پرش به محتوا

پیاده‌روی اربعین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
واگردانی، ویرایش بعد تداخل را درست می کنم
برچسب‌ها: واگردانی دستی برگردانده‌شده ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
جز ویرایش M.Nadian (بحث) به آخرین تغییری که Shahroozporia انجام داده بود واگردانده شد
برچسب‌ها: واگردانی ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
خط ۱۷: خط ۱۷:
}}
}}
{{حسین بن علی}}{{شیعه}}
{{حسین بن علی}}{{شیعه}}
⚫
'''پیاده‌روی اربعین''' یک مراسم و گردهمایی مذهبی است که توسط [[شیعه| مسلمانان شیعه]] و به صورت پیمودن راه به صورت پیاده از مسیرهای منتهی به [[کربلا]] به منظور زیارت و جمع شدن همه آن‌ها در چهلمین روز پس از کشته شدن [[حسین بن علی]]، در [[نبرد کربلا]] انجام می‌شود.<ref name=":4">{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ سوگ شیعی|کوشش=محسن حسام مظاهری|پیوند=https://taaghche.com/book/13174/فرهنگ-سوگ-شیعی|صفحه=۹۹–۱۰۲}}</ref> این مراسم از سال ۲۰۱۴ به بزرگترین پیاده‌روی (پیمایش) و گردهمایی عمومی سالانه در جهان تبدیل شده‌است.<ref name="IBtimes-2">{{cite news|last1=Piggott|first1=Mark|title=20 Million Shia Muslims Brave Isis by Making Pilgrimage to Karbala for Arbaeen|url=http://www.ibtimes.co.uk/20-million-shia-muslims-brave-isis-by-making-pilgrimage-karbala-arbaeen-1476618|accessdate=6 October 2015|agency=IBtimes|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924032349/http://www.ibtimes.co.uk/20-million-shia-muslims-brave-isis-by-making-pilgrimage-karbala-arbaeen-1476618|archivedate=24 September 2015}}</ref><ref name="Arbaeen">{{cite news|title=World's Biggest Pilgrimage|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/sayed-mahdi-almodarresi/arbaeen-pilgrimage_b_6203756.html|accessdate=11 November 2017|agency=huffingtonpost.co.uk|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141126232025/http://www.huffingtonpost.co.uk/sayed-mahdi-almodarresi/arbaeen-pilgrimage_b_6203756.html|archivedate=26 November 2014}}</ref>


⚫
'''پیاده‌روی اربعین''' یک مراسم و گردهمایی مذهبی است که توسط مسلمانان شیعه و به صورت پیمودن راه به صورت پیاده از مسیرهای منتهی به کربلا به منظور زیارت و جمع شدن همه آن‌ها در چهلمین روز پس از کشته شدن حسین بن علی، در نبرد کربلا انجام می‌شود.<ref name=":4">{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ سوگ شیعی|کوشش=محسن حسام مظاهری|پیوند=https://taaghche.com/book/13174/فرهنگ-سوگ-شیعی|صفحه=۹۹–۱۰۲}}</ref> این مراسم از سال ۲۰۱۴ به بزرگترین پیاده‌روی (پیمایش)، و تبع آن مراسم «اربعین» به بزرگ‌ترین گردهمایی عمومی سالانه در جهان تبدیل شده‌است.<ref name="IBtimes-2">{{cite news|last1=Piggott|first1=Mark|title=20 Million Shia Muslims Brave Isis by Making Pilgrimage to Karbala for Arbaeen|url=http://www.ibtimes.co.uk/20-million-shia-muslims-brave-isis-by-making-pilgrimage-karbala-arbaeen-1476618|accessdate=6 October 2015|agency=IBtimes|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924032349/http://www.ibtimes.co.uk/20-million-shia-muslims-brave-isis-by-making-pilgrimage-karbala-arbaeen-1476618|archivedate=24 September 2015}}</ref><ref name="Arbaeen">{{cite news|title=World's Biggest Pilgrimage|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/sayed-mahdi-almodarresi/arbaeen-pilgrimage_b_6203756.html|accessdate=11 November 2017|agency=huffingtonpost.co.uk|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141126232025/http://www.huffingtonpost.co.uk/sayed-mahdi-almodarresi/arbaeen-pilgrimage_b_6203756.html|archivedate=26 November 2014}}</ref>
در منابع حدیثی شیعه، برای کسی که به صورت پیاده به زیارت حسین رود، ثواب‌های بسیاری ذکر شده‌است. به استناد همین دسته از روایات، زائران بسیاری از روزها قبل از اربعین با پای پیاده به سمت کربلا به راه می‌افتند و می‌کوشند تا در روز اربعین در کربلا حضور داشته باشند. به گفته [[محسن حسام مظاهری|مظاهری]] در ''فرهنگ سوگ شیعی''، تعیین زمان دقیق آغاز پیاده‌روی اربعین به سبب کمبود منابع دشوار است. در برخی منابع، از گونه‌ای پیاده‌روی زیارتی در زمان حیات امامان شیعه سخن گفته‌اند. اما طبق قول مشهورتر سابقه این آیین حدوداً به میانهٔ قرن ۱۳ برمی گردد و [[مرتضی انصاری]]، از سازندگان اصلی آن بوده‌است. پس از وی برای مدتی این آیین کم رونق شد تا اینکه مجدداً به کوشش برخی از علمای شیعه از جمله [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]] احیا شد. از عوامل مؤثر بر این آیین، موضع قدرت‌های سیاسی عمدتاً سنی حاکم بر عراق بوده‌است؛ که باعث افت و خیزهایی در مقدار جمعیت شرکت کننده شده‌است.<ref name=":4"/>


