Biel/Bienne: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e r2.7.2+) (Roboto: Ŝanĝas nl:Biel (stad) al nl:Biel/Bienne |
e la malnova parametro "koord" nun povas esti elĵetata, ĉar "latitudo", "longitudo" resp. P625 estas pli taŭgaj kaj kutimaj. |
||
| (39 mezaj versioj de 12 uzantoj ne montriĝas) | |||
Linio 1:
{{Aliaj signifoj|Biel-Bienne (stacidomo)|Biel Mett (stacidomo)}}
{{Informkesto komunumo en Kantono Berno
|nomo=
|blazono=[[Dosiero:
|bildo=[[Dosiero:Biel Zunfthaus.jpg|
|kantono=Berno
|distrikto=[[Bielo (distrikto)|Bielo]]
|administra distrikto=[[Bielo (administra distrikto)|Bielo]]
|loĝantaro=50852
|areo=21,21
|alteco=434
|poŝtkodo=2500
|kodo=0371
|mapo=[[Dosiero:Karte Gemeinde Biel Bienne 2010.png|
|mapligilo=ne
|kesteroj=
Bielo (germane '''Biel''', france '''Bienne''') estas post [[Berno]] la dua [[Listo de urboj en Svislando|urbo]] de la [[Kantono Berno]] kaj estas oficiale dulingva (germana kaj franca). La loĝantara komunumo Bielo troviĝas en la [[Berna Lagolando]] kaj estas la ĉefurbo de la [[Administra distrikto Bielo|samnoma administra distrikto]]. Bielo estas la ekonomia centro de la regiono kaj kvazaŭ la pordego al la [[Ĵuraso]].▼
{{Informkesto urbo|regiono-ISO=CH|zomo=11|subŝablono=jes|dua ŝablono=jes}}
}}
▲
== Geografio ==
Bielo troviĝas borde
=== Kvartaloj de la urbo ===
La urbo
== Ekonomio ==
Bielo estas la ekonomia centro de la regiono kaj kvazaŭ la pordego al [[Ĵuraso]]. Ĝi enhavas multajn industriojn. La plej fame konata estas la horloĝfirmao MOVADO. Vidu prian artikolon [[MOVADO (horloĝmarko)]]
== Lingvoj ==
Pro ĝia situo sur la lingvo-limo Bielo estas oficiale dulingva urbo germana kaj franca. Pro la granda nombro de eksterlandanoj oni parolas en Bielo ankaŭ multajn aliajn lingvojn, kaj memkompreneble la
== Muzeo Neuhaus kaj kulturo ==▼
Tiu muzeo entenas verkojn de pluraj pentristoj el la familio Robert. En tiu dinastio estas
En la fervoja stacidomo de {{stacidomo|Biel-Bienne}} en la atendejo estas sur kvar muroj freskoj pentritaj de [[Philippe Robert]].
▲== Muzeo Neuhaus ==
▲Tiu muzeo entenas verkojn de pluraj pentristoj el la familio Robert. En tiu dinastio estas ses pentristoj, la plej fama estas Léopold Robert (1794-1835). En apuda vilaĝo [[Evilardo]] loĝis Philippe Robert (1881-1930), unu el la ses pentristoj, kies nepino estas [[Mireille Grosjean]]-Robert.
La muzeo Robert (Neuhaus) estis la celo de la postsomera renkontiĝo de [[Svisa Esperanto-Societo]] la [[31-an de aŭgusto]] [[2013]].
== Planlingva kaj mondlingva movado ==
Linio 49 ⟶ 58:
Kvinfoje, nome en [[1911]], [[1924]], [[1925]], [[1938]] kaj [[1959]], la jarĉefkunveno de [[Svisa Esperanto-Societo]] okazis en Bielo.
En Bielo ekzistas oficiala Esperanto-klubo, kaj en ĉi
Dum la tuta somero 2019 funkciis en la skulptaĵo de [[Thomas Hirschhorn]] memore al la svisa kaj biela verkisto [[Robert Walser]] Esperanto-paviliono, kie Parzival' instruis la lingvon kaj prezentis ĝin.<ref>[https://www.robertwalser-sculpture.com/ Retejo pri la Robert-Walsper-Skulptaĵo en Bielo 2019]</ref> Partoprenis diversaj esperantistoj en tiu skulptaĵa evento.
== Historio ==
Jam en antaŭhistoria tempo la regiono ĉirkaŭ la tri lagoj estis ŝtata regiono de homaj setlejoj. Ekzistas diversaj konataj setlejoj el la neolitiko en ĉi tiu regiono, sed sur la teritorio de la nuntempa urbo Bielo mankas setlejoj de antaŭ la romia epoko. La mezepoka setlejcentro estiĝis sur monteto apud la romia fonto, kie en la jaro 1846 estis trovitaj restaĵoj de gaŭlo-romia sanktejo el la kvara jarcento post kristo.
La unua dokumenta mencio de Bielo datiĝas el la jaro [[1142]] kiel ''apud Belnam''. La urbo Bielo estis fondita supozeble de la bazela princepiskopo Henriko la 2-a en la jaro 1225. Kvankam la urbo troviĝis sub la regado de la bazela princepiskopo, jam en la 13-a jarcento estiĝis civitanaro kun apartaj privilegioj. Surbaze de "eterna pakto" kun Berno en la jaro 1352 Bielo fariĝis parto de la Burgonja [[Ĵurkomunumo]]. La kontraŭdiraj devoj rilate al Berno kaj al la episkopo de Bazelo kondukis en la jaro 1367 al milito, kiu finiĝis per la detruo de la episkopa burgo. Pro la lima situacio inter la Princepiskopejo de Bazelo kaj la Respubliko Berno Bielo neniam akiris propran regnoteritorion.
Post la Napoleonaj Militoj komence de la 18-a jarcento Bielo estis atribuita al la Kantono Berno. Post la fondo de la Svisa Federacio en 1848 la urbo forte ekkreskis. La urbo kunkreskis kun siaj najbaraj komunumoj al aglomeraĵo. En 1900 Vingelz estis integrita al Bielo, en 1917 sekvis Bözingen kaj en 1920 Madretsch kaj Mett. Ĝis 1964 Bielo konstante kreskis kaj atingis kun 64848 sian plej grandan nombron da loĝantoj. Tiam de 1970 ĝis 1990 la urbo malkreskis, kiel multaj svisaj urboj pro la tiama tendenco de la homoj setli en la aglomeraĵo kaj tie konstrui sian propran dometon. En la 1990 tiu tendenco denove ŝanĝigis.<ref>[http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/d/D222.php Bielo en la Historia Leksikono de Svislando]</ref>
== Referencoj ==
{{Referencoj}}
== Vidu ankaŭ ==
* [[Distrikto Bielo|Iama distrikto Bielo]]
* [[Administra distrikto Bielo]]
* [[Biel-Bienne Bözingenfeld-Champ (stacidomo)]]
* [[Biel Mett (stacidomo)]]
== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* [http://www.
{{
<br />
{{Navigilo:Komunumoj de la administra distrikto Bielo}}
{{Komunumoj de la distrikto Bielo}}
{{Bibliotekoj}}
[[Kategorio:Urboj de Svislando]]
Linio 75 ⟶ 94:
[[Kategorio:Ĵuraso]]
[[Kategorio:Esperanto-movado en Svislando laŭ lokoj]]
▲[[vo:Biel-Bienne]]
| |||