Bilingualism|last=Tej K. Bhatia, William C. Ritchie|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-0631227359|date=2006|page=860|url=https://www.google.com/books?id=pNqVaUk4dM0C&pg=PA860|accessdate=9 September 2017}}</ref> Ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού αναγνωρίζεται ως Χαρατίν και Γκνάουα , Δυτικοαφρικανοί ή μιγάδες απόγονοι σκλάβων και [[Μορίσκο|Μορίσκος]]ς, Ευρωπαίοι μουσουλμάνοι που εκδιώχθηκαν από την Ισπανία και την Πορτογαλία τον 17ο αιώνα.<ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/254867/Haratin|title=Haratin (social class)|publisher=Britannica Online Encyclopedia}}</ref> Το [[προσδόκιμο ζωής]] στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας|Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]] ήταν 73 χρόνια (71,7 χρόνια οι άνδρες και 74,3 οι γυναίκες).<ref>[http://apps.who.int/gho/data/view.main.SDG2016LEXv?lang=en Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα]</ref>
 
Το Μαρόκο έχει μεγάλη διασπορά, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας βρίσκεται στη Γαλλία, η οποία σύμφωνα με πληροφορίες έχει πάνω από ένα εκατομμύριο Μαροκινούς έως και τρίτης γενιάς. Υπάρχουν επίσης μεγάλες μαροκινές κοινότητες στην Ισπανία (περίπου 700.000 Μαροκινοί),<ref>{{Cite book|title=Avance del Padrón a 1 de enero de 2009. Datos provisionales|publisher=[[Instituto Nacional de Estadística (Spain)|Instituto Nacional de Estadística]]|year=2009|chapter=Población extranjera por sexo, país de nacionalidad y edad (hasta 85 y más).|location=Spain|accessdate=13 June 2009|ref=CITEREFINE2009|archivedate=10 July 2019|url=http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=%2Ft20%2Fe245%2Fp04%2Fprovi%2Fl0%2F&file=00000010.px&type=pcaxis&L=0|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190710133750/http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=%2Ft20%2Fe245%2Fp04%2Fprovi%2Fl0%2F&file=00000010.px&type=pcaxis&L=0}}</ref> στην Ολλανδία (360.000) και στο Βέλγιο (300.000).<ref>{{Cite web|url=http://www.migrationinformation.org/Profiles/display.cfm?ID=339|title=Morocco: From Emigration Country to Africa's Migration Passage to Europe|date=October 2005|publisher=Migrationinformation.org|accessdate=1 August 2011}}</ref> Άλλες μεγάλες κοινότητες υπάρχουν στην Ιταλία, τον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, όπου οι Μαροκινοί Εβραίοι θεωρείται ότι αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη εβραϊκή εθνοτική υποομάδα.<ref>{{Cite web|url=https://www.cbs.gov.il/he/publications/DocLib/2016/2.ShnatonPopulation/st02_08x.pdf|title=Table 2.8 – Jews, by country of origin and age|date=2015|publisher=[[Israel Central Bureau of Statistics]]}}</ref>
Γραμμή 221:
=== Θρησκεία ===
Η θρησκευτική πίστη στη χώρα υπολογίστηκε από το Pew Forum το 2010 ως 99% [[Μουσουλμάνος|μουσουλμάνοι]], με όλες τις υπόλοιπες ομάδες να αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 1% του πληθυσμού.<ref name="pewrel">{{Cite web|url=http://www.pewforum.org/uploadedFiles/Topics/Religious_Affiliation/globalReligion-tables.pdf|title=Religious Composition by Country|website=Global Religious Landscape|publisher=Pew Forum|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130309232331/http://www.pewforum.org/uploadedFiles/Topics/Religious_Affiliation/globalReligion-tables.pdf|archivedate=9 March 2013|url-status=dead|accessdate=9 July 2013}}</ref> Από αυτούς που ασπάζονται το Ισλάμ, σχεδόν όλοι είναι [[Σουνισμός|Σουνίτες Μουσουλμάνοι]], με τους [[Σιισμός|Σιίτες Μουσουλμάνους]] να αντιπροσωπεύουν λιγότερο από 0,1%.