Volapuko II: Malsamoj inter versioj
[atendante kontrolon] | [atendante kontrolon] |
→Baza Gramatiko: Tiu estia malbona, ja malrekta eksemplo: ĉe namoj de personoj, Volapuko uzas "hiel" au "jiel" kiel artikolojn. |
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) esperantigita parametro, formatigo de buloj, formatigo de titoloj, multaj kosmetikaj ŝanĝoj |
||
(2 mezaj versioj de 2 uzantoj ne montriĝas) | |||
Linio 14: | Linio 14: | ||
|vikipedio=vo |
|vikipedio=vo |
||
}} |
}} |
||
En la jaro 1931, la nederlandano [[Arie de Jong]] faris revizion de la planlingvo '''Volapük I''' (esperante: [[Volapuko|Volapuko I]]). |
En la jaro 1931, la nederlandano [[Arie de Jong]] faris revizion de la planlingvo '''Volapük I''' (esperante: [[Volapuko|Volapuko I]]). Tiu revizio ofte nomiĝas '''Volapük II''' (esperante '''Volapuko II'''), kiun ekuzis ĉiuj aŭ preskaŭ ĉiuj el la nunaj parolantoj de [[Volapuko]] ĝenerale. Nuntempaj volapukistoj uzas tiun version. Do, oni rekomendas, ke se interesatoj volas lerni Volapukon, ili lernu la revizion Volapuko II. Volapuke, Volapuko I estas ''Volapük Rigik'' aŭ Volapuko Originala, dum Volapuko II estas ''Volapük Nulik'' aŭ Volapuko Nova. |
||
La germana sacerdoto [[Johann Martin Schleyer]] /ʃlaɪər/ |
La germana sacerdoto [[Johann Martin Schleyer]] /ʃlaɪər/ kreis la originalan lingvon [[Volapuko|Volapuko I]] por la tuta mondo, onidire pro la konsilo de Dio. Laŭ Schleyer mem, tio okazis en la nokto de la 31-a de marto de la jaro 1879, kiam li ne povis dormi kaj la projekto aperis preta, aŭ preskaŭ preta, en lia menso. En la jaro 1880, la lingvo publikiĝis. Volapuko II estas la nova plibonigita [[dialekto]] de tiu originala Volapuko I. La slogano en Volapuko II estas «Menefe bal püki bal», kiu signifas «Al unu homaro unu lingvon». |
||
[[Dosiero:Volapuk symbol.svg|eta| |
[[Dosiero:Volapuk symbol.svg|eta|180ra|maldekstra|''"Volapuko. Al unu homaro unu lingvon."'']] |
||
[[Dosiero:Volapük Spän.jpg|eta| |
[[Dosiero:Volapük Spän.jpg|eta|180ra|maldekstra|Volapuka revuo, Hispanujo, 1887]] |
||
== Alfabeto kaj prononco == |
== Alfabeto kaj prononco == |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
'''a''' /{{IPA|a}}/, '''ä''' /{{IPA|ɛ}}/, '''b''' /{{IPA|b}}/, '''c''' /{{IPA|tʃ}}/ aŭ /{{IPA|dʒ}}/, |
'''a''' /{{IPA|a}}/, '''ä''' /{{IPA|ɛ}}/, '''b''' /{{IPA|b}}/, '''c''' /{{IPA|tʃ}}/ aŭ /{{IPA|dʒ}}/, |
||
Linio 38: | Linio 37: | ||
'''v''' /{{IPA|v}}/, '''x''' /{{IPA|ks}}/ aŭ /{{IPA|gz}}/, '''y''' /{{IPA|j}}/, '''z''' /{{IPA|ts}}/ aŭ /{{IPA|dz}}/ |
'''v''' /{{IPA|v}}/, '''x''' /{{IPA|ks}}/ aŭ /{{IPA|gz}}/, '''y''' /{{IPA|j}}/, '''z''' /{{IPA|ts}}/ aŭ /{{IPA|dz}}/ |
||
Akcento trafas la '''lastan''' silabon. |
