Κάιζερ

αυτοκρατορικός τίτλος

Η γερμανική λέξη Κάιζερ είναι αυτοκρατορικός τίτλος εκ του λατινικού Καίσαρ (caesar). Αντίστοιχες λέξεις σε άλλες γλώσσες είναι: (ρωσ.) Czar (Τσάρος), ίδιας ετυμολογίας, (αγγλ.) emperor, (γαλλ.) empereur, (ελλ.) αυτοκράτωρ.

Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Επεξεργασία

Στον γερμανόφωνο χώρο η λέξη Κάιζερ ως τίτλος αποκτά έννοια για πρώτη φορά το έτος 800 αναφορικά με τον βασιλιά των Φράγκων Κάρολο τον Μέγα ή Καρλομάγνο. Η στέψη έγινε από τον Πάπα Λέοντα Γ' τα Χριστούγεννα του 800 στη Ρώμη κάτω από όχι πλήρως ξεκαθαρισμένες συνθήκες. Όμως ο Καρλομάγνος δεν έφερε ποτέ τον πλήρη τίτλο του «αυτοκράτορα των Ρωμαίων», λατ. imperator Romanorum, λόγω των αντιδράσεων του Βυζαντίου, όπου εκείνη την εποχή η αυτοκράτειρα Ειρήνη κηδεμόνευε τον ανήλικο γιο της Κωνσταντίνο. Ο μοναδικός «αυτοκράτωρ των Ρωμαίων» (imperator Romanorum) ήταν ο αυτοκράτωρ Κωνσταντινουπόλεως, και επειδή δεν ήταν παραδεκτό να υπάρχουν δύο αυτοκράτορες, ο Κάρολος χρησιμοποιούσε τον ασαφή τίτλο imperator, Romanum gubernans imperium, δηλαδή «αυτοκράτωρ, ο οποίος κυβερνά (την) ρωμαϊκή αυτοκρατορία».

Με τον τίτλο του Αυτοκράτορα, πρώτος Γερμανός που στέφθηκε Κάιζερ ήταν το 962 ο Όθων Α΄ ο Μέγας. Η επίσημη προσθήκη της λέξεως «Αγία» στην ονομασία της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ή λατ. Imperium Romanum Sacrum έγινε πολύ αργότερα, το 1254. Η αδιάλειπτη διαδοχή των αυτοκρατόρων συνεχίζεται μέχρι το 1806. Ο τελευταίος Κάιζερ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Φραγκίσκος Β' των Αψβούργων, υποχρεώθηκε σε παραίτηση από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη στη Βιέννη στις 6 Αυγούστου 1806.

Τον τίτλο Κάιζερ έφερε και ο εκάστοτε Αυτοκράτορας της Αυστρίας από το 1804 μέχρι το 1918. Αυτός ο τίτλος όμως ήταν νέος, νοείται ως Αυστριακός Κάιζερ (Österreichischer Kaiser) σε αντιδιαστολή με τον Ρωμαϊκό Κάιζερ (Römischer Kaiser), δηλαδή αυτόν της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που ως τίτλος είχε περιέλθει στον οίκο των Αψβούργων και είχε καταργηθεί το 1806, όπως προαναφέρθηκε.

Όμως δύο χρόνια πριν την κατάργηση του τίτλου του Ρωμαϊκού Κάιζερ, δηλαδή το 1804, ο ηγεμόνας που κατείχε τον τίτλο αυτόν (ο Φραγκίσκος Β', που αναφέρεται πιο πάνω) δημιούργησε νέα αυτοκρατορία, που περιελάμβανε την Αυστρία και άλλα βασίλεια (σπουδαιότερα των οποίων ήταν η Βοημία και η Ουγγαρία) που κυβερνούσε ο οίκος των Αψβούργων. Το όνομα της αυτοκρατορίας αυτής ήταν Αυτοκρατορία της Αυστρίας, γερμ. Kaisertum Österreich. Ως νέος Κάιζερ της Αυστρίας, γερμ. Kaiser von Österreich, ονομάσθηκε ο Φραγκίσκος Α'.

Οι αυτοκράτορες της Αυστρίας ήσαν τέσσερις: Φραγκίσκος Α' (1804-1835), Φερδινάνδος Α' (1835-1848), Φραγκίσκος-Ιωσήφ Α' (1848-1916) ο γνωστότερος από όλους, και ο Κάρολος Α' (1916-1918), που υποχρεώθηκε σε παραίτηση το 1918 με το τέλος του Α' Π.Π. και την κατάργηση της μοναρχίας στην Αυστρία.

Η δολοφονία του διαδόχου Φραγκίσκου Φερδινάνδου

Επεξεργασία

Στις 28 Ιουνίου του 1914 στο Σαράγεβο δολοφονήθηκε ο ανιψιός του Φραγκίσκου-Ιωσήφ Α' (ο γιος του είχε πεθάνει) ο Φραγκίσκος-Φερδινάνδος και η σύζυγός του, από τον Σέρβο εθνικιστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ. Το γεγονός αυτό οδήγησε τελικά στην έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Γερμανία

Επεξεργασία

Από της ίδρυσης του νεότερου γερμανικού κράτους (γερμ. Deutsches Kaiserreich), το 1871, του οποίου πρωτεύουσα ήταν το Βερολίνο, τον τίτλο Κάιζερ έφερε ο εκάστοτε Γερμανός αυτοκράτορας του οίκου των Χοεντσόλερν (Hohenzollern). Αυτός ο τίτλος όμως ήταν νέος, νοείται ως Γερμανός Κάιζερ (Deutscher Kaiser) σε αντιδιαστολή με τον Ρωμαίο Κάιζερ (Römischer Kaiser), δηλαδή αυτόν της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που ως τίτλος είχε περιέλθει στον οίκο των Αψβούργων και είχε καταργηθεί το 1806, όπως προαναφέρθηκε.

Οι αυτοκράτορες της Γερμανίας ήσαν τρεις: ο Γουλιέλμος Α'(1871-88), ο Φρειδερίκος Γ' (1888) και ο Γουλιέλμος Β' (1888-1918). Από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο με τον τίτλο Κάιζερ επεκράτησε να νοείται ο τελευταίος Γερμανός αυτοκράτορας Γουλιέλμος Β' ή Βίλχελμ Β', οποίος παραιτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 1918 και αυτοεξορίστηκε στην Ολλανδία, με αποτέλεσμα την κατάργηση πλέον της μοναρχίας στη Γερμανία και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας (γερμ. Republik), που έγινε γνωστή ως Δημοκρατία της Βαϊμάρης.

Άλλες χρήσεις του όρου

Επεξεργασία

Στη νότια Γερμανία και στην Αυστρία, το όνομα αυτό συχνά απαντάται και ως επίθετο, όπως επίσης και ως προσωνύμιο προσωπικοτήτων, για παράδειγμα του ποδοσφαιριστή και προπονητή Φραντς Μπεκενμπάουερ. Επίσης υπάρχουν εταιρίες με αυτήν την επωνυμία, όπως η αλυσίδα ειδών διατροφής Kaiser και η εταιρία φωτογραφικών ειδών Kaiser Fototechnik.