<ref name="cia-rel">{{Cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/static/6c53fbd38a400a54e080092d50b733b9/MO-summary.pdf|title=Morocco|publisher=Central Intelligence Agency|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210518152609/https://www.cia.gov/the-world-factbook/static/6c53fbd38a400a54e080092d50b733b9/MO-summary.pdf|archivedate=18 May 2021|url-status=dead|accessdate=10 September 2021}}</ref> Παρά το γεγονός ότι οι Μαροκινοί ασπάζονται το Ισλάμ, σχεδόν το 15% περιγράφει τον εαυτό του ως μη θρήσκο σύμφωνα με έρευνα του 2019 που διεξήχθη για το BBC από το ερευνητικό δίκτυο Arab Barometer.<ref name="poll">{{Cite web|url=https://www.moroccoworldnews.com/2019/06/276676/survey-islam-decline-morocco-arab-world/|title=Survey Shows Faith in Decline in Morocco, in the Arab World|website=Arab Barometer|accessdate=9 August 2020}}</ref>
[[Αρχείο:Inside_of_a_mosque_in_Fes_(5364764412).jpg|μικρογραφία| Το εσωτερικό ενός τζαμιού στη [[Φεζ|Φες]]]]
Η κυρίως [[Καθολική Εκκλησία|Καθολική]] και [[Προτεσταντισμός|Προτεσταντική]] [[Χριστιανισμός|χριστιανική]] κοινότητα ξένων αποτελείται από περίπου 40.000 πρακτικά μέλη. Οι περισσότεροι χριστιανοί κατοικούν στις αστικές περιοχές της [[Καζαμπλάνκα]], της [[Ταγγέρη|Ταγγέρης]]ς και του [[Ραμπάτ]]. Διάφοροι τοπικοί χριστιανοί ηγέτες εκτιμούν ότι μεταξύ 2005 και 2010 υπάρχουν 5.000 χριστιανοί (κυρίως εθνικοί Βερβέροι) που πηγαίνουν τακτικά σε εκκλησίες «σπίτια» και ζουν κυρίως στοστον νότο<ref>{{Cite web|url=http://www.refworld.org/docid/4f4361e72.html|title=Refworld – Morocco: General situation of Muslims who converted to Christianity, and specifically those who converted to Catholicism; their treatment by Islamists and the authorities, including state protection (2008–2011)|last=United Nations High Commissioner for Refugees|website=Refworld}}</ref> Ορισμένοι τοπικοί χριστιανοί ηγέτες εκτιμούν ότι μπορεί να υπάρχουν έως και 8.000 χριστιανοί πολίτες σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά πολλοί φέρεται να μην συναντώνται τακτικά λόγω του φόβου της κυβερνητικής επιτήρησης και της κοινωνικής δίωξης.<ref name="irfr2011">{{Cite web|url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/irf/religiousfreedom/index.htm|title=International Religious Freedom Report for 2011 – Morocco|publisher=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor}}</ref> Ο αριθμός των Μαροκινών που ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό (οι περισσότεροι από αυτούς ήταν κρυφοχριστιανοί) υπολογίζεται μεταξύ 8.000 και 50.000.<ref>{{Cite web|url=https://www.christianitytoday.com/news/2013/may/christian-converts-in-morocco-fear-fatwa-calling-for-their.html|title=Christian Converts in Morocco Fear Fatwa Calling for Their Execution|last=News|first=Morning Star|website=News & Reporting}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.vice.com/article/house-churches-and-silent-masses-the-converted-christians-of-morocco-are-praying-in-secret|title='House-Churches' and Silent Masses —The Converted Christians of Morocco Are Praying in Secret – VICE News|date=23 March 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-morocco-religion/christians-want-marriages-recognized-in-morocco-idUSKCN1J4231|title=Christians want marriages recognized in Morocco|date=8 June 2018|publisher=reuters}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/03/29/world/africa/pope-francis-morocco-christians.html|title=Pope Francis' Visit to Morocco Raises Hopes for Its Christians|work=New york Times|date=29 March 2019}}</ref>
 
Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις ανεβάζουν το μέγεθος της εβραϊκής κοινότητας της Καζαμπλάνκα σε περίπου 2.500 άτομα<ref>Sergio DellaPergola, [http://www.bjpa.org/Publications/downloadPublication.cfm?PublicationID=16432 World Jewish population], 2012, p. 62.</ref> και των εβραϊκών κοινοτήτων του Ραμπάτ και του Μαρακές σε περίπου 100 μέλη η καθεμία. Αυτός ο πληθυσμός είναι κυρίως ηλικιωμένοι, με μείωση του αριθμού των νέων.<ref name="irfr2011"/> Η κοινότητα [[Πίστη Μπαχάι|Μπαχάι]], που βρίσκεται σε αστικές περιοχές, αριθμεί 350 έως 400 άτομα.<ref name="irfr2011" />
Γραμμή 231:
Τα [[Γαλλική γλώσσα|γαλλικά]] χρησιμοποιούνται ευρέως σε κυβερνητικούς θεσμούς, μέσα ενημέρωσης, μεσαίες και μεγάλες εταιρείες, διεθνές εμπόριο με γαλλόφωνες χώρες και συχνά στη διεθνή διπλωματία. Τα γαλλικά διδάσκονται ως υποχρεωτική γλώσσα σε όλα τα σχολεία. Το 2010, υπήρχαν 10.366.000 γαλλόφωνοι στο Μαρόκο, ή περίπου το 32% του πληθυσμού.<ref>{{Cite web|url=http://www.francophonie.org/IMG/pdf/1e.pdf|title=Le dénombrement des francophones|publisher=Organisation internationale de la Francophonie|archiveurl=https://www.webcitation.org/6FhBO8XsN?url=http://www.francophonie.org/IMG/pdf/1e.pdf|archivedate=7 April 2013|url-status=dead|accessdate=9 January 2013}}</ref>
 
Σύμφωνα με το ''[[Ethnologue]]'', από το 2016, υπάρχουν 1.536.590 άτομα (ή περίπου το 4,5% του πληθυσμού) στο Μαρόκο που μιλούν [[Ισπανική γλώσσα|ισπανικά]].<ref>{{Cite web|url=https://www.ethnologue.com/language/spa|title=Spanish|publisher=Ethnologue|accessdate=28 January 2018}}</ref> Τα ισπανικά μιλιούνται κυρίως στο βόρειο Μαρόκο και στην πρώην [[ισπανική Σαχάρα]], επειδή η Ισπανία κατείχε προηγουμένως αυτές τις περιοχές.<ref>Leyre Gil Perdomingo and Jaime Otero Roth (2008) [http://www.realinstitutoelcano.org/wps/wcm/connect/dc29ac804f0199d3a40ee43170baead1/ARI116-2008_Gil_Otero_lengua_espanola_Sahara_Occidental.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=dc29ac804f0199d3a40ee43170baead1 "Enseñanza y uso de la lengua española en el Sáhara Occidental"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924090300/http://www.realinstitutoelcano.org/wps/wcm/connect/dc29ac804f0199d3a40ee43170baead1/ARI116-2008_Gil_Otero_lengua_espanola_Sahara_Occidental.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=dc29ac804f0199d3a40ee43170baead1 |date=2015-09-24 }}, in ''Analysis of the Real Instituto Elcano'' nº 116</ref> Εν τω μεταξύ, μια μελέτη του 2018 από το [[Ινστιτούτο Θερβάντες]] βρήκε ότι 1,7 εκατομμύρια Μαροκινοί που μιλούσαν τουλάχιστον ικανοποιητικά ισπανικά, τοποθετώντας το Μαρόκο ως τη χώρα με τους περισσότερους ισπανόφωνους εκτός του ισπανόφωνου κόσμου (εκτός εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαιρεθούν επίσης από τις ισπανόφωνες χώρες).<ref>Saga, Ahlam Ben. [https://www.moroccoworldnews.com/2018/11/259062/instituto-cervantes-1-7-million-moroccan-spanish Instituto Cervantes: 1.7 Million Moroccans Speak Spanish] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210415113901/https://www.moroccoworldnews.com/2018/11/259062/instituto-cervantes-1-7-million-moroccan-spanish/|date=2021-04-15}}, ''[[Morocco World News]]'', 29 Nov 2018. Retrieved 11 Apr 2022.</ref> Ένα σημαντικό τμήμα του βόρειου Μαρόκου έχει πρόσβαση σε ισπανικά μέσα ενημέρωσης, τηλεοπτικό σήμα και ραδιοφωνικά κύματα, τα οποία σύμφωνα με πληροφορίες διευκολύνουν την ικανότητα στη γλώσσα στην περιοχή.<ref name="Rouchdy71">{{Cite book|title=Language Contact and Language Conflict in Arabic: Variations on a Sociolinguistic Theme|last=Rouchdy, Aleya|publisher=Psychology Press|isbn=978-0-7007-1379-0|year=2002|page=71|url=https://books.google.com/books?id=WWZvxjoU948C&pg=PA71}}</ref>
 