Akcento trafas la '''lastan''' silabon. Senakcentaj estas nur la du vortfinaj partikuloj '''-li''' (ĉu) kaj '''-la''' (dubitativa modo). |
||
Du apudaj vokaloj neniam formas diftongon, sed estas apartaj plenaj vokaloj, ekzemple, '''taid''' /ta'id/ («tajdo»), '''rein''' /re'in/ («pluvo»). |
Du apudaj vokaloj neniam formas diftongon, sed estas apartaj plenaj vokaloj, ekzemple, '''taid''' /ta'id/ («tajdo»), '''rein''' /re'in/ («pluvo»). |
||
== Ekzemploj == |
== Ekzemploj == |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
Linio 91: | Linio 89: | ||
== Baza Gramatiko == |
== Baza Gramatiko == |
||
=== Kazoj === |
=== Kazoj === |
||
Kiel la germana kaj la rusa, Volapuko havas morfologiajn gramatikajn kazojn: |
Kiel la germana kaj la rusa, Volapuko havas morfologiajn gramatikajn kazojn: |
||
Linio 123: | Linio 119: | ||
|} |
|} |
||
Pluraloj finiĝas per '''-s''': |
Pluraloj finiĝas per '''-s''': '''flenes''' («al amikoj»), '''flenas''' («de amikoj»). Kiel en la rusa, en Volapuko, artikolo ĝenerale ne ekzistas; do, '''flen''' signifas ''«la amiko»'' aŭ ''«amiko»''. Ekzistas difina artikolo '''el''' por fremdaj aŭ nomaj vortoj: |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
Linio 143: | Linio 139: | ||
|- |
|- |
||
|akuzativo |
|akuzativo |
||
|eli Londonon |
|eli London |
||
|Londonon |
|||
|Tolstoj-on |
|||
|- |
|- |
||
|} |
|} |
||
=== Personaj Pronomoj === |
=== Personaj Pronomoj === |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
!persono |
!persono |
||
Linio 192: | Linio 187: | ||
=== Verboj === |
=== Verboj === |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
==== Aspekttensaj prefiksoj ==== |
==== Aspekttensaj prefiksoj ==== |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
!aspekttenso |
!aspekttenso |
||
Linio 225: | Linio 218: | ||
==== Modaj sufiksoj ==== |
==== Modaj sufiksoj ==== |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
!modo |
!modo |
||
Linio 246: | Linio 238: | ||
==== Ekzemploj ==== |
==== Ekzemploj ==== |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* '''Fidob.''' ''Mi manĝas.'' |
|||
*''' |
* '''Ob fidob.''' ''Manĝas mi.'' |
||
*''' |
* '''Äfidol.''' ''Vi manĝis.'' |
||
*''' |
* '''Äfidol-la.''' ''Vi eble manĝis.'' |
||
*''' |
* '''Ifidom.''' ''Li estis manĝinta.'' |
||
*''' |
* '''Fidobs.''' ''Ni manĝas.'' |
||
*''' |
* '''Obs fidobs.''' ''Manĝas ni.'' |
||
*''' |
* '''Fidomöd.''' ''Li manĝu.'' |
||
*''' |
* '''Äfidoms.''' ''Ili manĝis.'' |
||
*''' |
* '''Oms äfidoms-la.''' ''Eble manĝis ili.'' |
||
*''' |
* '''Efidom.''' ''Li estas manĝinta.'' |
||
*''' |
* '''Ofidoy.''' ''Oni manĝos.'' |
||
*''' |
* '''Fidolöd.''' ''Manĝu.'' |
||
*''' |
* '''Fidolös.''' ''Bonvolu manĝi.'' |
