سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد

سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد (زاده ۵ مرداد ۱۳۱۱ در بهشهر – درگذشته ۷ مهر ۱۳۶۰ در مشهد)، روحانی و خطیب، نویسنده و مدرس حوزه علمیه و دبیر حزب جمهوری اسلامی در مشهد بود.وی در مهر ۱۳۶۰ توسط سازمان مجاهدین خلق در دفتر حزب جمهوری اسلامی در مشهد و بوسیله نارنجک ترور شد‌. وی یکی از سران اصلی انقلاب ۱۳۵۷ در مشهد و استان خراسان بود.

سید عبدالکریم هاشمی نژاد
سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد
اطلاعات شخصی
زاده	سید عبدالکریم هاشمی نژاد ۵ مرداد ۱۳۱۱ بهشهر، مازندران
درگذشته	۷ مهر ۱۳۶۰ (۴۹ سال) مشهد، ایران
آرامگاه	رواق دارالسلام، حرم امام رضا
همسر(ان)	سیده طیبه ابطحی (خواهر سید حسن ابطحی) - اعظم جوشقانی
فرزندان	سید محمد جواد، سید مهدی، سید عبدالکریم
خویشاوندان	سید حسن ابطحی سید محمد علی ابطحی

زندگی و تحصیلات

عبدالکریم هاشمی‌نژاددر ۵ مرداد ۱۳۱۱ در بهشهر مازندران و در خانواده ای مذهبی متولد شد.

دوران تحصیلات ابتدایی خود را نزد محمد کوهستانی در حوزه علمیه روستای کوهستان به اتمام رساند. سپس به قم رفت و دروس عالیهٔ حوزه را تحت شاگردی بروجردی و خمینی، محمدصدوقی و سید رضا صدر گذراند و در سن ۲۷ سالگی به درجهٔ اجتهاد رسید. او مدت کمی را هم در نجف به تحصیل پرداخت. پس از آن به مشهد مهاجرت نموده و مشغول تدریس و تبلیغ شد. هاشمی‌نژاد مطالعات زیادی هم در علوم مختلف روز داشت و اکثر بحث‌ها و کلاس‌هایش غیر از حوزهٔ علمیه با قشر جوان به‌خصوص دانشجویان بود و بعضی از کتاب‌های او محصول همین کلاس‌هاست.

فعالیت سیاسی

در جریان ۱۵ خرداد او جزو اولین دستگیرشدگان بود. او از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷، پنج بار بازداشت شد. بازداشت دوم وی به جریان مسجد فیل مربوط می‌شد، روز ۲۲ مهر سال ۱۳۴۲ سخنرانی وی در مسجد فیل، به درگیری میان مردم و نیروهای امنیتی انجامید و دو نفر کشته شدند و ساواک هاشمی‌نژاد را دستگیر نمود. پس از پایان یافتن دومین دورهٔ دستگیری‌اش فعالیت سیاسی را از سر گرفت و جلسات بحث و انتقاد دینی را ادامه داد. هاشمی‌نژاد که در مشهد در هیچ مکانی حق منبر رفتن و سخن گفتن را نداشت، در این مدت توانست در شهرستان‌های مختلف ایران سخنرانی‌هایی ترتیب دهد تا این که بار دیگر در سال ۱۳۵۰ پس از ده شب سخنرانی مستمر پیرامون علت عقب‌ماندگی مسلمین در یکی از مساجد شیراز دستگیر و زندانی شد و از آن پس برای همیشه در سرتاسر کشور ممنوع‌المنبر شد. هاشمی‌نژاد روز ۱۸ تیر ماه ۱۳۵۴ به اتهام اقدام علیه امنیت کشور، همراه عباس واعظ طبسی و تنی چند از مبارزین دستگیر و روز ۲ دی ماه ۱۳۵۴ به دو سال زندان محکوم شد. آخرین بازداشت وی مربوط بود به روز ۲۲ خرداد ۱۳۵۷ و اوج‌گیری انقلاب اسلامی که پس از یک روز با تحصن مردم در بیت سید عبدالله شیرازی آزاد شد. هاشمی‌نژاد از محرکان اصلی جنبش انقلاب اسلامی در مشهد شناخته شده‌است.

یاسر عرفات در مشهد، با ابراهیم یزدی و عبدالکریم هاشمی نژاد (چپ) - اسفند ۱۳۵۷

پس از انقلاب

هاشمی نژاد پس از انقلاب و با تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی و در جریان تدوین قانون اساسی نمایندهٔ اول استان مازندران بود و نقش مؤثری در تصویب اصول مهم آن داشت. وی پس از انقلاب هیچ سمت رسمی قبول نکرد و تنها سمت رسمی وی، دبیری حزب جمهوری اسلامی در مشهد بود.

ترور

هاشمی نژاد سرانجام در روز ۷ مهر ۱۳۶۰ در حالی که در محل دفتر حزب جمهوری اسلامی در خیابان عشرت آباد مشهد که بعداً به نام او تغییر نام داد حضور داشت، بر اثر انفجار انتحاری نارنجک یکی از اعضاء نفوذی سازمان مجاهدین خلق بنام هادی علوی ترور و مجروح شد و پس از انتقال به بیمارستان بر اثر شدت جراحات کشته شد. پیکر وی پس از تشییع، در رواق دارالسلام حرم امام رضا به خاک سپرده شد.

آثار

• مناظره دکتر و پیر (رمان)
• درسی که حسین (ع) به انسان‌ها آموخت
• مسائل عصر ما
• رهبران راستین
• هستی بخش
• قرآن و کتاب‌های دیگر آسمانی
• مشکلات مذهبی روز

یادبودها

فرودگاه بین المللی مشهد بنام او فرودگاه بین المللی شهید هاشمی نژاد نامیده شده است.

منابع

• حوزه، زندگی‌نامه علما، بازبینی ۲۰ اسفند ۱۳۸۶.
• زندگی‌نامهٔ سیاسی شهید هاشمی نژاد، نوشته حسن جلالی عزیزیان. انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی. شابک: 964-8134-09-X

پیوند به بیرون

• زندگینامه شهید هاشمی نژاد
• نگاهی به زندگینامه استاد شهید هاشمی نژاد
• مجموعه ۹ جلدی آثار شهید «هاشمی نژاد» منتشر می‌شود

مناصب احزاب سیاسی
عنوان جدید	دبیر حزب جمهوری اسلامی مشهد ۱۳۶۰–۱۳۵۸	پسین: فرزانه