Libroj de la Biblio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

Enteksta

Kiel registrite je 23:16, 21 sep. 2018

La Libroj de la Biblio estis skribitaj de diversaj personoj de la historio, kaj en la hebrea lingvo en la Malnova Testamento, kaj en la greka lingvo en la Nova Testamento.

La Malnova Testamento estas komponita de la sekvanta maniero:

39 libroj por la Protestantoj, Anglikanoj, Restaŭristoj kaj Judoj.
46 libroj por la Katolikoj (aŭ 49 se oni kalkulas aparte la 6-an Ĉapitron de la Libro de Baruĥ, kaj la Ĉapitrojn 13 kaj 14 de la Libro de Danielo).
52 libroj por la Ortodoksoj (aŭ 55 se oni kalkulas aparte la 6-an Ĉapitron de la Libro de Baruĥ, kaj la Ĉapitrojn 13 kaj 14 de la Libro de Danielo).

La Nova Testamento, kiu ne estas trovita en la Judaj Skriboj, estas komponita de 27 libroj por ĉiuj kristanaj grupoj.

Tiel, la tutaĵo de la libroj de la Biblio varias laŭ la kanono:

La Aleksandria kanono, estis uzita por la unuaj kristanoj, ĝi estas traduko de la hebrea al la greka, kiu inkludis grupon de libroj kiuj estis malakceptitaj por la juda kanono de la Tanaĥ, sed estis akceptitaj de la Kristanismo de la unuaj jarcentoj. En la Katolika Eklezio tiaj libroj estas nomitaj «dua-kanonaj». La Protestanta Eklezio nomas ilin «apokrifaj». La Orientaj Kristianaj Eklezioj kaj Ortodoksaj inkludas en siaj Biblioj kvar al ok tekstoj krom al ĉi tiuj kaj ili malakceptas la okcidentan distingon de la prakanonaj.
La Hebrea Kanono estas uzita de la Judismo kaj de la Protestanta Kristanismo, Anglikana kaj Restaŭrismo.

Libroj de la Malnova Testamento

La tekstoj de la originala en la hebrea uzis nur la konsonantojn. La libroj de la Torao (kiel la judoj konas la Pentateŭĥon) ĝenerale havas nomojn bazitaj en la unuaj eminentaj vortoj de ĉia libro. Tamen, la nomoj en kelkaj lingvoj ne estas tradukoj de la hebrea, sed ili estas bazitaj sur la nomoj en la greka kreitaj de la traduko nomita Septuaginto, bazitaj sur la rabenaj nomoj kiuj priskribas la teman enhavon de ĉia libro.

Tiaj estas la libroj de la Malnova Testamento, ordinitaj laŭ la okcidenta kutimo:

Tanaĥ [nomoj en la hebrea] (Origine ili estis 22 libroj. Poste, du estis dividitaj por esti 24. Finfine kvin libroj plu estis dividitaj por esti la nuraj 39 libroj)	Protestantaj Eklezioj aŭ evangeliistaj (39 libroj)	Katolika Eklezio (46 libroj)	Ortodoksa Eklezio (52 libroj)	Tradiciaj aŭtoroj
Genezo [בְּרֵאשִׂית / Bereshit]	Genezo	Genezo	Genezo	Moseo
Eliro [שְׁמוֹת / Shemot]	Eliro	Eliro	Eliro
Levidoj [וַיִּקְרָא / Vayikra]	Levidoj	Levidoj	Levidoj
Nombroj [בַּמִדְבַּר / Bamidbar]	Nombroj	Nombroj	Nombroj
Readmono [דְּבָרִים / Devarim]	Readmono	Readmono	Readmono	Moseo; finita por Josuo
Josuo [יְהוֹשֻעַ / Yehoshúa]	Josuo	Josuo	Josuo	Josuo
Juĝistoj [שׁוֹפְטִים / Shoftim]	Juĝistoj	Juĝistoj	Juĝistoj	Samuel
Rut [רוּת / Rut]	Rut	Rut	Rut	Samuel
I Samuel [שְׁמוּאֵל א / Shemuel Álef]	I Samuel	I Samuel	I Samuel (I Reĝlandoj)	Profetoj Samuel, Gad kaj Natano
II Samuel [שְׁמוּאֵל ב / Shemuel Bet]	II Samuel	II Samuel	II Samuel (II Reĝlandoj)	Gado kaj Natano
I Reĝoj [מְלָכִים א / Melajim Álef]	I Reĝoj	I Reĝoj	I Reĝoj (III Reĝlandoj)	Jeremia
I Reĝoj [מְלָכִים ב / Melajim Bet]	II Reĝoj	II Reĝoj	II Reĝoj (IV Reĝlandoj)	Jeremia
I Kroniko [דִּבְרֵי הַיָּמִים א / Divrei Hayamim Álef]	I Kroniko	I Kroniko	I Paralipomenos	Ezdra
II Kroniko [דִּבְרֵי הַיָּמִים ב / Divrei Hayamim Bet]	II Kroniko	II Kroniko	II Paralipomenos
Ezdra [עֶזְרָא / Ezra]	Ezdra	Ezdra	Ezdra (I Ezdra)
Neĥemja [נְחֶמְיָה / Nehemiá]	Neĥemja	Neĥemja	Neĥemja (II Ezdra)	Neĥemja
I Ezdra (III Ezdra)	n/d
II Ezdra (IV Ezdra)	n/d
Tobit	Tobit	n/d
Judit	Judit	n/d
Ester [אֶסְתֵּר]	Ester	Ester	Ester	Mordeĥajo
I Makabeoj	I Makabeoj	n/d
II Makabeoj	II Makabeoj	n/d
III Makabeoj	n/d
IV Makabeoj	n/d
Ijob [אִיּוֹב / Iyov]	Ijob	Ijob	Ijob	Ijob
Psalmaro [תְּהִילִים / Tehilim] (150)	Psalmaro (150)	Psalmaro (150)	Psalmaro (151)	Davido, Asafo, Salomono kaj aliaj
Sentencoj [מִשְׁלִי / Mishlei]	Sentencoj	Sentencoj	Sentencoj	Salomono, Aguro kaj Lemuelo
Predikanto [קֹהֶלֶת / Kohelet]	Predikanto	Predikanto (Kohelet)	Predikanto (Kohelet)	Salomono
Alta Kanto [שִׁיר הַשִׁירִים / Shir Hashirim]	Alta Kanto	Alta Kanto	Alta Kanto	Salomono
Libro de la Saĝo	Libro de la Saĝo	Pseŭdo-Salomono
Siraĥ	Siraĥ	Saĝeco de Jesuo ben Siraĥ
Odoj	Pluraj
Psalmaro de Salomono	Pseŭdo-Salomono
Jesaja [יְשַׁעְיָהוּ / Yeshayahu]	Jesaja	Jesaja	Jesajías	Jesaja
Jeremia [יִרְמְיָהוּ / Yirmiyahu]	Jeremia	Jeremia	Jeremia	Jeremia
Plorkanto [אֵיכָה / Eijá]	Plorkanto	Plorkanto	Plorkanto	Jeremia
Baruĥ	Baruĥ Letero de Jeremia	Pseŭdo-Baruĥ
Baruĥ	Baruĥ Letero de Jeremia	Pseŭdo-Jeremia
Jeĥezkel [יְחֶזְקֵאל / Yejezkel]	Jeĥezkel	Jeĥezkel	Jeĥezkel	Jeĥezekel
Danielo [דָּנִיֵּאל]	Danielo	Danielo	Danielo	Danielo
Hoŝea [הוֹשֵׁעַ / Hoshea]	Hoŝea	Hoŝea	Hoŝea	Hoŝea
Joel [יוֹאֵל / Yoel]	Joel	Joel	Joel	Joel
Amos [עָמוֹס / Amos]	Amos	Amos	Amos	Amos
Obadja [עֹבַדְיָה / Ovadiá]	Obadja	Obadja	Obadja	Obadja
Jona [יוֹנָה / Yona]	Jona	Jona	Jona	Jona
Miĥa [מִיכָה / Mija]	Miĥa	Miĥa	Miĥa	Miĥa
Naĥum [נַחוּם / Najum]	Naĥum	Naĥum	Naĥum	Naĥum
Ĥabakuk [חֲבַקּוּק / Javakuk]	Ĥabakuk	Ĥabakuk	Ĥabacuc	Ĥabakuk
Cefanja [צְפַנְיָה / Tzefaniá]	Cefanja	Cefanja	Cefanja	Cefanja
Ĥagaj [חַגַּי / Jagái]	Ĥagaj	Ĥagaj	Ĥagaj	Ĥagaj
Zeĥarja [זְכַרְיָה / Zejariá]	Zeĥarja	Zeĥarja	Zeĥarja	Zeĥarja
Malaĥi [מַלְאָכִי / Malají]	Malaĥi	Malaĥi	Malaĥi	Malaĥi

