اسفندیار یگانگی

اسفندیار یگانگی
بنیانگذار آبیاری نوین در ایران
نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی
پس از	رستم گیو
پیش از	بوذرجمهر مهر
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۸۷ خورشیدی یزد،
درگذشته	۲ مهرماه ۱۳۵۱ روچستر، مینه‌سوتا، آمریکا
ملیت	ایران
همسر(ان)	مروارید زرتشتی
فرزندان	رستم و بهرام یگانگی
محل تحصیل	دکترای اقتصاد
پیشه	سیاست‌مدار
خویشاوندان سرشناس	اردشیر یگانگی(برادر) فرنگیس یگانگی(زن برادر)
فعالیت‌ها	حفر اولین چاه عمیق ایران و بیش از ۲۵۰۰ حلقه چاه عمیق در کشور تاسیس درمانگاه یگانگی تاسیس کنکاش یگانگی تاسیس شرکت بوتان به همراه محمود و محسن خلیلی

اسفندیار یگانگی مشهور به دکتر اسفندیار یگانگی را به عنوان بنیانگذار آبیاری نوین در ایران می‌شناسند. او مؤسس شرکت آبیاری سرتاسری ایران است و طی ۲۷ سال، بیش از ۲۵۰۰ حلقه چاه عمیق در سراسر ایران حفر نموده است.

اسفندیار یگانگی پس از رستم گیو، به مدت ۴ دوره پی در پی یعنی از دوره بیستم تا دوره بیست وسوم، نماینده ایرانیان زرتشتی در مجلس شورای ملی بود.

او نخستین فرد ایرانی بود که با مطرح کردن لایحه‌ای در مجلس شورای ملی، کارگاههای تعمیر کشتی و سکوهای حفاری نفت رادر بندر بوشهر احداث کرد.

اسفندیار یگانگی مبتکر صنعت نفت و گاز بود و به همراه محسن و محمود خلیلی در تاریخ ۱۸ امرداد ۱۳۳۲، شرکت بوتان را جهت توزیع گاز مایع به خانه‌ها تاسیس کردند.

او نخستین فرد ایرانی بود که برآوردهای آماری را با استفاده از روشهای جدید علمی ارائه کرد. او در سال ۱۳۱۳، سری زمانی شاخص قیمت عمده فروشی را برای سالهای ۱۲۹۲ تا ۱۳۱۲ برآورد نمود.

زندگی

اسفندیار یگانگی در سال ۱۲۸۷ خورشیدی در شهر یزد به دنیا آمد. پدرش، بهرام، از تاجران موفق بود و مادرش مروارید نام داشت. او دو بردار بنامهای اردشیر و جمشید و دو خواهر بنامهای فرنگیس و مهربانو داشت.

تحصیلات ابتدایی را در مدرسه دینیاری یزد به پایان رساند و پس از آن راهی تهران شد تا تحصیلات خود را در دبیرستان کالج آمریکاییها ادامه دهد. پس از دریافت دیپلم جهت ادامه تحصیل رهسپار دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک آمریکا گشت و در رشته اقتصاد مشغول به تحصیل و با مدرک دکترا از آن فارغ‌التحصیل شد. موضوع پایان‌نامه دکترای او «تاریخ پولی و بانکی ایران» بود. بلافاصله پس از اتمام تحصیلات به ایران بازگشت و در دانشگاه افسری، به خدمت سربازی و تدریس پرداخت. وی در سال ۱۳۱۹ با مروارید زرتشتی ازدواج کرد و دارای دو پسر به نامهای رستم و بهرام است.