[[حزب عربی سوسیالیستی بعث|حزب بعث]] که این راهپیمایی را نمادی از قدرت سیاسی شیعیان می‌دانست، ابتدا کوشید با کمک تبلیغات گسترده از آن بهره‌برداری سیاسی کند؛ اما با ناکامی مواجه شد و در پی مقابله با این آیین برآمد. به گفته مظاهری گزارش‌هایی از تیراندازی زمینی و هوایی نیروهای نظامی به سوی زائران در دست است. این حملات در سال ۱۳۶۰ به اوج خود رسید. پس از آن برای مدتی پیاده‌روی اربعین ممنوع اعلام شد. در همان مقطع، سید محمد صادق صدر با صدور فتوایی پیاده‌روی به کربلا را واجب اعلام کرد. با سقوط حزب بعث و از سال ۱۳۸۱ پیاده‌روی احیا شده و در ابعادی وسیع تر از گذشته ادامه یافت.<ref name=":4"/> اندکی پس از اعلام [[باراک اوباما]]، رئیس‌جمهور آمریکا، در پاییز ۲۰۱۱ مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از عراق تا پایان سال میلادی، جمهوری اسلامی ایران در اربعین همان سال با بهره‌گیری از دلبستگی مذهبی مشترک اکثریت مردم ایران و شیعیان جنوب عراق، یک مناسک فردی را به آیینی بزرگ و جمعی تبدیل کرد.<ref name="BBCM">{{یادکرد وب|نویسنده =ناصری، معصومه |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-features-38044065 |عنوان =سفر اربعین؛ خط مرزی ایران و عراق چطور کم‌رنگ شد | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ =۳۰ آبان ۱۳۹۵ |تاریخ بازدید =۱۳ شهریور ۱۴۰۱}}</ref> به گفته رادیو فردا حکومت جمهوری اسلامی ایران در سال‌های پس از سقوط حکومت [[صدام حسین]] و به‌ویژه پس از ظهور [[داعش]] که به [[مداخله ایران در عراق (۱۳۹۳–اکنون)|مداخلهٔ ایران در عراق]] انجامید، برنامه‌ریزی عظیمی برای حضور هرچه بیشتر جمعیت در این مراسم انجام داده‌است. از این سیاست حکومت ایران به منزله تلاشی برای نمایش نفوذ حکومت شیعی جمهوری اسلامی ایران در کشور عراق با مقاصد سیاسی یاد شده‌است و انتقادات جریانات سیاسی را در عراق و ایران برانگیخته‌است.<ref name="رادیو فردا ۱">[https://www.radiofarda.com/a/sadr-urge-iranians-to-comply-iraqi-laws-during-arbaein-demonstration/32017686.html رادیو فردا: ''مقتدی صدر: زائران ایرانی به قوانین عراق پایبند باشند و امنیت کربلا به حشدالشعبی سپرده نشود''، نوشته‌شده در ۱۳ شهریور ۱۴۰۱؛] بازدید در ۱۳ شهریور ۱۴۰۱.</ref>
اندکی پس از اعلام باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، در پاییز ۲۰۱۱ مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از عراق تا پایان سال میلادی، جمهوری اسلامی ایران در اربعین همان سال با بهره‌گیری از دلبستگی مذهبی مشترک اکثریت مردم ایران و شیعیان جنوب عراق، یک مناسک فردی را به آیینی بزرگ و جمعی تبدیل کرد.<ref name="BBCM">{{یادکرد وب|نویسنده =ناصری، معصومه |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-features-38044065 |عنوان =سفر اربعین؛ خط مرزی ایران و عراق چطور کم‌رنگ شد | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ =۳۰ آبان ۱۳۹۵ |تاریخ بازدید =۱۳ شهریور ۱۴۰۱}}</ref> حکومت جمهوری اسلامی ایران در سال‌های پس از سقوط حکومت صدام حسین و به‌ویژه پس از ظهور داعش که به مداخلهٔ ایران در عراق انجامید، برنامه‌ریزی عظیمی برای حضور هرچه بیشتر جمعیت در این مراسم انجام داده‌است. از این سیاست حکومت ایران به منزله تلاشی برای نمایش نفوذ حکومت شیعی جمهوری اسلامی ایران در کشور عراق با مقاصد سیاسی یاد شده‌است و انتقادات جریانات سیاسی را در عراق و ایران برانگیخته‌است.<ref name="رادیو فردا ۱">[https://www.radiofarda.com/a/sadr-urge-iranians-to-comply-iraqi-laws-during-arbaein-demonstration/32017686.html رادیو فردا: ''مقتدی صدر: زائران ایرانی به قوانین عراق پایبند باشند و امنیت کربلا به حشدالشعبی سپرده نشود''، نوشته‌شده در ۱۳ شهریور ۱۴۰۱؛] بازدید در ۱۳ شهریور ۱۴۰۱.</ref><ref name="BBCM"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.khabaronline.ir/news/1672320/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%87%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%85%D9%82%D8%B5%D8%B1%D9%86%D8%AF |عنوان =راهپیمایی اربعین ؛ بازهم مردم مقصرند! | ناشر =خبرآنلاین |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲}}</ref>


علاوه بر این گفته شده که پیاده‌روی اربعین به یکی از قدرتمندترین نمادهای همبستگی میان شیعیان تبدیل شده‌است.<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/arbaeen-pilgrimage-kerbala-shia-isis-defeat-muslims-thousands-killed-middle-east-iraq-najaf-a8046621.html|title=Free at last from Isis, millions of Muslims stage the greatest religious march in the world|date=2017-11-09|work=The Independent|access-date=2017-11-10|language=en-GB}}</ref> در گردهمایی اربعین غیر از مسلمان شیعه، مسلمانان [[سنی]]، [[مسیحی]]، [[ایزدی]] و پیروان دیگر آیین‌ها نیز حضور دارند.<ref name="ibtimes.co.uk">http://www.ibtimes.co.uk/20-million-shia-muslims-brave-isis-by-making-pilgrimage-karbala-arbaeen-1476618</ref><ref name="لوموند1">{{یادکرد وب | نشانی=https://www.lemonde.fr/proche-orient/article/2014/12/13/afflux-record-pour-un-pelerinage-chiite-en-irak_4540151_3218.html | عنوان=Irak: des millions de fidèles participent à un pèlerinage chiite | ناشر=[[لوموند]] | تاریخ=13 دسامبر 2014 | بازبینی=25 سپتامبر 2019 | زبان=فرانسوی}}</ref> این سفر با پیاده‌روی‌های طولانی از نجف یا بصره تا کربلا شاخص می‌شود. افرادی از قشرها، قومیت‌ها و فرقه‌های مختلف در این راهپیمایی شرکت می‌کنند.<ref name=":1">{{Cite news|url=http://nation.com.pk/05-Nov-2017/arbaeen-a-spiritual-walk|title=Arbaeen: a spiritual walk|work=The Nation|accessdate=6 November 2017|language=en-US}}</ref> از جمله کودکان نوپا در کالسکه و افراد مسن که با صندلی‌های چرخ‌دار مسیر را طی می‌کنند.<ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/latest/386723-almost-2-million-iranian-pilgrims-head-into-iraq-for-arbaeen|title=Almost 2 million Iranian pilgrims head into Iraq for Arbaeen|accessdate=30 October 2018|language=en}}</ref>
پیاده‌روی اربعین سابقهٔ تاریخی ندارد<ref name="هرج و مرج در «راهپیمایی اربعین»"/> اما در سال‌های اخیر به یکی از قدرتمندترین نمادهای همبستگی میان شیعیان تبدیل شده‌است.<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/arbaeen-pilgrimage-kerbala-shia-isis-defeat-muslims-thousands-killed-middle-east-iraq-najaf-a8046621.html|title=Free at last from Isis, millions of Muslims stage the greatest religious march in the world|date=2017-11-09|work=The Independent|access-date=2017-11-10|language=en-GB}}</ref> در گردهمایی اربعین غیر از مسلمان شیعه، مسلمانان سنی، مسیحی، ایزدی و پیروان دیگر آیین‌ها نیز حضور دارند.<ref name="ibtimes.co.uk">http://www.ibtimes.co.uk/20-million-shia-muslims-brave-isis-by-making-pilgrimage-karbala-arbaeen-1476618</ref><ref name="لوموند1">{{یادکرد وب | نشانی=https://www.lemonde.fr/proche-orient/article/2014/12/13/afflux-record-pour-un-pelerinage-chiite-en-irak_4540151_3218.html | عنوان=Irak: des millions de fidèles participent à un pèlerinage chiite | ناشر=[[لوموند]] | تاریخ=13 دسامبر 2014 | بازبینی=25 سپتامبر 2019 | زبان=فرانسوی}}</ref> این سفر با پیاده‌روی‌های طولانی از نجف یا بصره تا کربلا شاخص می‌شود. افرادی از قشرها، قومیت‌ها و فرقه‌های مختلف در این راهپیمایی شرکت می‌کنند.<ref name=":1">{{Cite news|url=http://nation.com.pk/05-Nov-2017/arbaeen-a-spiritual-walk|title=Arbaeen: a spiritual walk|work=The Nation|accessdate=6 November 2017|language=en-US}}</ref> از جمله کودکان نوپا در کالسکه و افراد مسن که با صندلی‌های چرخ‌دار مسیر را طی می‌کنند.<ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/latest/386723-almost-2-million-iranian-pilgrims-head-into-iraq-for-arbaeen|title=Almost 2 million Iranian pilgrims head into Iraq for Arbaeen|accessdate=30 October 2018|language=en}}</ref>

