Taharqo: berrikuspenen arteko aldeak

Taharqo
	; Irudi gehiago
Faraoi	;
Faraoi
Bizitza
Jaiotza	K.a. VIII. mendea
Herrialdea	Antzinako Egipto ; Kusheko Erresuma
Heriotza	K.a. 664 ( urte)
Hobiratze lekua	Nuri
Familia
Aita	Piankhi
Ama	Abar
Ezkontidea(k)	Takahatenamun (en) ; Naparaye (en) ; Atakhebasken (en)
Seme-alabak	ikusi Amenirdis II (en) ;
Leinua	Egiptoko XXV. dinastia
Jarduerak
Jarduerak	estatu-politikaria

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

Hauxe da oraingo bertsioa, 20:24, 25 abendua 2019 data duena

Nefertumkhura Taharqo, Egiptoko XXV. dinastiako faraoia izan zen. K.a. 690etik K.a. 664 arte gobernatu zuen, Egiptoko hirugarren tarteko aroaren garaian.

Manetonek, Tarcos deitzen du, 18 urteko erregealdia izan zuela aipatuz (Sexto Julio Afrikano). Eusebio Zesareakoak Taracos deitzen du (Jurgi Sintzeloren arabera) edo Saraco, (bertsio armeniarrean), hogei urteko erregealdia ematen diolarik.

Bizitza

Taharqo, bere aurreko erregea izan zen Shabitkoren anaia zen, eta Piankhiren semea, Egipto konkistatu zuen Napatako errege nubiarra.

Bere erregealdian inbaditu zuten Egipto, bere etsai ziren Asiriako gobernariek. Asarhaddonek, zenbait kanpaina zuzendu zituen Taharqoren aurka, zenbait monumentutan erregistratu zituenak. Bere lehen erasoa, K.a. 677an, Itsaso Hiletik gertu bizi ziren tribu arabiarrak baretzeko antolatu zen. Asarhaddonek, Egipto, Taharqoren erregealdiko 17. urtean inbaditu zuen, Askalonen sortutako matxinada bat baretu ondoren.

Taharqok asiriarrak garaitu zituen une hartan, baina, hiru urte beranduago, K.a. 671. urtean, errege asiriarrak, Menfis hartu eta arpilatu zuen, errege familiako pertsona ugari harrapatuz. Taharqok hegoaldera ihes egin zuen, eta Asarhaddonek politika berrantolatu zuen iparraldean, Egiptoko XXVI. dinastiako Nekao I.a Saisen errege bezala ezarriz.

Baina, errege asiriarra Egiptotik joan ondoren, Taharqo azpijokoan aritu zen Behe Egipton, matxinada ugari sustatuz. Asarhaddon, Egiptora itzuli ahal izan aurretik hil zen, bere oinordekoa izan zen Asurbanipalek Egipto berriz inbaditu zuelarik. Asurbanipalek Taharqo garaitu zuen, lehenik Tebasera eta, ondoren, Nilon gora, Nubiara ihes egin zuena. Taharqok, oinordeko bezala, bere iloba Tanutamani izendatu ondoren, atzerrian hil eta El Kurrun lurperatua izan zen.

Adituek, Tirhakarekin identifikatu dute, Judako Ezekiasen erregealdian (Erregeen bigarren liburua 19:9, Isaias 37:9), Senaqueriben aurkako gerra hasi zuen Kusheko erregea. Gertaera biblikoak, kalkuluen arabera, K.a. 701ean gertatu ziren, eta, Taharqo, hamar urte beranduago tronuratu zen arren, zenbait azalpen proposatu dira: Zentzuzkoena, Bibliako testuan agertzen den errege titulua, handik denbora batera izango duen errege tituluari erreferentzia egiten diona da, istorio hau idatzi zenean, komandante bat baino izango ez zelarik.

