نفت‌گیر: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

درخط

نسخهٔ ‏۳۱ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۵۴

نفت‌گیر یا تله نفتی در زمین‌شناسی نفت به ساختاری زمین‌شناختی گفته می‌شود که سنگ مخزن و پوش‌سنگ یک مخزن نفتی را تحت تأثیر قرار داده و امکان تجمع منابع هیدروکربن در یک مخزن نفتی را فراهم می‌کند.

نفت‌گیر به مجموع سنگ مخزن و پوش‌سنگ آن می‌گویند که باعث به دام افتادن نفت در سنگ مخزن می‌شود. معمولاً در مسیر حرکت نفت از سنگ منشأ، جریان نفت به پوش‌سنگ و تله‌هایی که نفت را در خود جای می‌دهد برخورد می‌کند. در صورتی که نفت در مسیر حرکت خود به هیچ تله‌ای برخورد نکند به سطح زمین راه خواهد یافت و در این صورت مواد سبک آن تبخیر شده و مواد سنگین آن همچون قیر در سطح زمین باقی می‌ماند؛ بنابراین نبود پوش‌سنگ مناسب منجر به فرار نفت از سنگ مخزن و عدم تجمع آن می‌شود.^[۱]

نفت‌گیرها بر اساس منبع نیروی ایجاد آن‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند: نفت‌گیرهای ساختاری (structural trap)، نفت‌گیرهای چینه‌ای (stratigraphic trap) و نفت‌گیرهای ترکیبی (hybrid trap) که ترکیبی از دو نوع نخست هستند.^[۱] نفت‌گیرهای ساختمانی یا ساختاری مهم‌ترین نوع تله‌های نفتی هستند و بیشتر مخازن نفتی کشف‌شده در دنیا دارای این نوع نفت‌گیر هستند.

نفت‌گیرهای ساختاری

نفت‌گیر ساختاری در یک تاقدیس

نفت‌گیر ساختاری در راستای یک گسل

زرد: سنگ مخزن؛ سبز: پوش‌سنگ؛ قرمز: هیدروکربن‌ها

نفت‌گیر ساختاری یا ساختمانی نوعی نفت‌گیر است که در نتیجه تغییر ساختار زمین‌شناسی زیرسطحی بر اثر گسل‌خوردگی، زمین‌ساخت نمکی و فرایندهای گرانشی و چین‌خوردگی پدید می‌آید.

نفت‌گیر تاقدیسی

تاقدیس نوعی چین به شکل گنبدی در طبقات یا لایه‌های زمین است که دو سمت آن رو به پایین باشد و لایه‌های قدیمی در مرکز چین‌خوردگی قرار دارند. اگر لایه‌ای از سنگ‌های نفوذپذیر در این شکل گنبدی وجود داشته باشد، آن‌گاه هیدروکربن‌ها می‌توانند در پوسته تاقدیس و تا نقطه سرریز (spill point) جمع شوند. نفت‌گیر تاقدیسی با اختلاف، مهم‌ترین نوع نفت‌گیر در صنعت نفت به‌شمار می‌رود. این نوع نفت‌گیرها اغلب به شکل گنبدهای بلند بیضوی در زمین هستند که اغلب با نگاه کردن به نقشه زمین‌شناسی یا پرواز بر فراز منطقه قابل مشاهده‌اند.

نفت‌گیر گسلی

این نوع نفت‌گیر بر اثر حرکت و جابه‌جایی لایه‌های نفوذپذیر و نفوذناپذیر سنگ در امتداد صفحه گسل پدید می‌آید. گسل‌های سنگ مخزن نفوذپذیر که در مجاورت سنگ‌های نفوذناپذیر قرار گرفته‌اند، باعث جلوگیری از مهاجرت نفت و منابع هیدروکربن می‌شود. در این‌گونه موارد ممکن است یک ماده نفوذناپذیر (مانند رس) در امتداد سطح گسل آغشته به نفت شده که مانع از مهاجرت نفت نیز می‌شود.

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ «گزارش‌های تخصصی آشنایی با مفاهیم مهندسی نفت/1 مبانی شناخت مخازن نفتی». ایسنا. ۱۶ دی ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۱۰ شهریور ۱۴۰۰.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Petroleum trap». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۱ اوت ۲۰۲۱.

این یک مقالهٔ خرد زمین‌شناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[ToolAutoGenRef1-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ «گزارش‌های تخصصی آشنایی با مفاهیم مهندسی نفت/1 مبانی شناخت مخازن نفتی». ایسنا. ۱۶ دی ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۱۰ شهریور ۱۴۰۰.