پیاده‌روی اربعین به جز عراق در چندین کشور از جمله ایران و پاکستان برگزار می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعلام زمان و مسیر پیاده‌روی جاماندگان اربعین در تهران|نشانی=https://www.isna.ir/news/1401060201629/اعلام-زمان-و-مسیر-پیاده-روی-جاماندگان-اربعین-در-تهران|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2022-08-24|بازبینی=2022-09-07|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=اربعین حسینی در پاکستان؛ شور عاشقان جامانده از سفر کربلا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84068569/اربعین-حسینی-در-پاکستان-شور-عاشقان-جامانده-از-سفر-کربلا|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-10-08|بازبینی=2022-09-07|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref>


== تاریخچه ==
== تاریخچه ==

نسخهٔ ‏۱۲ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۲۰

پیاده‌روی اربعین
میلیون‌ها مسلمان پس از پیاده‌روی از مناطق گوناگون در اطراف حرم حسین بن علی در کربلا جمع می‌شوند
وضعیتفعال
دستهگردهمایی مذهبی
تاریخاربعین، ۲۰ صفر
بسامدسالیانه
کشورعراق
شرکت کنندگانشیعیان،
ظرفیتنامحدود
از سلسله مقالات دربارهٔ
زندگی
میراث
دربارهٔ حسین

دیگر میراث
زیارت و سوگواری
شیعه
درگاه تشیع
عقاید
اصولتوحید • نبوت • معاد یا قیامت • عدل • امامت
فروعنماز • روزه • خمس • زکات • حج • جهاد • امر به معروف • نهی از منکر • تولی • تبری
عقاید برجستهمهدویت: غیبت (غیبت صغرا، غیبت کبرا)، انتظار، ظهور و رجعت • بدا • شفاعت و توسل • تقیه • عصمت • مرجعیت، حوزه علمیه و تقلید • ولایت فقیه • متعه • شهادت ثالثه • جانشینی محمد • نظام حقوقی
شخصیت‌ها
چهارده معصوممحمد • علی • فاطمه • حسن • حسین • سجاد • باقر • صادق • کاظم • رضا • جواد (تقی) • هادی (نقی) • حسن (عسکری) • مهدی
صحابه محترم نزد شیعهمردان: سلمان فارسی • مقداد بن اسود • میثم تمار • ابوذر غفاری • عمار یاسر • بلال حبشی • جعفر بن ابی‌طالب • مالک اشتر • محمد بن ابوبکر • عقیل • عثمان بن حنیف • کمیل بن زیاد • اویس قرنی • ابوایوب انصاری • جابر بن عبدالله انصاری • ابن‌عباس • ابن مسعود • ابوطالب • حمزه • یاسر • هانی بن عروه • عثمان بن مظعون • عبدالله بن جعفر • خباب بن ارت • اسامة بن زید • خزیمة بن ثابت • مصعب بن عمیر • مالک بن نویره • زید بن حارثه
زنان: فاطمه بنت اسد • حلیمه • زینب • ام کلثوم بنت علی • اسماء بنت عمیس • ام ایمن • صفیه بنت عبدالمطلب • سمیه
رجال و علماکشته‌شدگان کربلا • فهرست رجال حدیث شیعه • اصحاب اجماع • روحانیان شیعه • عالمان شیعه • مراجع تقلید
مکان‌های متبرک
مکه و مسجدالحرام • مدینه، مسجد النبی و بقیع • بیت‌المقدس و مسجدالاقصی • نجف، حرم علی بن ابی‌طالب و مسجد کوفه • کربلا و حرم حسین بن علی • کاظمین و حرم کاظمین • سامرا و حرم عسکریین • مشهد و حرم علی بن موسی الرضا
دمشق و زینبیه • قم، حرم فاطمه معصومه و مسجد جمکران • شیراز و حرم شاهچراغ • کاشمر و حمزه بن حمزه بن موسی بن جعفر امامزاده سید مرتضی و آرامگاه سید حسن مدرس • آستانه اشرفیه و سید جلال‌الدین اشرف • ری و حرم شاه عبدالعظیم
مسجد • امامزاده • حسینیه
روزهای مقدس
عید فطر • عید قربان (عید اضحی) • عید غدیر خم • محرّم (سوگواری محرم)، تاسوعا، عاشورا و اربعین) • عید مبعث • میلاد پیامبر • تولد ائمه • ایام فاطمیه
رویدادها
رویداد مباهله • رویداد غدیر خم • سقیفه بنی‌ساعده • فدک • رویداد خانه فاطمه زهرا • قتل عثمان • جنگ جمل • نبرد صفین • نبرد نهروان • واقعه کربلا • مؤتمر علماء بغداد • حدیث ثقلین • اصحاب کسا • آیه تطهیر •
کتاب‌ها
قرآن • نهج‌البلاغه • صحیفه سجادیه
کتب اربعه: الاستبصار • اصول کافی • تهذیب الاحکام • من لایحضره الفقیه
مصحف فاطمه • مصحف علی • رساله حقوق • اسرار آل محمد
وسائل‌الشیعه • بحارالانوار • الغدیر • مفاتیح‌الجنان
تفسیر مجمع‌البیان • تفسیر المیزان • کتب شیعه
شاخه‌ها
دوازده‌امامی (اثنی‌عشری) • اسماعیلیه • زیدیه • غلاه • واقفیه
منابع اجتهاد
کتاب (قرآن) • سنت (روایات پیامبر و ائمه) • عقل • اجماع