=== Εκπαίδευση ===
Γραμμή 245:
Το Μαρόκο είναι μια χώρα με πλούσια [[κουλτούρα]] και [[Πολιτισμός|πολιτισμό]]. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του, το Μαρόκο έχει υπάρξει κατοικία ανθρώπων από την Ανατολή (Φοίνικες, [[Εβραίοι|Εβραίους]] και [[Άραβες]]), τον Νότο ([[Υποσαχάρια Αφρική|Αφρικανοί της Υποσαχάριας Αφρικής]]) και τον Βορρά ([[Αρχαία Ρώμη|Ρωμαίοι]], [[Αλ-Άνταλους|Ανδαλουσιανοί]]). Όλοι αυτοί οι πολιτισμοί έχουν επηρεάσει την κοινωνική δομή του Μαρόκου.
 
Μετά την ανεξαρτησία, μια πραγματική άνθηση έχει σημειωθεί στη ζωγραφική και τη γλυπτική, τη λαϊκή μουσική, το ερασιτεχνικό θέατρο και τη δημιουργία ταινιών.<ref>Khalid Amine and Marvin Carlson, ''The Theatres of Morocco, Algeria and Tunisia: Performance Traditions of the Maghreb'' (Dordrecht NL: Springer, 2011), 124-28. {{ISBN|0230358519}}</ref> Το Εθνικό Θέατρο του Μαρόκου (ιδρύθηκε το 1956) προσφέρει τακτικές παραγωγές μαροκινών και γαλλικών δραματικών έργων. Φεστιβάλ τέχνης και μουσικής πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μεταξύ των οποίων το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Ιερής Μουσικής στη Φεζ .
 
=== Λογοτεχνία ===
Η μαροκινή λογοτεχνία γράφεται κυρίως στα αραβικά, βερβερικά, εβραϊκά και γαλλικά. Ιδιαίτερα υπό τις αυτοκρατορίες των Αλμοραβιδών και των Αλμοαδών, η μαροκινή λογοτεχνία ήταν στενά συνδεδεμένη με τη λογοτεχνία της αλ-Ανδαλούς και μοιράστηκε σημαντικές ποιητικές και λογοτεχνικές μορφές όπως το ''ζατζάλ'', το ''μουβασάχ'' και το ''μακαμά''. Η ισλαμική λογοτεχνία, όπως οι εξηγήσεις του Κορανίου και άλλα θρησκευτικά έργα, όπως το Αλ-Σίφα του Καντί Αγιάντ, ήταν επιδραστικά. Το Πανεπιστήμιο αλ-Καραουιγίν στη ΦεςΦεζ ήταν σημαντικό λογοτεχνικό κέντρο που προσέλκυε μελετητές από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των [[Μαϊμονίδης|Μαϊμονίδη]], Ιμπν αλ-Χατίμπ και [[Ιμπν Χαλντούν]].
 
Υπό τη δυναστεία των [[Αλμοάδες|Αλμοαδών]], το Μαρόκο γνώρισε μια περίοδο ευημερίας. Οι Αλμοάδες έχτισε το τέμενος Κουτουμπιά στο Μαρακές, το οποίο φιλοξενούσε όχι λιγότερους από 25.000 ανθρώπους, αλλά ήταν επίσης διάσημο για τα βιβλία, τα χειρόγραφα, τις βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία του. Ο Αλμοάδης Χαλίφης Αμπού Γιακούμπ αγαπούσε πολύ για τη συλλογή βιβλίων. Ίδρυσε μια μεγάλη βιβλιοθήκη, η οποία τελικά μεταφέρθηκε στο [[Κάσμπα]] και μετατράπηκε σε [[δημόσια βιβλιοθήκη]].
Γραμμή 255:
 
=== Κουζίνα ===
[[Αρχείο:Couscous_of_Fes.JPG|μικρογραφία| Μαροκινό [[κουσκούς]] .]]
Η μαροκινή κουζίνα θεωρείται μια από τις πιο διαφοροποιημένες κουζίνες στον κόσμο. Αυτό είναι αποτέλεσμα της μακραίωνης αλληλεπίδρασης του Μαρόκου με τον έξω κόσμο.<ref>{{Cite web|url=http://fescooking.com/come-cook-with-us/the-art-of-moroccan-cuisine|title=The Art of Moroccan Cuisine|date=10 October 2007}}</ref> Η κουζίνα του Μαρόκου είναι κυρίως ένας συνδυασμός μαυριτανικής, ευρωπαϊκής και μεσογειακής κουζίνας.
 