Libroj de la Nova Testamento

Libro	Tradicia aŭtoro
Mateo	Mateo
Marko	Marko
Luko	Luko
Johano	Johano
La Agoj de la Apostoloj	Luko
Romanoj	Paŭlo
I Korintanoj	Paŭlo
II Korintanoj	Paŭlo
Galatoj	Paŭlo
Efesanoj	Paŭlo
Filipianoj	Paŭlo
Koloseanoj	Paŭlo
I Tesalonikanoj	Paŭlo
II Tesalonikanoj	Paŭlo
I Timoteo	Paŭlo
II Timoteo	Paŭlo
Tito	Paŭlo
Filemon	Paŭlo
Hebreoj	Paŭlo
Jakobo	Jakobo
I Petro	Petro
II Petro	Petro
I Johano	Johano
II Johano	Johano
III Johano	Johano
Judas	Judas
Apokalipso	Johano

Vidu ankaŭ

Judismo
- Tanaĥ
  - Torao
  - Nevi'im
  - Ketuvim

Kristanismo
- Biblio
  - Pentateŭĥo
  - Historiaj Libroj
  - Libroj de saĝecoj
  - Profetaj libroj
- Biblia católica
  - Dua-kanonoj
- Apokrifaj tekstoj

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
-La '''Libroj de la [[Biblio]]''' estis skribitaj de diversaj personoj de la historio, ambaŭ en la hebrea lingvo en la [[Malnova Testamento]], kiel en la greka lingvo en la [[Nova Testamento]].
+La '''Libroj de la [[Biblio]]''' estis skribitaj de diversaj personoj de la historio, kaj en la [[hebrea lingvo]] en la [[Malnova Testamento]], kaj en la [[greka lingvo]] en la [[Nova Testamento]].
 La '''Malnova Testamento''' estas komponita de la sekvanta maniero:
-* 39 libroj por la [[Protestantismo|Protestantoj]], [[Anglikanismo|Anglikanoj]], [[Restaŭrismo|Restaŭ]]<nowiki/>ristoj kaj [[Judismo|Judoj]].
+* 39 libroj por la [[Protestantismo|Protestantoj]], [[Anglikanismo|Anglikanoj]], [[Restaŭrismo|Restaŭristoj]] kaj [[Judismo|Judoj]].
-* 46 libroj por la [[Katolika Eklezio|Katolikoj]] (aŭ 49 se ni kalkulas aparte la [[Libro de Baruĥ|6-a Ĉapitro]] de la [[Libro de Baruĥ]], kaj la Ĉapitroj 13 kaj [[Bel kaj la Drako|14]] de la [[Libro de Danielo|Libro de Daniel]]<nowiki/>o).
+* 46 libroj por la [[Katolika Eklezio|Katolikoj]] (aŭ 49 se oni kalkulas aparte la [[Libro de Baruĥ|6-an Ĉapitron]] de la [[Libro de Baruĥ]], kaj la Ĉapitrojn 13 kaj [[Bel kaj la Drako|14]] de la [[Libro de Danielo]]).
-* 52 libroj por la [[Ortodoksa Kristana Eklezio|Ortodoksoj]] (aŭ 55 se ni kalkulas aparte la [[Libro de Baruĥ|6-a Ĉapitro]] de la [[Libro de Baruĥ]], kaj la Ĉapitroj 13 kaj [[Bel kaj la Drako|14]] de la [[Libro de Danielo|Libro de Daniel]]<nowiki/>o).
+* 52 libroj por la [[Ortodoksa Kristana Eklezio|Ortodoksoj]] (aŭ 55 se oni kalkulas aparte la [[Libro de Baruĥ|6-an Ĉapitron]] de la [[Libro de Baruĥ]], kaj la Ĉapitrojn 13 kaj [[Bel kaj la Drako|14]] de la [[Libro de Danielo]]).
-La '''Nova Testamento''', kiuj ne estas trovitaj en la [[Judismo|Judaj Skriboj]], estas komponita de 27 libroj por ĉiuj la kristanaj grupoj.
+La '''Nova Testamento''', kiu ne estas trovita en la [[Judismo|Judaj Skriboj]], estas komponita de 27 libroj por ĉiuj kristanaj grupoj.
 Tiel, la tutaĵo de la libroj de la Biblio varias laŭ la kanono:
-* La '''[[Dua-kanonaj libroj|Aleksandria kanono]]''', estis uzita por la unuaj kritanoj, ĝi estas traduko de la hebrea al la greka, kiu inkludis [[Dua-kanonaj libroj|grupon de librojn]] kiuj estis [[Koncilio de Jamnia|rmalakceptitaj por la juda kanono]] de la [[Tanaĥo|Tanaĥ]], sed estis akceptitaj por la [[Kristanismo]] de la unuaj jarcentoj. En la [[Katolika Eklezio]] tiaj libroj estas nomitaj «[[Dua-kanonaj libroj|dua-kanonajn]]». La [[Protestantismo|Protestanta Eklezio]] nomiĝas ilin «[[Apokrifaj evangelioj|apokrifaj]]». La [[Orienta Kristanismo|Orientaj Kristianaj Eklezioj kaj Ortodoksaj]] includas en iliaj Biblioj kvar al ok tekstoj krom al ĉi tiuj kaj ili malakceptas la okcidenta distingo de la prakanonaj.
+* La '''[[Dua-kanonaj libroj|Aleksandria kanono]]''', estis uzita por la unuaj kristanoj, ĝi estas traduko de la hebrea al la greka, kiu inkludis [[Dua-kanonaj libroj|grupon de libroj]] kiuj estis [[Koncilio de Jamnia|malakceptitaj por la juda kanono]] de la [[Tanaĥo|Tanaĥ]], sed estis akceptitaj de la [[Kristanismo]] de la unuaj jarcentoj. En la [[Katolika Eklezio]] tiaj libroj estas nomitaj «[[Dua-kanonaj libroj|dua-kanonaj]]». La [[Protestantismo|Protestanta Eklezio]] nomas ilin «[[Apokrifaj evangelioj|apokrifaj]]». La [[Orienta Kristanismo|Orientaj Kristianaj Eklezioj kaj Ortodoksaj]] inkludas en siaj Biblioj kvar al ok tekstoj krom al ĉi tiuj kaj ili malakceptas la okcidentan distingon de la prakanonaj.
-* La '''Hebrea Kanono''' estas uzita por la [[Judismo]] kaj por la Protestanta Kristanismo, [[Anglikanismo|Anglikana]] kaj Restaŭrismo.
+* La '''Hebrea Kanono''' estas uzita de la [[Judismo]] kaj de la Protestanta Kristanismo, [[Anglikanismo|Anglikana]] kaj Restaŭrismo.
 == Libroj de la [[Malnova Testamento]] ==
-La tekstoj de la originala en la hebrea nur uzis la [[Konsonanto|konsonantoj]]<nowiki/>n. La libroj de la [[Leĝo de Moseo|Torao]] (kiel la [[Judismo|judoj]] konas al Pentateŭĥo) ĝenerale havas nomojn bazitaj en la unuaj eminentaj vortoj de ĉia libro. Tamen, la nomoj en kelkaj lingvoj ne estas tradukoj de la hebrea, sed ili estas bazitaj sur la nomoj en la [[Greka lingvo|greka]] kreitaj de la traduko nomita [[Septuaginto]], bazitaj en la rabenajn nomojn kiuj priskribas la tema enhavo de ĉia libro.
+La tekstoj de la originala en la hebrea uzis nur la [[Konsonanto|konsonantojn]]. La libroj de la [[Leĝo de Moseo|Torao]] (kiel la [[Judismo|judoj]] konas la Pentateŭĥon) ĝenerale havas nomojn bazitaj en la unuaj eminentaj vortoj de ĉia libro. Tamen, la nomoj en kelkaj lingvoj ne estas tradukoj de la hebrea, sed ili estas bazitaj sur la nomoj en la [[Greka lingvo|greka]] kreitaj de la traduko nomita [[Septuaginto]], bazitaj sur la rabenaj nomoj kiuj priskribas la teman enhavon de ĉia libro.