Bere garaiko testigutzak

Taharqok, Kawako tenplua berreraikitzea agindu zuen, egungo Dongolaren ondoan, Kusheko erregeen egoitza nagusia izatera iritsi zena. Kusheko beste toki batzuetan eraikitzea ere agindu zuen, baita zaharberritze lanak egitea ere Karnakeko tenpluan.

Kolomadi monumentala Karnakeko Amonen tenpluan
Zenbait monumentu Tebasen (Arnold 1999:51)
Heb Sedaren atea Edfuko tenpluan (Arnold)
Buhen eta Taniseko tenplu txikietan zenbait hedapen (Arnold)
Nubiako tenpluetan eraikin berriak: Tabo, Kawa eta Sanam (Arnold)
Idazkunak Faraseko tenpluan (Nubia) (Karkowski 1981:341-346)
Metal ezberdinezko zenbait eskultura multzo (Louvre)
Nurin aurkitutako ushebtiak, pisu bat UC13169 eta UC13167 objektua (Petrie Museoa)

Bere garaiko testigutza grafikoak

Aurrekoa
Shabitko

Egiptoko faraoia
Egiptoko XXV. dinastia

Ondorengoa
Tanutamani

Datuak: Q315714
Multimedia: Taharqa / Q315714

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+{{biografia infotaula automatikoa}}
 [[Fitxategi:Shabti of King Taharqa.jpg|thumb|140px|Taharqoren ushebtia. Brooklyn Museum]]
-'''Nefertumkhura Taharqo''', [[Egiptoko XXV. dinastia]]ko [[faraoi]]a izan zen. [[K. a. 690]]etik [[K. a. 664]] arte gobernatu zuen, [[Egiptoko hirugarren tarteko aroa]]ren garaian.
+'''Nefertumkhura Taharqo''', [[Egiptoko XXV. dinastia]]ko [[faraoi]]a izan zen. [[K.a. 690eko hamarkada|K.a. 690etik]] [[K.a. 660ko hamarkada|K.a. 664]] arte gobernatu zuen, [[Egiptoko hirugarren tarteko aroa]]ren garaian.
 [[Maneton]]ek, '''Tarcos''' deitzen du, 18 urteko erregealdia izan zuela aipatuz ([[Sexto Julio Afrikano]]). [[Eusebio Zesareakoa]]k '''Taracos''' deitzen du ([[Jurgi Sintzelo]]ren arabera) edo '''Saraco''', (bertsio armeniarrean), hogei urteko erregealdia ematen diolarik.
@@ 7. lerroa: / 8. lerroa: @@
 Taharqo, bere aurreko erregea izan zen [[Shabitko]]ren anaia zen, eta [[Piankhi]]ren semea, [[Egipto]] konkistatu zuen [[Napata]]ko errege nubiarra.
-Bere erregealdian inbaditu zuten Egipto, bere etsai ziren [[Asiria]]ko gobernariek. [[Asarhaddon]]ek, zenbait kanpaina zuzendu zituen Taharqoren aurka, zenbait monumentutan erregistratu zituenak. Bere lehen erasoa, [[K. a. 677]]an, [[Itsaso Hila|Itsaso Hiletik]] gertu bizi ziren tribu arabiarrak baretzeko antolatu zen. Asarhaddonek, Egipto, Taharqoren erregealdiko 17. urtean inbaditu zuen, [[Askalon]]en sortutako matxinada bat baretu ondoren.
+Bere erregealdian inbaditu zuten Egipto, bere etsai ziren [[Asiria]]ko gobernariek. [[Asarhaddon]]ek, zenbait kanpaina zuzendu zituen Taharqoren aurka, zenbait monumentutan erregistratu zituenak. Bere lehen erasoa, [[K.a. 670eko hamarkada|K.a. 677an]], [[Itsaso Hila|Itsaso Hiletik]] gertu bizi ziren tribu arabiarrak baretzeko antolatu zen. Asarhaddonek, Egipto, Taharqoren erregealdiko 17. urtean inbaditu zuen, [[Axkelon|Askalonen]] sortutako matxinada bat baretu ondoren.