پیاده‌روی اربعین یک مراسم و گردهمایی مذهبی است که توسط مسلمانان شیعه و به صورت پیمودن راه به صورت پیاده از مسیرهای منتهی به کربلا به منظور زیارت و جمع شدن همه آن‌ها در چهلمین روز پس از کشته شدن حسین بن علی، در نبرد کربلا انجام می‌شود.[۱] این مراسم از سال ۲۰۱۴ به بزرگترین پیاده‌روی (پیمایش)، و تبع آن مراسم «اربعین» به بزرگ‌ترین گردهمایی عمومی سالانه در جهان تبدیل شده‌است.[۲][۳]

اندکی پس از اعلام باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، در پاییز ۲۰۱۱ مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از عراق تا پایان سال میلادی، جمهوری اسلامی ایران در اربعین همان سال با بهره‌گیری از دلبستگی مذهبی مشترک اکثریت مردم ایران و شیعیان جنوب عراق، یک مناسک فردی را به آیینی بزرگ و جمعی تبدیل کرد.[۴] حکومت جمهوری اسلامی ایران در سال‌های پس از سقوط حکومت صدام حسین و به‌ویژه پس از ظهور داعش که به مداخلهٔ ایران در عراق انجامید، برنامه‌ریزی عظیمی برای حضور هرچه بیشتر جمعیت در این مراسم انجام داده‌است. از این سیاست حکومت ایران به منزله تلاشی برای نمایش نفوذ حکومت شیعی جمهوری اسلامی ایران در کشور عراق با مقاصد سیاسی یاد شده‌است و انتقادات جریانات سیاسی را در عراق و ایران برانگیخته‌است.[۵][۴][۶]

پیاده‌روی اربعین سابقهٔ تاریخی ندارد[۷] اما در سال‌های اخیر به یکی از قدرتمندترین نمادهای همبستگی میان شیعیان تبدیل شده‌است.[۸] در گردهمایی اربعین غیر از مسلمان شیعه، مسلمانان سنی، مسیحی، ایزدی و پیروان دیگر آیین‌ها نیز حضور دارند.[۹][۱۰] این سفر با پیاده‌روی‌های طولانی از نجف یا بصره تا کربلا شاخص می‌شود. افرادی از قشرها، قومیت‌ها و فرقه‌های مختلف در این راهپیمایی شرکت می‌کنند.[۱۱] از جمله کودکان نوپا در کالسکه و افراد مسن که با صندلی‌های چرخ‌دار مسیر را طی می‌کنند.[۱۲]

تاریخچه

به گفته برخی پژوهشگران، راهپیمایی در روز اربعین از زمان امامان شیعه در بین شیعیان رایج بوده‌است. سید محمدعلی قاضی طباطبایی، راهپیمایی اربعین را سنت و رفتار مداومِ شیعیان از زمان ائمه دانسته که در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز به این حرکت پایبند بوده‌اند.[۱۳]

گفته شده‌است این سنت فراموش شده را محدث نوری احیا کرد.[۱۴] نویسنده کتاب ادب الطف در گزارشی از مراسم اربعین در کربلا، اجتماع در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در مکه تشبیه و به حضور هیئت‌های عزاداری در آن اشاره کرده که برخی به ترکی، عربی، فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند. ادب الطف در سال ۱۳۸۸ق/۱۹۶۷م منتشر شده و نویسنده آن، جمعیت راهپیمایان اربعین را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده‌است.[۱۵][۱۶]

با وارد شدن اولین نوع از اتومبیل‌ها به منطقه، سفرهای کاروانی تعطیل شده و مسافرتها به گونه جدید شکل گرفت. آنگاه پس از مدتی و با مطرح شدن سید محمود حسینی شاهرودی به عنوان یکی از استادان و مدرسان با نفوذ معنوی و قابل توجه حوزه نجف به علت التزام و اصرار وی در پیاده رفتن به کربلا، مجدداً مسئله پیاده رفتن به کربلا به عنوان یک سفر مقدس در بین طلاب نجف رایج شد، ضمن اینکه بعضی از ایرانیان نیز در سفر عتبات احیاناً آنان را همراهی می‌نمودند.[۱۶]

حکومت صدام حسین و ممنوعیت راهپیمایی

حزب بعث که این راهپیمایی را نمادی از قدرت سیاسی شیعیان می‌دانست، ابتدا کوشید با کمک تبلیغات گسترده از آن بهره‌برداری سیاسی کند؛ اما با ناکامی مواجه شد و در پی مقابله با این آیین برآمد. به گفته مظاهری گزارش‌هایی از تیراندازی زمینی و هوایی نیروهای نظامی به سوی زائران در سال‌های در سالهای ۱۹۷۰ م، ۱۹۷۵ م و ۱۹۷۶ م (۱۳۵۳، ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹) در دست است. این حملات در سال ۱۳۶۰ به اوج خود رسید. پس از آن برای مدتی پیاده‌روی اربعین ممنوع اعلام شد. در همان مقطع، سید محمد صادق صدر با صدور فتوایی پیاده‌روی به کربلا را واجب اعلام کرد. با سقوط حزب بعث و از سال ۱۳۸۱ پیاده‌روی احیا شده و در ابعادی وسیع تر از گذشته ادامه یافت.[۱]

احیای گسترده مراسم اربعین

حزب بعث عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی سقوط کرد. با سقوط حزب بعث، مراسم راهپیمایی اربعین بار دیگر در عراق احیا شد. از آن سال به بعد هر ساله جمعیت بیشتری نسبت به سال قبل در آن شرکت می‌کند.[۱] در آغاز این حرکت دو تا سه میلیون نفر در آن حضور داشتند؛ ولی در سال‌های بعد تعداد زائران شرکت‌کننده در این راهپیمایی به بیش از ده میلیون نفر رسید.[۱۷] به گفته مظاهری در سال‌های اخیر، تحولات سیاسی در عراق، آزادی مذهبی شیعیان، رفع محدودیت برای حضور شیعیان دیگر کشورها، افزایش امکانات از جمله بهبود سیستم‌های حمل و نقل و پویش‌های مردمی با استفاده از رسانه‌های جدید، در کنار اقدامات گسترده دولت‌های ایران و عراق درجهت تسهیل سفر زائران، باعث توسعه سریع آن شده‌است.[۱] و در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ تا ۲۲ میلیون نفر زائر جمعیت گزارش شده‌است.[۱۸][۱۹] با وجود اینکه مراسم کوم میلا هندوها از نظر جمعیت بزرگتر است، این مراسم هر ۱۲ سال یک بار برگزار می‌شود و بنابراین مراسم اربعین بزرگترین مراسم برگزارشده سالیانه است.[۲] برخی از اهل تسنن، مسیحیان، ایزدی‌ها و افراد سایر ادیان نیز در این مراسم شرکت می‌کنند.[۲][۹]

