Harriet Beecher Stowe: Malsamoj inter versioj

▲En [[1850]], la revalidigo de la [[Fugitive Slave Law]] (Leĝo pri Fuĝantaj Sklavoj) vigligis Stowe-on al [[aboliciismo]]. Post tiu reaktiviĝo ŝia edzfratino skribis al ŝi, ''Harriet, se mi povus uzi plumon tiel kiel vi povas, mi verkus ion kiu igos la tutan landon senti kia malbenita afero estas sklavismo.'' Voĉleginte ĉi tion al siaj infanoj, Harriet dramece premĉifis la paperon en la mano kaj diris, ''Mi ion verkos se mi vivos.''

▲Post tio Stowe komencis kiel eble plej bone esploradi sklavismon. Ŝi intervjuis sklavojn kaj sklav-posedantojn havantajn ĉiajn vidpunktojn, kaj ŝi legis plurajn librojn. En [[1851]], per helpo de [[William Lloyd Garrison]], redaktoro de la aboluciisma gazeto ''The Liberator'' (''La Liberiganto''), Stowe komecis eldonigi fikciajn skeĉojn. Tiuj aperis felietone dum 1851 en la Cincinnati-a aboluciisma gazeto, ''The National Era'' (''La Nacia Erao'') sub la titolo ''La Kabano de Onklo Tom aŭ Vivo inter Humiluloj''. Instigite de ŝiaj legantoj kaj ŝi edzo, kiuj kredis je la potenco de la rakonto ŝanĝi opiniojn, ŝi eldonigis la skeĉojn kiel du-voluman libron en [[1852]] kun enkonduko far [[James Sherman (pastro)|pastro James Sherman]] de Surrey Chapel, Londono. Ene de la unua semajno post ĝia ekeldono, ŝia libro fenomene vendiĝis je 10.000 ekzempleroj. Post nur du jaroj, ĝi jam tradukiĝis en 20 diversajn lingvojn.

▲La libro de Stowe havis mirigan efikon al la nordaj ŝtatoj de Usono. Novaj miloj aniĝis al aboluciismo. Sed, la fendo inter nordo kaj sudo profundiĝis. La sudo negis ke la libro estas vera priskribo pri vivo en la sudo, kaj ricevis ĝin kiel akuzon. La sudo eĉ tiel draste procedis, ke ĝi forbaris la libron kaj arestis ĉiun ĝin posedantan. Defendeme la sudo verkis mokajn librojn laŭdantajn la bonon de sklavismo kia ''Aunt Phillis's Cabin; or Southern Life as it is." (La Kabano de Onklino Filis; aŭ Suda Vivo kia ĝi vere estas). Responde, Stowe kolektis ĉiom ŝian informon kaj verkis, ''A Key to Uncle Tom's Cabin'' (''Ŝlosilo al la Kabano de Onklo Tom''). Tiun libron ŝi verkis por pruvi ke ŝi esploris la temon. Tamen, kvankam ŝi celis ĝin al la sudo, oni tie ne tiel vaste ĝin legis, kiel aliloke.

▲Tamen, ankaŭ fore trans la [[Atlantiko]] en [[Granda Britio]] la mesaĝo de Onklo Tom estis brakumata, subtenata de la komenco far la potenca parolisto [[James Sherman (pastro)|pastro James Sherman]] en Londono. En [[1853]] Harriet traveturis [[Eŭropo]]n, parolante pri sia libro. Ĉe ŝia alveno en [[Anglio]] oni donis al ŝi tre varman bonvenon kaj adreson, konata kiel la ''Amema kaj Kristana Adreso'', de la [[Anti-Slavery Society]] (kontrausklavisma societo), kun pli ol duonmiliono da subskriboj de nobelaj virino ĝis kamparanoj. Tion oni donis al ŝi en 26 volumojn. Ŝian respondon al tiu adreso oni eldonis en la revuo ''[[Atlantic Monthly]]''. 43