-Taharqok asiriarrak garaitu zituen une hartan, baina, hiru urte beranduago, [[K. a. 671]]. urtean, errege asiriarrak, [[Menfis]] hartu eta arpilatu zuen, errege familiako pertsona ugari harrapatuz. Taharqok hegoaldera ihes egin zuen, eta Asarhaddonek politika berrantolatu zuen iparraldean, [[Egiptoko XXVI. dinastia]]ko [[Nekao I.a]] [[Sais]]en errege bezala ezarriz.
+Taharqok asiriarrak garaitu zituen une hartan, baina, hiru urte beranduago, [[K.a. 670eko hamarkada|K.a. 671]]. urtean, errege asiriarrak, [[Menfis]] hartu eta arpilatu zuen, errege familiako pertsona ugari harrapatuz. Taharqok hegoaldera ihes egin zuen, eta Asarhaddonek politika berrantolatu zuen iparraldean, [[Egiptoko XXVI. dinastia]]ko [[Nekao I.a]] [[Sais]]en errege bezala ezarriz.
-Baina, errege asiriarra Egiptotik joan ondoren, Taharqo azpijokoan aritu zen [[Behe Egipto]]n, matxinada ugari sustatuz. Asarhaddon, Egiptora itzuli ahal izan aurretik hil zen, bere oinordekoa izan zen [[Asurbanipal]]ek Egipto berriz inbaditu zuelarik. Asurbanipalek Taharqo garaitu zuen, lehenik [[Tebas (Egipto)|Tebasera]] eta, ondoren, [[Nilo]]n gora, [[Nubia]]ra ihes egin zuena. Taharqok, oinordeko bezala, bere iloba [[Tanutamani]] izendatu ondoren, atzerrian hil eta [[El Kurru]]n lurperatua izan zen.
+Baina, errege asiriarra Egiptotik joan ondoren, Taharqo azpijokoan aritu zen [[Egipto Beherea|Behe Egipton]], matxinada ugari sustatuz. Asarhaddon, Egiptora itzuli ahal izan aurretik hil zen, bere oinordekoa izan zen [[Assurbanipal|Asurbanipalek]] Egipto berriz inbaditu zuelarik. Asurbanipalek Taharqo garaitu zuen, lehenik [[Tebas (Egipto)|Tebasera]] eta, ondoren, [[Nilo]]n gora, [[Nubia]]ra ihes egin zuena. Taharqok, oinordeko bezala, bere iloba [[Tanutamani]] izendatu ondoren, atzerrian hil eta [[El Kurru]]n lurperatua izan zen.
-Adituek, '''Tirhaka'''rekin identifikatu dute, Judako [[Ezekias]]en erregealdian (Erregeen bigarren liburua 19:9, Isaias 37:9), [[Senaquerib]]en aurkako gerra hasi zuen [[Kusheko erresuma|Kusheko]] erregea. Gertaera biblikoak, kalkuluen arabera, [[K. a. 701]]ean gertatu ziren, eta, Taharqo, hamar urte beranduago tronuratu zen arren, zenbait azalpen proposatu dira: Zentzuzkoena, Bibliako testuan agertzen den errege titulua, handik denbora batera izango duen errege tituluari erreferentzia egiten diona da, istorio hau idatzi zenean, komandante bat baino izango ez zelarik.