مسافت پیاده‌روی

زائران عراقی از شهرهای خود به سمت کربلا حرکت می‌کنند. اما اکثر زائران ایرانی مسیر نجف تا کربلا را برای پیاده‌روی انتخاب می‌کنند. مسافت پیاده‌روی میان دو شهر حدود ۸۰ کیلومتر است. تعداد ۱۴۵۲ ستون در مسیر نجف به کربلا وجود دارد که فاصله بین هر ستون ۵۰ متر است.[۱] برای پیاده‌روی کل مسیر زمانی در حدود ۲۵ تا ۳۰ ساعت لازم است. به گفته ایستا بهترین زمان برای شروع سفر ۱۶ صفر است.[۲۰] برخی از زائرین سفر خود را از شهرهایی همچون بصره که در حدود ۵۲۰ کیلومتر (۳۲۰ مایل) با کربلا فاصله دارد، آغاز می‌کنند.[۲۱]

آداب و رسوم

هوسه‌خوانی از آداب و رسوم عراقی‌ها در مسیر رفتن به کربلا در روز اربعین است؛ هوسه به قصاید ویژه قبایل عربی جنوب عراق گفته می‌شود، این اشعار بیانگر قهرمانی و شجاعت است و برای برانگیختن عزم مردان جهت انجام کارهای سخت و بزرگ استفاده می‌شود. پس از خواندن شاعر حاضران یک بیت از آن را تکرار کرده و حلقه‌وار حرکت می‌نمایند.[۲۲]

آیین عزاداری از پنج روز مانده به اربعین با ورود کاروان شبیه‌خوانی و تعزیه گردانان آغاز می‌شود. پس از آن دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی وارد شده و مراسم اصلی در روز اربعین دو ساعت گذشته از ظهر آغاز می‌شود. زائران نزدیک در ورودی حرم امام حسین ایستاده و درحالی که بر سینه‌های خود می‌زنند، مرثیه‌ای را می‌خوانند و تکرار می‌کنند و در پایان سینه‌زنی دست‌ها را به نشانه سلام و تحیت بالا می‌برند.[۲۳]

برپایی موکب‌ها در مسیر پیاده‌روی

مقالهٔ اصلی: موکب

در مسیرهای زیارتی، غذا، اسکان و سایر خدمات به صورت رایگان توسط داوطلبان ارائه می‌شود.[۲۴][۲۵]همه ساله در مسیر راهپیمایی مکان‌هایی معمولاً به صورت چادرهایی بزرگ با نام موکب یا «مضیف»[۲۶] به صورت مردمی و خودجوش برپا می‌شود. در این موکب‌ها خدمات و امکانات بهداشتی و رفاهی به صورت رایگان به زائران ارائه می‌شود.[۲۷] اجتماعات مذهبی عراق، موکب‌های بسیاری جهت استراحت زائرین برپا می‌کنند و رایگان به زائران خدمات می‌دهند. مدیریت موکب‌ها به‌شکل مردمی و مستقل از دولت انجام می‌شود. خدمات متفاوتی که در موکب‌ها به زائران ارائه می‌شود از جمله؛ محلی برای اسکان موقت و استراحت، تهیه و توزیع انواع غذا و خوراکی، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی و خدمات متفرقه نظیر واکس زدن کفش‌ها، ماساژ بدن و موارد دیگر. به گفته مظاهری اعتقاد به فضیلت بسیار زیارت حسین به خصوص در اربعین و جایگاه زائران آن، سبب شده‌است که بین صاحبان موکب‌های مختلف و ارائه دهندگان خدمات، بر سر ارائه خدمات بیشتر و بهتر و جلب نظر زائران رقابت درگیرد.[۱]

تعداد این موکب‌های در سال ۱۳۹۴ شمسی ۷۰۰۰ عدد اعلام شده‌است.[۲۸]

مرد عراقی در حال پختن کباب برای زائران پیاده‌روی اربعین

آمار شرکت کنندگان در پیاده‌روی اربعین

به گفته مظاهری در فرهنگ سوگ شیعی از قدیمی‌ترین آمارهای پیاده‌روی اربعین می‌توان به گزارش روزنامه الاخبار (چاپ بغداد) در ۲۳ صفر ۱۳۶۵ ه‍.ق (۲۶ بهمن ۱۳۲۴ ه‍.ش) اشاره کرد که جمعیت شرکت کننده در پیاده‌روی آن سال را بالغ بر یک میلیون و ۵۴۶ هزار نفر اعلام کرده‌است. از جدیدترین آمارها هم می‌توان به گزارش وزیر حمل ونقل عراق اشاره کرد که تعداد زائران در اربعین سال ۱۴۳۷ ق / ۱۳۹۴ را «بیش از ۲۶ میلیون نفر» اعلام کرده‌است. درهر حال می‌توان گفت تعداد مشارکت کنندگان در این آیین سالانه، روندی رو به تصاعد داشته‌است.[۱] شمار شرکت کنندگان ایرانی در گردهمایی اربعین در سال‌های ۸۹ تا ۹۵ از چهل هزار نفر به دو میلیون و دویست هزار نفر رسیده‌است که نشان دهنده افزایش ۵۵ برابری زائران در مدت ۶ سال است که هر ساله افزایش بیش از ۱۳۰ درصدی یافته‌است و در سال ۹۶ بیش از ۳ میلیون زائر از ایران در این مراسم شرکت کرده‌اند.[۲۹]

آمار مختلفی از همه شرکت کنندگان در گردهمایی اربعین ارائه شده‌است. شمار افراد وارد شده به کربلا در سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۱۷ میلیون تن گزارش شده‌است.[۳۰] به گزارش روزنامه فرانسوی لوموند در سال ۲۰۱۴ بیش از ۱۷ میلیون نفر علی‌رغم تهدید به حمله (به مراسم اربعین) در کربلا گردهم آمدند،[۳۱] بر اساس منابع دیگر شمار راهپیمایان به سمت کربلا ۲۰ میلیون تن در این سال اعلام شده‌است.[۳۲][۳۳][۹]

در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵) وزیر راه عراق اعلام کرد شمار زائران اربعین از مرز ۲۶ میلیون نفر عبور کرده‌است.[۳۴]

در سال ۱۳۹۷ تا تاریخ ۳ آبان، تعداد ویزای صادر شده برای ایرانیان تعداد ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار عدد بوده‌است. در سال ۱۳۹۸ قرار بر این شد که ویزای عراق و ایران رایگان شود که اول ایران آن را اجرایی کرد و عراق هم چند روز مانده به محرم سال ۱۴۴۱ ه‍.ق روادید کشورش را حذف کرد. از اول محرم تا ۱۰ صفر ۱۳۹۸ فقط از مرز مهران استان ایلام یک میلیون نفر زائر وارد خاک عراق شدند.[۳۵]