بنیانگذاری آبیاری نوین در ایران

او در زمان تحصیلش در سفری که به ایالت کلرادوی آمریکا داشت، متوجه شد که روشهای استفاده شده برای آبیاری مزارع در آنجا، با روشهای سنتی آبیاری که آن زمان در ایران انجام می‌شد کاملاً متفاوت است؛ و به جای تکیه بر بارش باران و استفاده از قنات‌ها، از روشهای سیستماتیک نوین و حفر چاههای عمیق برای آبیاری مزارع استفاده می‌کنند. همین موضوع انگیزه‌ای شد تا او برای پیشرفت کشاورزی مزارع و باغات ایران تکنیک آبیاری نوین را به ایران بیاورد. او در خرداد ماه سال ۱۳۲۳ با کمک یکی از مهندسین آمریکایی بنام "جک ریشارد" که قبلاً تجربه حفر چاه عمیق در همدان را داشت، اولین چاه عمیق کشاورزی ایران را حفر کرد. یکی دیگر از نخستین چاه‌های عمیقی که توسط یگانگی حفر شد، چاه عمیقی است که در آرامگاه زرتشتیان تهران (قصر فیروزه) قراردارد و تا به امروز از آن بهره‌برداری می‌شود.

اگر چاهی به آب مناسب نمی‌رسید هزینه‌ای دریافت نمی‌کرد و برای نیازمندان به رایگان چاه حفر می‌کرد.

چاههای عمیق شیراز

شیراز، اولین شهر ایران بود که از شبکه آب لوله کشی مدرن بهره‌مند شد. در ابتدا آب تصفیه خانه این شهر تنها از دو رشته قنات تامین می‌گردید ولی پس از مطالعاتی که مهندسین مشاور انگلیسی انجام دادند مشخص شد که آب قناتها کافی نبوده و آلوده نیز هستند و نیاز به حفر چاههای عمیق می‌باشد،بنابراین برای تامین آب کافی و سالم، چاههای عمیقی توسط آبیاری یگانگی حفرشد و با تامین آب مورد نیاز تصفیه خانه، دستگاه آب شیراز افتتاح گردید.

چاه عمیق مسجد قم

هنگامی که آیت‌الله بروجردی قصد داشت در شهر قم، مسجدی بسازد و برای کندن چاه آب آن به اسفندیار یگانگی مراجعه کرد، یگانگی پس از اتمام کار و تامین آب مسجد، هیچگونه وجهی بابت دستمزد انجام کار دریافت نکرد و آنرا به رایگان انجام داد که موجب خشنودی و تحسین بروجردی و مردم قم شد،به طوریکه در نماز جمعه قم از اسفندیار یگانگی قدردانی شد.

تاسیس درمانگاه یگانگی

درمانگاه یگانگی

اسفندیار یگانگی در ۷ خرداد ۱۳۳۹ برروی زمینی که متعلق به انجمن زرتشتیان تهران بود، درمانگاه خیریه‌ای بنام پدرش (بهرام اردشیر یگانگی) بنا نهاد و آنرا وقف کرد. این درمانگاه در خیابان جمهوری کوچه کیخسرو شاهرخ قرار داردو ساختمان آن علاوه بر درمانگاه دارای دو طبقه دیگر نیر هست. دبیرخانه انجمن زرتشتیان تهران تا پیش ازآنکه در سال ۱۳۸۷ که به محل جدید منتقل شود، در طبقه فوقانی این درمانگاه قرار داشت. این درمانگاه پس از انجام عملیات بازسازی در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۷ بازگشایی شد.

تاسیس کنکاش یگانگی

یکی دیگر از خدماتی که اسفندیار یگانگی به جامعه زرتشتیان ارائه کرد، برگزاری همایشهایی بنام کنکاش یگانگی است، اولین جلسه این کنکاش در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۳۶ با حضور اسفندیار یگانگی در تالار انجمن زرتشتیان تهران تشکیل شد. برگزاری این کنکاش با گذشت بیش ار ۵۰ سال همچنان ادامه دارد. در این کنکاش، شرکت کنندگان، به رایزنی و هم‌اندیشی پیرامون مسائل مختلف جامعه زرتشتی می‌پردازند و برای حل آنها راهکارهای مؤثر پیدا می‌کنند.