▲Ĉe la komenco de la [[Usona Enlanda Milito]] en [[1861]], tio, ke Grand-Britio konsideris alianciĝi kun la Sudo en tiu milito instigis Stowe-on respondi al la brita homaro memorigante ilin pri ilia sindediĉo al la sklavoj. Tamen, pro diversaj kialoj, Britio malfaris sian promeson al la Sudo kaj restis neŭtrala tra la milito. En sia taglibro Harriet skribis pri siaj sentoj pri la milito. Ŝi diris, ''Estis la volo de Dio ke ĉi tiu lando -kaj Nordo kaj Sudo- profunde kaj terure suferu pro la peko konsenti al kaj subteni la grandajn opresaĉoj de la Sudo...la sango de la povra sklavo, kiu por tiom da jaroj vane plorkriis el sub la tero, estu respondata per la sango de la filoj de la plej bonaj kamenejoj tra ĉiuj liberaj ŝtatoj.'' En [[1862]], pro tio, ke prezidento [[Abraham Lincoln]] ne plenumis sian promeson subskribi la ''[[Emancipation Proclamation]]''-on (Liberiga Proklamo) , Harriet Beecher Stowe decidis, ke ŝi mem iru paroli kun li. Ŝi kolektis siajn infanojn kaj veturis al Vaŝingtono, D.C. Ĉar ne ekzistas skribita registraĵo de tiu kunveno, neniu scias kion ŝi diris por pesvadi prezidenton Lincoln subskribi. Tamen ni ja scias, ke baldaŭ poste, la 1-an de januaro [[1863]] li faris proklamon al la nacio, ke la sklavoj estas liberaj.

▲Dum la tago de la proklamo Harriet Beecher Stowe estis staranta en balkono de iu ĉambrego atendante la anoncon. Kiam la anonco okazis, iu viro ekstaris en la amaso, kaj indikis al ŝi dirante ''Rigardu, estas s-rino Stowe, la virino kiu ĉesigis sklavismon.'' La homamaso sin starigis kaj aplaŭdis ŝin dum ŝi simple ĝentile mansvingis.

▲Harriet Beecher Stowe poste diris en sia taglibro, ''Mi verkis kion mi verkis ĉar kiel virino, kiel patrino mi estis opresita kaj korrompita, pro la malĝojoj kaj maljustoj kiujn mi vidis, ĉar kiel Kristano mi sentis la malhonoron al Kristanismo, ĉar kiel amanto de mia lando mi tremis je la venonta tago de kolero.'' Multaj historiistoj konsideras la romanon ''La Kabano de Onklo Tom'' grava forto kunkondukanta al la Enlanda Milito, kiu rezultigis la abolon de sklavismo en Usono. La influo de Harriet Beecher Stowe trafis homojn en ĉiaj vivsituacioj, de ŝtataj oficistoj, al nobeloj, ĝis ordinaruloj. Dum sia vivo ŝi abunde verkis, tamen ŝia influo preteris vortojn. Ŝi helpis forkurantajn sklavojn post la leĝigo de la Leĝo pri la Fuĝanta Sklavo. post la Enlanda Milito ŝi konstruigis kaj starigis kelkajn lernejojn kaj loĝ-domojn por freŝe liberigitaj sklavoj.

▲Harriet Beecher Stowe mortis la 1-an de julio 1896 kaj, simile al [[Rosa Parks]] de nia tempo, ŝi ricevis funebron altrangulan. Oni ŝin enterigis en la tereno de [[Phillips Academy]] en [[Andover]], [[Masaĉuseco]].<ref> '''(angle)''' [http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=992 Find-A-Grave Entry on Harriet Beecher Stowe, buried on Phillips Academy Campus]</ref>

▲La ideoj de Harriet Beecher Stowe pri libero helpis okazigi serion da eventoj kiuj influis la vivojn de homoj ĉirkaŭ la terglobo. Ŝi envenis la mondon de sklavismo per siaj verkoj kaj vekis la konsciencojn de milionoj.

▲[[Harriet Beecher Stowe House (Ohio)|La Domo de Harriet Beecher Stowe]] en [[Cincinnati]], [[Ohio]] estas la antaŭa hejmo de sia patro Lyman Beecher sur la antaŭa tereno de la Seminario Lane. Harriet loĝis tie ĝis sia edziniĝo. Ĝi estas malferma al la publiko kaj funkcias kiel historia kaj kutura lokalo, fokusanta sur Harriet Beecher Stowe, la Seminario Lane kaj la ''[[Subtera fervojo]]''. Tiu lokalo ankaŭ prezentas [[Afrik-Usona]]n historion. La Domo de Harriet Beecher Stowe en Cincinnati situas ĉe 2950 Gilbert Avenue, Cincinnati, OH 45206. [http://www.ohiohistory.org/places/stowe/]