Τα μπαχαρικά χρησιμοποιούνται εκτενώς στη μαροκινή κουζίνα. Ενώ τα μπαχαρικά εισάγονται στο Μαρόκο εδώ και χιλιάδες χρόνια, πολλά συστατικά όπως ο [[Σαφράνι|σαφράν]] από την [[Τετουάν|Τιλιουίν]], η [[μέντα]] και οι ελιές από το [[Μεκνές]] και τα πορτοκάλια και τα λεμόνια από τη Φεζ, καλλιεργούνται εγχώρια. Το κοτόπουλο είναι το πιο διαδεδομένο κρέας στο Μαρόκο. Το κόκκινο κρέας που καταναλώνεται πιο συχνά στο Μαρόκο είναι το βόειο κρέας. [[Πρόβατο|Το [[αρνί]] προτιμάται αλλά είναι σχετικά ακριβό. Το κύριο μαροκινό πιάτο με το οποίο είναι εξοικειωμένοι οι περισσότεροι είναι το [[κουσκούς]],<ref>[http://maroccankitchenrecipes.blogspot.com/2014/05/moroccan-couscous.html "Moroccan Couscous Recipe"]. </ref> η παλιά εθνική λιχουδιά.
 
Μεταξύ των πιο διάσημων μαροκινών πιάτων είναι το [[κουσκούς]], η παστίλια, το τατζίν, η ταντζία και η χαρίρα. Αν και η τελευταία είναι [[σούπα]], θεωρείται πιάτο από μόνο της και σερβίρεται ως τέτοιο ή με [[Χουρμαδιά|χουρμάδες]] ειδικά τον μήνα του [[Ραμαζάνι|Ραμαζανιού]]. Η κατανάλωση χοιρινού κρέατος απαγορεύεται σύμφωνα με τη [[Σαρία]], τους θρησκευτικούς νόμους του Ισλάμ.
Γραμμή 267:
 
=== Αθλητισμός ===
Το ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα της χώρας, ιδιαίτερα δημοφιλές στους νέους των πόλεων. Το 1986, το Μαρόκο έγινε η πρώτη αραβική και αφρικανική χώρα που προκρίθηκε στον δεύτερο γύρο του [[Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου|Παγκοσμίου Κυπέλλου FIFA]]. Το Μαρόκο έγινε επίσης το πρώτο αφρικανικό και μουσουλμανικό κράτος που έφτασε στov ημιτελικό Μουντιάλ, στο [[Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2022]] στο [[Κατάρ]]. Το Μαρόκο ήταν αρχικά προγραμματισμένο να φιλοξενήσει το [[Κύπελλο Εθνών Αφρικής 2015]],<ref>{{Cite web|url=http://soccernet.espn.go.com/news/story/_/id/872480/morocco-to-stage-the-2015-african-nations-cup?cc=5901|title=Morocco to stage the 2015 African Nations Cup – ESPN Soccernet|date=29 January 2011|publisher=ESPN FC|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429011957/http://soccernet.espn.go.com/news/story/_/id/872480/morocco-to-stage-the-2015-african-nations-cup?cc=5901|archivedate=29 April 2011|url-status=dead|accessdate=1 August 2011}}</ref> αλλά αρνήθηκε να φιλοξενήσει το τουρνουά στις προγραμματισμένες ημερομηνίες λόγω των φόβων για το ξέσπασμα του Έμπολα στην ήπειρο.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30004279|title=Africa Cup of Nations: Morocco will not host finals over Ebola fears|work=BBC Sport|date=11 November 2014}}</ref>
 
Στους [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1984|Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984]], δύο Μαροκινοί κέρδισαν χρυσά μετάλλια στον στίβο. Η Ναουάλ Ελ Μουταβακέλ κέρδισε στα 400 μέτρα με εμπόδια. Ήταν η πρώτη γυναίκα από αραβική ή ισλαμική χώρα που κέρδισε χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο. Ο [[Σαΐντ Αουίτα]] κέρδισε τα [[Δρόμος 5000 μέτρων|5000 μέτρα]] στους ίδιους αγώνες. Ο [[Χισάμ Ελ Γκερούζ]] κέρδισε χρυσά μετάλλια για το Μαρόκο στους [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004|Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004]] στα [[Δρόμος 1500 μέτρων|1500 μέτρα]] και στα 5000 μέτρα και κατέχει πολλά [[Παγκόσμια ρεκόρ ανοικτού στίβου|παγκόσμια ρεκόρ]] στον [[1 μίλι|αγώνα του ενός μιλίου]].
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Μαρόκο"