||
*''' |
* '''Ofidoy-la.''' ''Oni eble manĝos.'' |
||
*''' |
* '''Onifos.''' ''Neĝos.'' |
||
*'''Ofidoy-la.''' ''Oni eble manĝos.'' |
|||
⚫ | |||
=== Adjektivoj === |
=== Adjektivoj === |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
Adjektivo akordiĝas kaze kaj nombre kiam: |
Adjektivo akordiĝas kaze kaj nombre kiam: |
||
* ĝi troviĝas antaŭ la substantivo: |
* ĝi troviĝas antaŭ la substantivo: '''gudikis fitis''' («bonajn fiŝojn»); |
||
* ĝi disiĝas de substantivo per unu aŭ pluraj vortoj neadjektivaj: |
* ĝi disiĝas de substantivo per unu aŭ pluraj vortoj neadjektivaj: '''fitis vemo gudikis''' («fiŝojn tre bonajn»); |
||
* ĝi uziĝas sen substantivo: |
* ĝi uziĝas sen substantivo: '''Sumolöd gudikis''' («Prenu la bonajn»); |
||
* ĝi rilatas kiel epiteta adjektivo al pli ol unu substantivo: |
* ĝi rilatas kiel epiteta adjektivo al pli ol unu substantivo: '''fitis e katis gudik''' («fiŝojn kaj bonajn katojn»), '''fitis e katis gudikis''' («bonajn fiŝojn kaj katojn»). |
||
Predikativa adjektivo akordiĝas nombre: |
Predikativa adjektivo akordiĝas nombre: '''Fits ola binons gudiks''' («Fiŝoj de vi estas bonaj»). |
||
=== Adverboj === |
=== Adverboj === |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Literaturo == |
== Literaturo == |
||
* Cherpillod, André. |
* Cherpillod, André. ''Konciza Gramatiko de Volapuko (Gramat brefik Volapüka)''. Francujo: Memeldono, 1995. {{eo}} |
||
* Cherpillod, André. |
* Cherpillod, André. ''Vortaro Volapük-Esperanto kaj Esperanto-Volapük (Vödabuk Volapük-Sperantapük e Sperantapük-Volapük)''. Francujo: Eldonejo La Blanchetière, 2003. {{eo}} '''<span style="font-family:Times New Roman">volapuke</span>''' |
||
== Vidu ankaŭ == |
== Vidu ankaŭ == |
Nuna versio ekde 16:47, 1 jan. 2024
Volapuko (Volapük II) | ||
konstruita lingvo | ||
---|---|---|
Parolata en | Anglujo, Nederlando, Francujo, Pollando, Aŭstrujo, kaj tiel plu. | |
Denaskaj parolantoj | 0 | |
Fremdlingvo / dua lingvo por | nekonata | |
Skribo | latina alfabeto kun kelkaj aldonoj | |
Lingvistika klasifiko | ||
Planlingvo | ||
Lingvaj kodoj | ||
Lingvaj kodoj | ||
ISO 639-2 | vol | |
SIL | VOL | |
Angla nomo | Volapük II | |
Vikipedio | ||
En la jaro 1931, la nederlandano Arie de Jong faris revizion de la planlingvo Volapük I (esperante: Volapuko I). Tiu revizio ofte nomiĝas Volapük II (esperante Volapuko II), kiun ekuzis ĉiuj aŭ preskaŭ ĉiuj el la nunaj parolantoj de Volapuko ĝenerale. Nuntempaj volapukistoj uzas tiun version. Do, oni rekomendas, ke se interesatoj volas lerni Volapukon, ili lernu la revizion Volapuko II. Volapuke, Volapuko I estas Volapük Rigik aŭ Volapuko Originala, dum Volapuko II estas Volapük Nulik aŭ Volapuko Nova.