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-[[File:Fault line.svg|lang=en|thumb|upright=1.35|نفت‌گیر گسلی]]
+[[پرونده:Fault line.svg|lang=en|بندانگشتی|upright=1.35|نفت‌گیر گسلی]]
 '''نفت‌گیر''' یا '''تله نفتی''' در [[زمین‌شناسی نفت]] به ساختاری زمین‌شناختی گفته می‌شود که [[مخزن نفتی|سنگ مخزن]] و [[پوش‌سنگ]] یک مخزن نفتی را تحت تأثیر قرار داده و امکان تجمع منابع هیدروکربن در یک [[مخزن نفتی]] را فراهم می‌کند.
 نفت‌گیر به مجموع سنگ مخزن و پوش‌سنگ آن می‌گویند که باعث به دام افتادن نفت در سنگ مخزن می‌شود.
-معمولاً در مسیر حرکت نفت از [[سنگ منشأ]]، جریان نفت به پوش‌سنگ و تله‌هایی که نفت را در خود جای می‌دهد برخورد می‌کند. در صورتی که نفت در مسیر حرکت خود به هیچ تله‌ای برخورد نکند به سطح زمین راه خواهد یافت و در این صورت مواد سبک آن تبخیر شده و مواد سنگین آن همچون قیر در سطح زمین باقی می‌ماند؛ بنابراین نبود پوش‌سنگ مناسب منجر به فرار نفت از سنگ مخزن و عدم تجمع آن می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.isna.ir/news/8610-08260/گزارش-هاي-تخصصي-آشنايي-با-مفاهيم-مهندسي-نفت-1-مباني-شناخت-مخازن|عنوان= گزارش‌های تخصصی آشنایی با مفاهیم مهندسی نفت/1 مبانی شناخت مخازن نفتی| ناشر = ایسنا|تاریخ =۱۶ دی ۱۳۸۶ |تاریخ بازبینی=۱۰ شهریور ۱۴۰۰}}</ref>
+معمولاً در مسیر حرکت نفت از [[سنگ منشأ]]، جریان نفت به پوش‌سنگ و تله‌هایی که نفت را در خود جای می‌دهد برخورد می‌کند. در صورتی که نفت در مسیر حرکت خود به هیچ تله‌ای برخورد نکند به سطح زمین راه خواهد یافت و در این صورت مواد سبک آن تبخیر شده و مواد سنگین آن همچون قیر در سطح زمین باقی می‌ماند؛ بنابراین نبود پوش‌سنگ مناسب منجر به فرار نفت از سنگ مخزن و عدم تجمع آن می‌شود.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.isna.ir/news/8610-08260/گزارش-هاي-تخصصي-آشنايي-با-مفاهيم-مهندسي-نفت-1-مباني-شناخت-مخازن|عنوان= گزارش‌های تخصصی آشنایی با مفاهیم مهندسی نفت/1 مبانی شناخت مخازن نفتی| ناشر = ایسنا|تاریخ =۱۶ دی ۱۳۸۶ |تاریخ بازبینی=۱۰ شهریور ۱۴۰۰}}</ref>
-نفت‌گیرها بر اساس منبع نیروی ایجاد آن‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند: نفت‌گیرهای ساختاری (structural trap)، نفت‌گیرهای چینه‌ای (stratigraphic trap) و نفت‌گیرهای ترکیبی (hybrid trap) که ترکیبی از دو نوع نخست هستند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.isna.ir/news/8610-08260/گزارش-هاي-تخصصي-آشنايي-با-مفاهيم-مهندسي-نفت-1-مباني-شناخت-مخازن|عنوان= گزارش‌های تخصصی آشنایی با مفاهیم مهندسی نفت/1 مبانی شناخت مخازن نفتی| ناشر = ایسنا|تاریخ =۱۶ دی ۱۳۸۶ |تاریخ بازبینی=۱۰ شهریور ۱۴۰۰}}</ref> نفت‌گیرهای ساختمانی یا ساختاری مهم‌ترین نوع تله‌های نفتی هستند و بیشتر مخازن نفتی کشف‌شده در دنیا دارای این نوع نفت‌گیر هستند.
+نفت‌گیرها بر اساس منبع نیروی ایجاد آن‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند: نفت‌گیرهای ساختاری (structural trap)، نفت‌گیرهای چینه‌ای (stratigraphic trap) و نفت‌گیرهای ترکیبی (hybrid trap) که ترکیبی از دو نوع نخست هستند.<ref name=ToolAutoGenRef1/> نفت‌گیرهای ساختمانی یا ساختاری مهم‌ترین نوع تله‌های نفتی هستند و بیشتر مخازن نفتی کشف‌شده در دنیا دارای این نوع نفت‌گیر هستند.
 == نفت‌گیرهای ساختاری ==
@@ خط ۳۰: / خط ۳۰: @@
 === نفت‌گیر تاقدیسی ===
-[[File:Anticline trap.svg|lang=en|left|thumb|upright=1.3|نفت‌گیر تاقدیسی]]
+[[پرونده:Anticline trap.svg|lang=en|چپ|بندانگشتی|upright=1.3|نفت‌گیر تاقدیسی]]
 [[تاقدیس]] نوعی [[چین (زمین‌شناسی)|چین]] به شکل گنبدی در طبقات یا لایه‌های زمین است که دو سمت آن رو به پایین باشد و لایه‌های قدیمی در مرکز چین‌خوردگی قرار دارند. اگر لایه‌ای از سنگ‌های [[نفوذپذیری (علوم زمین)|نفوذپذیر]] در این شکل گنبدی وجود داشته باشد، آن‌گاه هیدروکربن‌ها می‌توانند در پوسته تاقدیس و تا نقطه سرریز (spill point) جمع شوند. نفت‌گیر تاقدیسی با اختلاف، مهم‌ترین نوع نفت‌گیر در صنعت نفت به‌شمار می‌رود. این نوع نفت‌گیرها اغلب به شکل گنبدهای بلند بیضوی در زمین هستند که اغلب با نگاه کردن به [[نقشه زمین‌شناسی]] یا پرواز بر فراز منطقه قابل مشاهده‌اند.