Biel/Bienne: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Robin van der Vliet movis paĝon Bielo al Biel/Bienne anstataŭigante alidirektilon: nuna oficiala nomo
oficiala nomo; tajperaroj en la artikolo korektitaj
Linio 1:
{{Aliaj signifoj|Biel-Bienne (stacidomo)|Biel Mett (stacidomo)}}
{{Informkesto komunumo en Kantono Berno
|nomo=BieloBiel/Bienne
|blazono=[[Dosiero:CHE Biel COA.svg|eta|120px|center|Blazono de Bielo]]
|bildo=[[Dosiero:Biel Zunfthaus.jpg|eta|285px|center|Gilda domo de la vinkulturistoj en Bielo]]
Linio 17:
{{Informkesto urbo|regiono-ISO=CH|zomo=11|subŝablono=jes|dua ŝablono=jes}}
}}
Bielo (germane '''Biel/Bienne''' ({{lang-de|Biel}}, france{{lang-fr|Bienne}}, esperantigata kiel '''BienneBielo'''{{Mankas fonto}}) estas post [[Berno]] la dua [[Listo de urboj en Svislando|urbo]] de la [[Kantono Berno]] kaj estas oficiale dulingva (germana kaj franca). La loĝantara komunumo Bielo troviĝas en la [[Berna Lagolando]] kaj estas la ĉefurbo de la [[Administra distrikto Bielo|samnoma administra distrikto]].
 
== Geografio ==
Bielo troviĝas borde la la [[Lago de Bielo]] kaj estas grava centro de horloĝa industrio. Ĝia loĝantaro nombris 50852 personojn la 31-an de decembro 2007.
 
=== Kvartaloj de la urbo ===
La urbo bieloBielo konsistas el la jenaj kvartaloj:
* Bielo (malnova urbocentro)
* [[Rebberg/Vignoble]]
Linio 45:
En la fervoja stacidomo de {{stacidomo|Biel-Bienne}} en la atendejo estas sur kvar muroj freskoj pentritaj de [[Philippe Robert]].
 
La muzeo Robert (Neuhaus) estis la celo de la postsomera renkontiĝo de [[Svisa Esperanto-Societo]] la [[31an31-an de aŭgusto]] [[2013]].
 
== Planlingva kaj mondlingva movado ==
Linio 58:
Kvinfoje, nome en [[1911]], [[1924]], [[1925]], [[1938]] kaj [[1959]], la jarĉefkunveno de [[Svisa Esperanto-Societo]] okazis en Bielo.
 
En Bielo ekzistas oficiala Esperanto-klubo, kaj en ĉi- tiu urbo ĉiam vivis aktivaj Esperantistoj. Urbe konata persono estas la artisto kaj memnomumita [[Parzival (artisto)|Reĝo Parzival]] naskita [[Serge Reverdin]].
 
Dum du jaroj (2010-2012) regule kunvenas en Bielo la estraro de [[Svisa Esperanto-Societo]].<ref>{{ULS|p=152, 194, 222, 223 kaj 618}}</ref>
Linio 65:
 
== Historio ==
Jam en antaŭhistoria tempo la regiono ĉirkaŭ la tri lagoj estis ŝtata regiono de homaj setlejoj. Ekzistas diversaj konataj setlejoj el la neolitiko en tiu-ĉi tiu regiono, sed sur la teritorio de la nuntempa urbo Bielo mankas setlejoj de antaŭ la romia epoko. La mezepoka setlejcentro estiĝis sur monteto apud la romia fonto, kie en la jaro 1846 estis trovitaj restaĵoj de gaŭlo-romia sanktejo el la kvara jarcento post kristo.
 
La unua dokumenta mencio de Bielo datiĝas el la jaro [[1142]] kiel ''apud Belnam''. La urbo Bielo estis fondita supozeble de la bazela princepiskopo Henriko la 2-a en la jaro 1225. Kvankam la urbo troviĝis sub la regado de la bazela princepiskopo, jam en la 13-a jarcento estiĝis civitanaro kun apartaj privielgiojprivilegioj. Surbaze de "eterna pakto" kun Berno en la jaro 1352 Bielo fariĝis parto de la Burgonja [[Ĵurkomunumo]]. La kontraŭdiraj devoj rilate al Berno kaj al la episkopo de Bazelo kondukis en la jaro 1367 al milito, kiu finiĝis per la detruo de la episkopa burgo. Pro la lima situacio inter la Princepiskopejo de Bazelo kaj la Respubliko Berno Bielo neniam akiris propran regnoteritorion.
 
Post la Napoleonaj Militoj komence de la 18-a jarcento Bielo estis atribuita al la Kantono Berno. Post la fondo de la Svisa Federacio en 1848 la urbo forte ekkreskis. La urbo kunkreskis kun siaj najbaraj komunumoj al aglomeraĵo. En 1900 Vingelz estis integrita al Bielo, en 1917 sekvis Bözingen kaj en 1920 Madretsch kaj Mett. Ĝis 1964 Bielo konstante kreskis kaj atingis kun 64848 sian plej grandan nombron da loĝantoj. Tiam de 1970 ĝis 1990 la urbo malkreskis, kiel multaj svisaj urboj pro la tiama tendenco de la homoj setli en la aglomeraĵo kaj tie konstrui sian propran dometon. En la 1990 tiu tendenco denove ŝanĝigis.<ref>[http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/d/D222.php Bielo en la Historia Leksikono de Svislando]</ref>