خطرها و مشکلات

از آنجایی که بسیاری افراد این مسیر را از شهرهایی مانند نجف (۸۸ کیلومتر فاصله) یا بصره (۵۲۰ کیلومتر فاصله برابر با دو هفته پیاده‌روی) تا کربلا پیاده می‌پیمایند؛ مشکلات آب و هوایی مانند گرمای شدید در روز و سرمای شدید در شب پیش روی آن‌ها است.[۹] همچنین مشکلات امنیتی به دلیل حضور داعش خطرهایی مانند حمله‌های تروریستی را محتمل می‌کند؛ از این رو مراقبت‌های امنیتی ویژه در عراق برقرار می‌شود. در سال ۲۰۱۴ گزارشی از برخوردهای تروریستی در کربلا اعلام نشد اما با حمله به یک مسجد شیعه در شهر عراق ۸ تن کشته شدند.[۳۰]

بعضی از گروهک‌های تروریستی اسلامگرا، به ویژه تندروهایی چون داعش، شیعیان را مرتد می‌دانند و هم به شیعیان و هم به مکان‌های مذهبی‌شان حمله می‌کنند. داعش و گروه‌های تروریستی اغلب مراسم اربعین را هدف قرار می‌دهند. در سال ۲۰۱۴ میلادی یک گروه شبه نظامی با حمله انتحاری و موشکی به مراسم اربعین، ده‌ها نفر را کشته‌اند.[۹]

کشته‌شدگان

به گفته کولیوند در راه‌پیمایی اربعین سال ۱۴۰۱، ۹ نفر جان خود را از دست دادند.[۳۶]

یک دختربچه در راهپیمایی اربعین ۱۳۹۴ همراه با مادرش
یک مرد معلول در میان زائرین در راهپیمایی اربعین ۱۳۹۴

پیاده‌روی اربعین از دیدگاه سیاسی

به گفته مظاهری حزب بعث که این راهپیمایی را نمادی از قدرت سیاسی شیعیان می‌دانست، ابتدا کوشید با کمک تبلیغات گسترده از آن بهره‌برداری سیاسی کند؛ اما با ناکامی مواجه شد و در پی مقابله با این آیین با ممنوعیت تیراندازی زمینی و هوایی برآمد. در همان مقطع، سید محمد صادق صدر با صدور فتوایی پیاده‌روی به کربلا را واجب اعلام کرد.[۱] در سال‌های پس از سقوط حکومت صدام حسین و به‌ویژه پس از اعلام موجودیت دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در سال ۲۰۱۴ که به مداخلهٔ ایران در عراق انجامید، حکومت جمهوری اسلامی ایران اقدام به برنامه‌ریزی گسترده‌ای با هدف هرچه برجسته‌تر کردن پیاده‌روی اربعین و تبدیل آن به مراسمی میلیونی کرده که منتقدان حکومت ایران از آن به عنوان نمایشی از نفوذ سیاسی جمهوری اسلامی ایران در عراق یاد کرده‌اند.[۵] بر این اساس جمهوری اسلامی مردم ایران و شیعیان دیگر کشورها را برای سفر به عراق در روز اربعین و مشارکت در پیاده‌روی اربعین تشویق و حمایت می‌کند و از بودجه و امکانات دولتی برای تأمین این مراسم استفاده می‌کند. این سیاست حکومت ایران مورد انتقاد جریانات سیاسی مختلفی در عراق و ایران قرار گرفته‌است. در سال ۲۰۲۲ مقتدی صدر از رهبران شیعهٔ منتقد حکومت ایران ضمن انتقاد از سپرده شدن امنیت مراسم پیاده‌روی اربعین و شهرهای کربلا و نجف به گروه نظامی و شیعی حشدالشعبی که با مواضع نزدیک به ایرانِ خود شناخته می‌شود، از زائران ایرانی خواست تا در هنگام حضور در عراق به نظم، قواعد عمومی و قوانین این کشور احترام بگذارند.[۵]

به گفته علی مأموری در المانیتور، این آیین دیگر صرفاً یک اتفاق فرهنگی تلقی نمی‌شود. این زیارت "نمایشی از نیرو در برابر دشمنان حضور شیعیان در منطقه" بود. پس از سقوط موصل به دست داعش "و به دنبال آن کشتار سربازان و غیرنظامیان شیعه"، این تجمع برای اولین بار شکل سیاسی برای شیعیان پیدا کرد، که از مراسم عزاداری به عنوان راهی برای محکوم کردن بی عدالتی و ابراز قدرت اجتماعی خود استفاده می‌کردند. مأموری افزود: "دومین نشانه سیاسی اربعین پیام منطقه ای بود که شیعه به مخالفان خود رساند: هلال شیعه ." وی به عنوان نشانه سوم به "پیام رد و بدل شده بین نیروهای منطقه ای" و "حضور بی سابقه ایرانیان" اشاره کرد که منجر به "احساس همبستگی بین شیعیان عرب و غیر عرب" شده‌است.[۳۷]

نمونه دیگر زائرانی در غرب آفریقا که به دلیل مسافت طی شده قادر به رفتن به کربلا نیستند، در عوض به سمت زاریا در کادونا نیجریه حرکت می‌کنند تا ابراهیم زکزاکی ، روحانی شیعه، آنها را مورد خطاب قرار دهد. اینها شامل زائرانی از نیجریه و غنا، چاد، کامرون، بنین و توگو است. در ۵ اکتبر ۲۰۱۷، این پیاده‌روی سالانه اربعین توسط پلیس کانو مورد حمله قرار گرفت و منجر به مرگ یک رهبر مذهبی و زخمی شدن ده‌ها شرکت کننده شد. این حرکت توسط جنبش اسلامی نیجریه که قبلاً هدف کشتار زاریا در سال ۲۰۱۵ بود، سازماندهی شد.[۳۸]

در طول مسیرهای راهپیمایی، تعداد بی شماری از نمادها و تبلیغات گروه‌های مختلف شیعی به چشم می‌خورد از جمله پرشمارترین این نمادها می‌توان بیرق‌ها و پرچم‌های گوناگون، شمایل و تصاویر منسوب به امامان شیعه و دیگر شخصیت‌های دینی (بیش از همه شمایل حسین بن علی و ابالفضل) و تصاویر مراجع و رهبران سیاسی ـ مذهبی شیعه (به ویژه سید محمد صدر، مقتدی صدر، سید علی سیستانی، سید علی خامنه‌ای، سید محمدحسین حکیم و سید صادق شیرازی) را نام برد.[۱]