La germana sacerdoto Johann Martin Schleyer /ʃlaɪər/ kreis la originalan lingvon Volapuko I por la tuta mondo, onidire pro la konsilo de Dio. Laŭ Schleyer mem, tio okazis en la nokto de la 31-a de marto de la jaro 1879, kiam li ne povis dormi kaj la projekto aperis preta, aŭ preskaŭ preta, en lia menso. En la jaro 1880, la lingvo publikiĝis. Volapuko II estas la nova plibonigita dialekto de tiu originala Volapuko I. La slogano en Volapuko II estas «Menefe bal püki bal», kiu signifas «Al unu homaro unu lingvon».
Alfabeto kaj prononco
[redakti | redakti fonton]Volapuko II havas 27 literojn, same kiel originale Volapuko I. En la sekva listo, prononcindikoj estas laŭ la Internacia Fonetika Alfabeto:
a /a/, ä /ɛ/, b /b/, c /tʃ/ aŭ /dʒ/,
d /d/, e /e/, f /f/, g /g/, h /h/,
i /i/, j /ʃ/ aŭ /ʒ/, k /k/, l /l/,
m /m/, n /n/, o /o/, ö /ø/, p /p/,
r /r/, s /s/ aŭ /z/, t /t/, u /u/, ü /y/,
v /v/, x /ks/ aŭ /gz/, y /j/, z /ts/ aŭ /dz/
Akcento trafas la lastan silabon. Senakcentaj estas nur la du vortfinaj partikuloj -li (ĉu) kaj -la (dubitativa modo).
Du apudaj vokaloj neniam formas diftongon, sed estas apartaj plenaj vokaloj, ekzemple, taid /ta'id/ («tajdo»), rein /re'in/ («pluvo»).
Ekzemploj
[redakti | redakti fonton]Volapuke | Esperante |
---|---|
Nifos | Neĝas |
O flen katik, glidö! | O kara amiko, saluton! |
Pardö! | Pardonon! |
Tim kinik binos-li? | Kioma horo estas? |
Penob flenes obik. | Mi skribas al miaj amikoj. |
Fidol fiti mela... | Vi manĝas fiŝon de la maro... |
Bim binon grünik. | Arbo estas verda. |
Bims binons grüniks. | Arboj estas verdaj. |
Kat gretik fidon fiti smalik mela gretik. | Kato granda manĝas fiŝon malgrandan de la maro granda. |
Gretik kat fidon smaliki fiti gretika mela. | Granda kato manĝas malgrandan fiŝon de la granda maro. |
Kat gretik fidon fitis smalik mela gretik. | Kato granda manĝas fiŝojn malgrandajn de la maro granda. |
Gretik kat fidon smalikis fitis gretika mela. | Granda kato manĝas malgrandajn fiŝojn de la granda maro. |
Adyö! | Adiaŭ! |
Baza Gramatiko
[redakti | redakti fonton]Kazoj
[redakti | redakti fonton]Kiel la germana kaj la rusa, Volapuko havas morfologiajn gramatikajn kazojn:
kazo | ekzemplo | signifo |
---|---|---|
nominativo | flen | amiko |
genitivo | flena | de amiko |
dativo | flene | al amiko |
akuzativo | fleni | amikon |
vokativo | o flen | o amiko |
Pluraloj finiĝas per -s: flenes («al amikoj»), flenas («de amikoj»). Kiel en la rusa, en Volapuko, artikolo ĝenerale ne ekzistas; do, flen signifas «la amiko» aŭ «amiko». Ekzistas difina artikolo el por fremdaj aŭ nomaj vortoj:
kazo | ekzemplo | signifo |
---|---|---|
nominativo | el London | Londono |
genitivo | ela London | de Londono |
dativo | ele London | al Londono |
akuzativo | eli London | Londonon |
Personaj Pronomoj
[redakti | redakti fonton]persono | singulara | plurala |
---|---|---|
1-a | ob | obs |
2-a | ol | ols |
2-a ĝentila | or | ors |
3-a maskla | om | oms |
3-a femala | of | ofs |
3-a neŭtra | on | ons |
3-a nedifina | oy | oys |
3-a sensubjekta abstrakta | os | os |
En la nominativo, la personaj pronomoj estas nur uzataj pri aldoni akcenton. Malsame al Esperanto, la volapukaj verbformoj jam montras kiu aŭ kio estas la subjekto de la frazo.