 Tiaj estas la libroj de la Malnova Testamento, ordinitaj laŭ la [[Okcidenta Kristanismo|okcidenta kutimo]]:<div align="center" class="">
@@ Linio 117: / Linio 117: @@
 | align="center" bgcolor="#f8f8f8" |n/d
 |-
-| align="center" |II Ezdra (IV Ezdra) {{Refn|Canonicidad parcial dentro de las [[Ortodoxia|iglesias ortodoxas]].|name="Ortodoxia"|group=""}}
+| align="center" |II Ezdra (IV Ezdra)
 | align="center" bgcolor="#f8f8f8" |n/d
 |-
@@ Linio 129: / Linio 129: @@
 |-
 | align="center" |Ester [אֶסְתֵּר]
+| align="center" |Ester
-| align="center" |Ester {{Refn|No incluidas las partes griegas, que se consideran [[deuterocanónicas]].|name="Ester y Daniel"|group=""}}
 | align="center" |Ester
 | align="center" |Ester
@@ Linio 145: / Linio 145: @@
 | align="center" bgcolor="#f8f8f8" |n/d
 |-
-| align="center" |IV Makabeoj {{Refn|name=Ortodoxia}}
+| align="center" |IV Makabeoj
 | align="center" bgcolor="#f8f8f8" |n/d
 |-
@@ Linio 164: / Linio 164: @@
 | align="center" |Sentencoj
 | align="center" |Sentencoj
-| align="center" bgcolor="#f8f8f8" |Salomono, Aguro y Lemuelo
+| align="center" bgcolor="#f8f8f8" |Salomono, Aguro kaj Lemuelo
 |-
 | align="center" |Predikanto [קֹהֶלֶת / Kohelet]
@@ Linio 188: / Linio 188: @@
 | align="center" bgcolor="#f8f8f8" |Pluraj
 |-
-| align="center" |Psalmaro de Salomono {{Refn|name=Ortodoxia}}
+| align="center" |Psalmaro de Salomono
 | align="center" bgcolor="#f8f8f8" |Pseŭdo-Salomono
 |-
@@ Linio 208: / Linio 208: @@
 | align="center" |Plorkanto
 |-
-| align="center" rowspan="2" |[[Libro de Baruĥ|Baruĥ]]<br /> {{Refn|La [[Carta de Jeremías]] actualmente se la presenta como el Capítulo 6 del [[Libro de Baruc]].|name="Baruc"|group=""}}
+| align="center" rowspan="2" |[[Libro de Baruĥ|Baruĥ]]<br />
-| align="center" rowspan="2" |[[Libro de Baruĥ|Baruĥ]]<br />[[Libro de Baruĥ|Letero de Jeremia]] {{Refn|name=Baruc}}
+| align="center" rowspan="2" |[[Libro de Baruĥ|Baruĥ]]<br />[[Libro de Baruĥ|Letero de Jeremia]]
 | align="center" bgcolor="#f8f8f8" |Pseŭdo-Baruĥ
 |-
@@ Linio 221: / Linio 221: @@
 |-
 | align="center" |[[Libro de Danielo|Daniel]]<nowiki/>o [דָּנִיֵּאל]
-| align="center" |[[Libro de Danielo|Daniel]]<nowiki/>o {{Refn|name=Ester y Daniel}}
+| align="center" |[[Libro de Danielo|Daniel]]<nowiki/>o
 | align="center" |[[Libro de Danielo|Daniel]]<nowiki/>o
 | align="center" |[[Libro de Danielo|Daniel]]<nowiki/>o
@@ Linio 361: / Linio 361: @@
 |- align="center"
 |Hebreoj
+| bgcolor="#f8f8f8" |Paŭlo
-| bgcolor="#f8f8f8" |Paŭlo {{Refn|A pesar de que el contenido de la [[Carta a los Hebreos]] presenta fuertes rasgos [[Pablo de Tarso|paulinos]], su autoría es aún debatida.|group="<!-- NT -->"}}
 |- align="center"
 |Jakobo
@@ Linio 397: / Linio 397: @@
 *** [[Ketuvim]]
-* K[[Kristanismo|ristanismo]]
+* [[Kristanismo]]
 ** [[Biblio]]
 *** Pentateŭĥo