پیاده‌روی اربعین از دیدگاه اقتصادی

از آنجا که زیرساخت‌های کشور عراق برای تأمین نیازهای زائران به خصوص تأمین کالاهای اساسی فراهم نیست، هر ساله بخشی از این نیازها از سوی ایران و دیگر کشورها تأمین می‌شود.[۳۹] کالاهای مورد نیاز زائران اربعین بیشتر از سه مرز سومار، خسروی و مرز دریایی خرمشهر به عراق صادر می‌شود؛ البته در ایام محرم امکان تردد کامیون‌هایِ حمل بار در مرزهای چذابه و شلمچه در خوزستان، مهران در استان ایلام و مرز خسروی در استان کرمانشاه محدود می‌شود؛ و البته همچنین مرز مهران، که مرز مهمی برای صادرات کالای غیرنفتی ایران به عراق است، به گفتهٔ رئیس اتاق بازرگانی ایلام در این ایام به دلیل تردد به عتبات عالیات تعطیل می‌شود. در ایام محرم مرزهای چذابه و شلمچه در خوزستان، مهران در استان ایلام و مرز خسروی در استان کرمانشاه برای تردد زائران گشوده می‌شود اما به روی کامیون‌های حمل بار بسته خواهد بود. اتاق مشترک بازرگانی پیشنهاد کرده‌است که در ایام اربعین مرز سومار، چیلات، راه دریایی بندر امام به خرمشهر و بازارچه‌های کرمانشاه در نزدیکی مرزهای خسروی و پرویزخان فعال باشند.[۴۰][۳۹]

به گفته خبر آنلاین در سال ۱۴۰۱ خدمات رسانی، بستر سازی و تأمین امکانات، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی با وجود تشکیل بودن ستاد اربعین که چند سالی می‌شود که دایر است و مشغول فعالیت اما برآورد درستی از خروجی دعوت‌های صورت گرفته نداشته‌اند و عراق اعلام کرد که امکانات لازم برای خدمت رسانی ندارد.[۴۱]

پرچم

ساخت پرچم‌های بسیار طولانی از جمله کارهایی است که در مراسم پیاده‌روی اربعین صورت می‌پذیرد.[۴۲][۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷] در مورد پرچم علاوه بر ابعاد و جنس پرچم، از مهمترین دغدغه‌ها دسته پرچم و نحوه حمل آن است، امکانی که می‌تواند نگرانی زائر را برای حمل آسان پرچم حل کند. گاهی از متعلقات پرچم مانند دستهٔ پرچم به عنوان جایگزین مونوپاد یا پایه دوربین و گوشی همراه برای گرفتن عکس سلفی در پیاده‌روی اربعین، و همچنین به‌عنوان قابلیتی برای استفاده به عنوان تابلوی کاروان پیاده‌روی اربعین استفاده می‌شود.[۴۸][۴۲][۴۹][۵۰][۴۲][۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷]

رویدادهای مشابه

علاوه بر عراق، راهپیمایی اربعین سالانه در کشورهای دیگری مانند آمریکا، انگلیس، پاکستان و نیجریه برگزار می‌شود.[۵۱][۵۲]

پیاده‌روی اربعین با مراسم حج مسلمان مقایسه می‌شود اما آن رویداد (حج) سالانه حدود دو میلیون تن را کنار هم جمع می‌کند که خیلی کمتر از پیاده‌روی اربعین است. همچنین کومبه میلا رویداد دیگر قابل مقایسه با اربعین است که با آنکه احتمالاً جمعیت بیشتری در آن حضور می‌یابند اما هر ۳ سال یک بار برگزار می‌گردد.[۹]

پیاده‌روی جاماندگان اربعین

همچنین ببینید: اربعین در ایران

پیاده‌روی جاماندگان اربعین یک مراسم عمومی از جنس راهپیمایی است که در روز اربعین در شهرهای مختلف ایران برپا می‌شود. در این برنامه، عده‌ای از مردم که نتوانسته‌اند در پیاده‌روی اربعین در کشور عراق شرکت کنند در مسیرهای مشخصی و معمولاً با مقصد قرار دادن یک مکان مذهبی (همچون بقعه یکی از امامزادگان) در شهرهای خود اقدام به پیاده‌روی می‌کنند.

مسیر اصلی پیاده‌روی جاماندگان اربعین در شهر تهران حدفاصل میدان امام حسین تا حرم عبدالعظیم در شهر ری است. در سال ۱۳۹۵ علاوه بر مسیر فوق، گروه‌های دیگری از راهپیمایان، از دو مبدأ دیگر در خیابان قزوین و میدان جمهوری به سمت شهر ری راهپیمایی کرده‌اند. تعداد راهپیمایان در سال مذکور ۱ میلیون نفر بوده‌است.[۵۳]

جستارهای وابسته

نگارخانه

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پیاده‌روی اربعین موجود است.
  • پیاده روی اربعین ۹۵ در پایانه مرزی مهران
    پیاده روی اربعین ۹۵ در پایانه مرزی مهران
  • پیاده روی اربعین، پایانه مرزی مهران
    پیاده روی اربعین، پایانه مرزی مهران
  • پیاده روی اربعین ۹۵، پایانه مرزی مهران
    پیاده روی اربعین ۹۵، پایانه مرزی مهران