+Adituek, '''Tirhaka'''rekin identifikatu dute, Judako [[Ezekias]]en erregealdian (Erregeen bigarren liburua 19:9, Isaias 37:9), [[Senaquerib]]en aurkako gerra hasi zuen [[Kusheko Erresuma|Kusheko]] erregea. Gertaera biblikoak, kalkuluen arabera, [[K.a. 700eko hamarkada|K.a. 701ean]] gertatu ziren, eta, Taharqo, hamar urte beranduago tronuratu zen arren, zenbait azalpen proposatu dira: Zentzuzkoena, Bibliako testuan agertzen den errege titulua, handik denbora batera izango duen errege tituluari erreferentzia egiten diona da, istorio hau idatzi zenean, komandante bat baino izango ez zelarik.
 == Bere garaiko testigutzak ==
 Taharqok, Kawako tenplua berreraikitzea agindu zuen, egungo ''Dongola''ren ondoan, Kusheko erregeen egoitza nagusia izatera iritsi zena. Kusheko beste toki batzuetan eraikitzea ere agindu zuen, baita zaharberritze lanak egitea ere Karnakeko tenpluan.
-* [[Kolomadi]] monumentala [[Karnak (Egipto)|Karnakeko]] [[Amon]]en tenpluan
+* [[Kolomadi]] monumentala [[Karnak]]eko [[Amon]]en tenpluan
 * Zenbait monumentu Tebasen (Arnold 1999:51)
 * [[Heb Sed]]aren atea [[Edfu]]ko tenpluan (Arnold)
@@ 24. lerroa: / 25. lerroa: @@
 * [[Nubia]]ko tenpluetan eraikin berriak: Tabo, Kawa eta Sanam (Arnold)
 * Idazkunak Faraseko tenpluan (Nubia) (Karkowski 1981:341-346)
-* Metal ezberdinezko zenbait eskultura multzo ([[Louvre]])
+* Metal ezberdinezko zenbait eskultura multzo ([[Louvre museoa|Louvre]])
-* [[Nuri]]n aurkitutako [[ushebti]]ak, pisu bat UC13169 eta UC13167 objektua ([[Petrie Museoa]])
+* [[Nuri]]n aurkitutako [[ushebti]]ak, pisu bat UC13169 eta UC13167 objektua ([[Petrie museoa|Petrie Museoa]])
 == Bere garaiko testigutza grafikoak ==
 {|
-|[[Fitxategi:Egypte louvre 062 offrande.jpg|left|thumb|223px|Taharqo eskeintza egiten. [[Louvre]].]]
+|[[Fitxategi:Egypte louvre 062 offrande.jpg|ezkerrera|thumb|223px|Taharqo eskeintza egiten. [[Louvre museoa|Louvre]].]]
-|[[Fitxategi:Egypte louvre 063 crosse.jpg|left|thumb|200px|Taharqoren [[Esfingea (eskultura)|Esfingea]]. [[Louvre]].]]
+|[[Fitxategi:Egypte louvre 063 crosse.jpg|ezkerrera|thumb|200px|Taharqoren [[Esfinge (mitologia)|Esfingea]]. [[Louvre museoa|Louvre]].]]
-|[[Fitxategi:KarnakPillar.jpg|left|thumb|170px|Taharqoren zutabea. [[Karnak (Egipto)|Karnakeko]] tenplua.]]
+|[[Fitxategi:KarnakPillar.jpg|ezkerrera|thumb|170px|Taharqoren zutabea. [[Karnak]]eko tenplua.]]
 |}
@@ 41. lerroa: / 42. lerroa: @@
 }}
+{{autoritate kontrola}}
-[[Kategoria:Egiptoko XXV. dinastiako faraoiak]]
+[[Kategoria:Egiptoko XXV. dinastiako faraoiak]]
-[[ar:طهارقة]]
-[[ca:Taharqa]]
-[[cs:Taharka]]
-[[de:Taharqa]]
-[[en:Taharqa]]
-[[es:Taharqo]]
-[[fi:Taharqa]]
-[[fr:Taharqa]]
-[[he:תהרקה]]
-[[hu:Taharka]]
-[[id:Taharqa]]
-[[it:Nefertumra]]
-[[nl:Taharqa]]
-[[pl:Taharka]]
-[[pt:Taharka]]
-[[ru:Тахарка]]
-[[sh:Taharka]]
-[[zh:塔哈尔卡]]