دیگر کارهای انجام شده

• در سال۱۳۳۳، نیایشگاهی به نام مادرش (مروارید یگانگی) در شهر شیراز ساخت.
• در "پذیرشگاه باستانی" شهر زاهدان، تالاری به نام خواهرش (بانو یگانگی) برای برگزاری مراسم اجتماعی و دینی ساخت.
• حمایت و کمک مالی به هنرمندان

مرگ

اسفندیار یگانگی در ۲ مهر ۱۳۵۱ خورشیدی بر اثر بیماری دیابت در مایو کلینیک، ایالت مینه سوتا آمریکا درگذشت. وی در این هنگام ۶۴ سال داشت و پس از مرگ به ایران آورده شد تا در آرامگاه زرتشتیان تهران به خاک سپرده شود.

در جلسه ۶۶ مجلس شورای ملی که روز چهاردهم مهرماه همان سال برگزار شد، عبدالله ریاضی که ریاست مجلس را بر عهده داشت، از درگذشت اسفندیار یگانگی اظهار تاسف کرد و برای یادبودش سخنانی گفت. پس از آن حضار و نمایندگان به احترام اسفندیار یگانگی قیام نمودند و یک دقیقه سکوت در مجلس اعلام شد.

توران شهریاری شاعره معاصر سروده‌ای به یاد او و به مناسبت درگذشتش سروده است.

همایش سپاس داری از اندیشه های تاثیر گذار

در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۹، همایشی با عنوان سپاسداری از اندیشه های تاثیر گذار زرتشتی در جشنگاه خسروی با کوشش گروه پویندگان اشا برگزار شد.این همایش که به منظور قدردانی از کیخسرو شاهرخ، فرنگیس یگانگی، اسفندیار یگانگی و اردشیر یگانگی برگزار شد دارای بخش های متنوعی بود و در آن تموچین شاهرخ و کامبیز یگانگی به عنوان نوه های کیخسرو شاهرخ حضور داشتند و در مورد خانواده یگانگی و تاثیر گذاری کیخسرو شاهرخ گفتگو کردند.

جستارهای وابسته

• قنات
• آبیاری
• چاه عمیق
• کتابخانه اردشیر یگانگی
• فهرست مشاهیر زرتشتی

منابع

• پایگاه کنسرسیوم محتوای ملی
• پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی
• کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
• نگاهی به سیر تحول در بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی ایران-تارنمای انجمن پسته ایران
• مرکز اسناد انقلاب اسلامی
• تارنمای فرهنگی یتااهو
• تارنمای توران شهریاری
• تارنمای انجمن زرتشتیان تهران
• تارنمای مرکز رشد فناوری‌های نیشابور
• فصل نامه تاره‌های اقتصادی -سال نهم شماره ۱۲۲- صفحات ۱۸۵ الی ۱۹۰
• تارنمای اتاق بازرگانی ،صنایع، معادن و کشاورزی تهران
• مقاله زرتشتیان -تارنمای سفر پدیا
• معرفی کارآفرینان موفق-تارنمای تبیان-۱۳۹۱/۱۰/۶
• بیاد دکتر اسفندیار یگانگی-مجله وحید-شهریور ۱۳۵۲-شماره ۱۱۷
• مفاخر شوشتر به قلم سید مسعود مطهر
• امرداد-تارنمای خبری زرتشتیان
• نشریه چهرنما-سال سی و یکم- شماره ۱۷۰-صفحات ۶ الی ۱۰
• نشریه چهره نما-سال بیست ونهم- شماره ۱۶۱- صفحات ۵و۶
• پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور
• از قلمستان مشر الدوله تا محله زرتشتیان
• سالنامه آموزشگاههای زرتشتیان تهران-اردیبهشت ۱۳۳۰-چاپ راستی
• سالنامه آموزشگاههای زرتشتیان تهران-اردیبهشت ۱۳۳۵-چاپ راستی
• Esfandiar Bahram Yeganegi
• مجله:موعود-مرداد ۱۳۸۷ - شماره ۹۰