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ ۱٫۸ فرهنگ سوگ شیعی. به کوشش محسن حسام مظاهری. ص. ۹۹–۱۰۲.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Piggott, Mark. "20 Million Shia Muslims Brave Isis by Making Pilgrimage to Karbala for Arbaeen". IBtimes. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 6 October 2015.
  3. ↑ "World's Biggest Pilgrimage". huffingtonpost.co.uk. Archived from the original on 26 November 2014. Retrieved 11 November 2017.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ناصری، معصومه (۳۰ آبان ۱۳۹۵). «سفر اربعین؛ خط مرزی ایران و عراق چطور کم‌رنگ شد». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۳ شهریور ۱۴۰۱.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ رادیو فردا: مقتدی صدر: زائران ایرانی به قوانین عراق پایبند باشند و امنیت کربلا به حشدالشعبی سپرده نشود، نوشته‌شده در ۱۳ شهریور ۱۴۰۱؛ بازدید در ۱۳ شهریور ۱۴۰۱.
  6. ↑ «راهپیمایی اربعین ؛ بازهم مردم مقصرند!». خبرآنلاین. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲.
  7. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام هرج و مرج در «راهپیمایی اربعین» وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  8. ↑ "Free at last from Isis, millions of Muslims stage the greatest religious march in the world". The Independent (به انگلیسی). 2017-11-09. Retrieved 2017-11-10.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ ۹٫۵ http://www.ibtimes.co.uk/20-million-shia-muslims-brave-isis-by-making-pilgrimage-karbala-arbaeen-1476618
  10. ↑ "Irak: des millions de fidèles participent à un pèlerinage chiite" (به فرانسوی). لوموند. 13 دسامبر 2014. Retrieved 25 September 2019.
  11. ↑ "Arbaeen: a spiritual walk". The Nation (به انگلیسی). Retrieved 6 November 2017.
  12. ↑ "Almost 2 million Iranian pilgrims head into Iraq for Arbaeen" (به انگلیسی). Retrieved 30 October 2018.
  13. ↑ قاضی طباطبایی، تحقیق دربارهٔ اول اربعین سید الشهدا، ۱۳۶۸ش، ص۲.
  14. ↑ «زندگی‌نامه میرزا حسین نوری» ، منتشر شده در پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم مورخ (۸/فروردین/۱۳۹۵)
  15. ↑ شبر، ادب الطف و شعراء الحسین، ج۱، ص۴۱.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ «در مورد پیاده روی اربعین در ویکی تابناک بیشتر بخوانید». www.tabnak.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۱.
  17. ↑ «اربعین، شکوه بیعتی مجدد با امام حسین»، منتشر شده در «خبرگزاری تسنیم» مورخ (۲۹/آذر/۱۳۹۲).
  18. ↑ Sim, David. "Arbaeen: World's largest annual pilgrimage as millions of Shia Muslims gather in Karbala". IB Times. Archived from the original on 7 December 2015. Retrieved 8 December 2015.
  19. ↑ Cusack, Robert. "Iraq prepares for biggest Shia-Muslim Arbaeen gathering in history". alaraby (به انگلیسی). Retrieved 24 November 2016.
  20. ↑ «چرا پیاده‌روی اربعین ثواب دارد». ایسنا. ۲۰۱۴-۱۲-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۹.
  21. ↑ Staff. "Millions of pilgrims throng Iraq's Karbala". Aljazeera. Archived from the original on 6 December 2015. Retrieved 8 December 2015.
  22. ↑ فرهنگ زیارت، ص۱۴۶.
  23. ↑ فرهنگ زیارت، ص۱۴۷.
  24. ↑ "Free at last from Isis, millions of Muslims stage the greatest religious march in the world". The Independent (به انگلیسی). 9 November 2017. Retrieved 10 November 2017.
  25. ↑ Staff writers (14 December 2014). "Arbaeen pilgrimage in Iraq: 17.5 million defy threat". SBS. Archived from the original on 7 October 2015. Retrieved 6 October 2015.
  26. ↑ فرهنگ زیارت، ص ۱۶۳.
  27. ↑ al-Modarresi, Sayed Mahdi. "World's Biggest Pilgrimage Now Underway, And Why You've Never Heard of it!". The Huffington Post. Retrieved 8 October 2015.
  28. ↑ Staff writers (14 December 2014). "Arbaeen pilgrimage in Iraq: 17.5 million defy threat". SBS. Retrieved 6 October 2015.
  29. ↑ "افزایش ۵۵ برابری زائران ایرانی اربعین در کربلا از سال ۸۹ تا ۹۵".
  30. ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ صفحهٔ اخبار خاورمیانهٔ بی‌بی‌سی
  31. ↑ «Irak: plus de 17 millions de chiites réunis à Kerbala malgré la menace d'attentats». لوموند. ۲۰۱۴.
  32. ↑ Dearden, Lizzie (25 November 2014). "One of the world's biggest and most dangerous pilgrimages is underway". The Independent. Retrieved 4 October 2015.
  33. ↑ Chandra Kharel, Gopi (13 December 2014). "Arbaeen 2014: 20 Million Pilgrims Flock to Karbala [PHOTOS]". Ibtimes. Retrieved 4 October 2015.
  34. ↑ شمار زائران اربعین از مرز ۲۶میلیون زائر گذشت، تاریخ درج خبر: ۱۱ آذر ۱۳۹۴، بازدید:۲۷ شهریور ۱۳۹۸
  35. ↑ . عصر ایران http://www.asriran.com/fa/news/637534/آخرین-آمار-زائران-ایرانی-در-اربعین. دریافت‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۸. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  36. ↑ انصاف‌نیوز: ۹ نفر در مسیر کربلا جان باختند، نوشته‌شده در ۸ شهریور ۱۴۰۱؛ بازدید در ۱۸ شهریور ۱۴۰۱.
  37. ↑ Mamouri, Ali. "Iraqi Shiite pilgrimage takes political turn". Al-Monitor. Archived from the original on 17 November 2015. Retrieved 8 October 2015.
  38. ↑ ABNA (5 November 2017). "Two martyred as Nigerian police raid Arbaeen commemoration" (به انگلیسی). Retrieved 9 November 2017.
  39. ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ تابناک (۲۰۱۹-۰۹-۱۳). «سهم تجار ایرانی از اقتصاد اربعین پشت مرزهای بسته/ امید به بازگشایی مرز سومار در جنگ اقتصادی». تابناک | TABNAK. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  40. ↑ «سرنوشت مرزهای صادراتی ایران به عراق در ایام اربعین». otaghiranonline. ۲۰۱۹-۰۹-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  41. ↑ «راهپیمایی اربعین؛ بازهم مردم مقصرند!». خبرآنلاین. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲.
  42. ↑ ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ ۴۲٫۲ «ساخت طولانی‌ترین پرچم حسینی جهان در عراق». مشرق نیوز. ۲۰۱۵-۱۱-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  43. ↑ ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ «فیلم/ بزرگترین پرچم حسینی در پیاده‌روی اربعین». مشرق نیوز. ۲۰۱۷-۱۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  44. ↑ ۴۴٫۰ ۴۴٫۱ «بزرگ‌ترین پرچم اربعین حسینی در شلمچه برافراشته شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  45. ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ «بزرگ‌ترین پرچم اربعین حسینی در شلمچه برافراشته شد - نسخه چاپی خبر - خبرگزاری فارس». farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  46. ↑ ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ [www.ion.ir «برافراشتن بزرگ‌ترین پرچم اربعین حسینی در شلمچه»] مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک). ایران آنلاین. ۲۰۱۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  47. ↑ ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ «اهتزاز بزرگ‌ترین پرچم حسینی در شلمچه». IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و سیما. ۲۰۱۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  48. ↑ «نمایش شکوه و عظمت حسینی با دسته پرچم اربعین». خبرگزاری ایلنا. ۲۰۱۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  49. ↑ خبرگزاری دانشجو (۲۰۱۹-۰۹-۳۰). «چه نکاتی باید در پیاده‌روی اربعین رعایت شود؟». خبرگزاری دانشجو | SNN.IR. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  50. ↑ «حمل پرچم 200متری در مسیر پیاده‌روی اربعین+فیلم- اخبار فرهنگی - اخبار تسنیم». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. ۲۰۱۷-۱۱-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  51. ↑ Sandhu, Serina (10 February 2016). "Muslim anti-Isis march not covered by mainstream media outlets, say organisers". The Independent. Retrieved 10 February 2016.
  52. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :3 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  53. ↑ «حضور بیش از ۱ میلیون تهرانی در راهپیمایی جاماندگان اربعین حسینی». تسنیم. ۲۵ آبان ۱۳۹۵.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پیاده‌روی_اربعین&oldid=35550482»