Verboj
[redakti | redakti fonton]La formo de personaj pronomoj mem povas esti kiel la finiĝo de finitiva verbo. Se oni uzas la pronomon aparte kun la verbo, tio estas por emfazo. La infinitivverba finiĝo estas -ön: binön («esti»).
Aspekttensaj prefiksoj
[redakti | redakti fonton]aspekttenso | Esperanta ekvivalento | Volapuka prefikso |
---|---|---|
preterito | V-is, estis V-anta | ä-V |
perfekta prezenco | estas V-inta | e-V |
perfekta preterito | estis V-inta | i-V |
futuro | V-os | o-V |
perfekta futuro | estos V-inta | u-V |
Modaj sufiksoj
[redakti | redakti fonton]modo | Esperanta ekvivalento | Volapuka sufikso |
---|---|---|
volativo | V-u | V-öd |
optativo | bonvolu V-i | V-ös |
kondicionalo | V-us | V-öv |
Ekzemploj
[redakti | redakti fonton]- fidön. manĝi.
- Fidob. Mi manĝas.
- Ob fidob. Manĝas mi.
- Äfidol. Vi manĝis.
- Äfidol-la. Vi eble manĝis.
- Ifidom. Li estis manĝinta.
- Fidobs. Ni manĝas.
- Obs fidobs. Manĝas ni.
- Fidomöd. Li manĝu.
- Äfidoms. Ili manĝis.
- Oms äfidoms-la. Eble manĝis ili.
- Efidom. Li estas manĝinta.
- Ofidoy. Oni manĝos.
- Fidolöd. Manĝu.
- Fidolös. Bonvolu manĝi.
- Ofidoy-la. Oni eble manĝos.
- Onifos. Neĝos.
Adjektivoj
[redakti | redakti fonton]Adjektivoj finiĝas per -ik: gudik («bona»). Rekte post substantivo, epitetaj adjektivoj akordiĝas nek kaze nek nombre: fiti gudik («fiŝon bonan»).
Adjektivo akordiĝas kaze kaj nombre kiam:
- ĝi troviĝas antaŭ la substantivo: gudikis fitis («bonajn fiŝojn»);
- ĝi disiĝas de substantivo per unu aŭ pluraj vortoj neadjektivaj: fitis vemo gudikis («fiŝojn tre bonajn»);
- ĝi uziĝas sen substantivo: Sumolöd gudikis («Prenu la bonajn»);
- ĝi rilatas kiel epiteta adjektivo al pli ol unu substantivo: fitis e katis gudik («fiŝojn kaj bonajn katojn»), fitis e katis gudikis («bonajn fiŝojn kaj katojn»).
Predikativa adjektivo akordiĝas nombre: Fits ola binons gudiks («Fiŝoj de vi estas bonaj»).
Adverboj
[redakti | redakti fonton]Simile kiel en Esperanto, en Volapuko ekzistas du tipoj de adverboj: la regulaj kun finiĝo -o kaj la neregulaj de variaj formoj: gudo («bone»), tu («tro»).
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Cherpillod, André. Konciza Gramatiko de Volapuko (Gramat brefik Volapüka). Francujo: Memeldono, 1995. esperante
- Cherpillod, André. Vortaro Volapük-Esperanto kaj Esperanto-Volapük (Vödabuk Volapük-Sperantapük e Sperantapük-Volapük). Francujo: Eldonejo La Blanchetière, 2003. esperante volapuke
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Volapuko
- Arie de Jong
- Volapuka reformo de Jong
- Volapuk-movado
- Kadem Volapüka
- Volapuko kaj Esperanto
- Ralph Midgley