پرش به محتوا

بسیج: تفاوت میان نسخه‌ها

صفحه نیمه‌حفاظت‌شده
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
به نسخهٔ 39782544 از Ali.eblis1 (بحث) برگردانده شد: اینجا محل مناسبی برای تبلیغات نیست
برچسب‌ها: توینکل خنثی‌سازی
(۳۴۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط بیش از ۱۰۰ کاربر نشان داده نشده است)
خط ۱: خط ۱:
{{درباره|یک سازمان شبه‌نظامی در ایران|گردآوری قوای نظامی یک کشور برای جنگ|بسیج نیروها}}
{{فهرست سپاه پاسداران ایران}}
{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{Infobox organization
| name = سازمان بسیج مستضعفین
| named_after =
| image = Flag of Basij.svg
| image_size =
| alt =
| caption =
| logo =Basij logo.png
| logo_size =
| logo_alt =
| logo_caption =
| map =
| map_size =
| map_alt =
| map_caption =
| map2 =
| map2_size =
| map2_alt =
| map2_caption =
| abbreviation =
| motto =
| predecessor =
| merged =
| successor =
| formation = ۵ آذر ۱۳۵۸ (حکم)<ref name="IPP"/>{{سخ}}۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ (تأسیس)<ref name="IPP">{{Citation|editor=Robin B. Wright|title= The Iran Primer: Power, Politics, and U.S. Policy|publisher=US Institute of Peace Press|year=2010|isbn=1-60127-084-4|pages=62–65}}</ref>
| founder = [[سید روح‌الله خمینی]]<ref name="IPP"/>
| founding_location =
| extinction = <!-- use {{end date and age|YYYY|MM|DD}} -->
| merger =
| type = شبه نظامی<ref name="IPP"/>
| tax_id = <!-- or | vat_id = (for European organizations) -->
| registration_id = <!-- for non-profit org -->
| status =
| purpose =
| headquarters =[[تهران]]، [[ایران]]
| location =
| coords = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline, title}} -->
| region =
| services =
| products =
| methods =
| fields = امنیت داخلی، اجرای قانون، پلیس اخلاقی<ref name="IPP"/>
| membership =
| membership_year =
| leader_title = رئیس
| leader_name = سرتیپ پاسدار [[غلامرضا سلیمانی (نظامی)|غلامرضا سلیمانی]]
| key_people = سرتیپ پاسدار [[سید قاسم قریشی]]{{سخ}}(جانشین رئیس){{سخ}}سرتیپ پاسدار [[حسین معروفی]]{{سخ}}(معاون هماهنگ‌کننده)
| main_organ =
| parent_organization = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]<ref name="IPP"/>
| subsidiaries =
| secessions =
| affiliations =
| budget = {{increase}} ۳۵۷٫۰۸ میلیون دلار<ref>{{cite web|url=http://www.azernews.az/region/91769.html|title=Iran decreases IRGC budget for next year|date=18 January 2016|work=AzerNews Newspaper|access-date=30 March 2016}}</ref>
| budget_year = ۱۳۹۵
| staff = ۹۰٬۰۰۰ (تخمین [[مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی|CSIS]])<ref name="IPP"/>
| staff_year = ۲۰۰۵ میلادی
| volunteers = بیش از ۲۵ میلیون<ref>{{Cite web|url=https://www.iribnews.ir/fa/news/1388556/تعداد-اعضای-بسیج-بیش-از-25-میلیون-نفر|title = تعداد اعضای بسیج بیش از 25 میلیون نفر}}</ref>
| volunteers_year = ۲۰۰۹ میلادی
| slogan = «ارتش بیست میلیونی»<ref name="IPP"/>
| mission = «برای ایجاد قابلیت‌های لازم در همه افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی برای دفاع از کشور، نظام جمهوری اسلامی ایران، و کمک به مردم در مورد حوادث و رویدادهای غیرمنتظره»<ref name="IPP"/>
| website = {{URL|basijnews.ir}}
| remarks =
| formerly =
| footnotes =
}}
{{نوار کناری سپاه پاسداران}}
'''سازمان بسیج مستضعفین''' یک سازمان [[شبه‌نظامی]]<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=The Brutal Militia Trained to Kill for Iran’s Islamic Regime|نشانی=https://time.com/6238623/iran-basij-militia-meaning-mahsa-amini/|وبگاه=Time|تاریخ=2022-12-05|بازبینی=2023-11-18|کد زبان=en}}</ref> (نهاد اجتماعی با کارکردهای مختلف به‌ویژه نظامی طبق اساسنامه) و زیرمجموعهٔ [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] است که با هدف ایجاد توانایی‌های لازم در کلیه افراد معتقد به [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] و [[نظام جمهوری اسلامی ایران|اهداف انقلاب اسلامی ایران]] به منظوردفاع از کشور، نظام جمهوری اسلامی ایران و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلایا و حوادث غیر مترقبه با هماهنگی مراجع ذیربط تشکیل شده‌است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90595|عنوان=اساسنامه بسیج مستضعفین-فصل 4 اساسنامه-مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران|بازبینی=۸ ژانویه ۲۰۲۳|archive-date=۲۹ اکتبر ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20201029070614/https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90595|url-status=dead}}</ref> این نهاد پرتعدادترین نهاد یا سازمان در ایران با بیشترین عضو است که پایه اصلی ساختار سازمانی آن [[پایگاه مقاومت بسیج|پایگاه‌های مقاومت بسیج شهر‌ها و روستاها]]<nowiki/>ست. این نهاد یکی از مهم‌ترین بازوهای قدرت [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] به‌شمار می‌رود که کار جذب، آموزش، سازماندهی و به‌کارگیری نیروهای داوطلب را انجام می‌دهد. نشریه ''[[تایم]]'' بسیجیان را «شبه‌نظامیان وحشی که تعلیم دیده‌اند برای نظام اسلامی آدم بکشند» توصیف کرده است.<ref name=":2"/>


این سازمان، که در گذشته با نام '''نیروی مقاومت بسیج''' شناخته می‌شد، در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان [[سید روح‌الله خمینی]] تشکیل شد و پس از تصویب [[مجلس شورای اسلامی]] در دی ۱۳۵۹ به‌طور قانونی رسمیت پیدا کرد.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/4197216/چگونگی-شکل‌گیری-سازمان-بسیج-مستضعفین چگونگی شکل‌گیری سازمان بسیج مستضعفین] باشگاه خبرنگاران جوان</ref> به اعضای این سازمان، بسیجی می‌گویند و طبق مادهٔ ۱۳ قانون مقررات استخدامی سپاه، بسیجی به فردی اطلاق می‌شود که داوطلبانه جهت تحقق ارتش ۲۰ میلیونی تحت پوشش سپاه درمی‌آید. به موجب همین مادهٔ قانونی، بسیجیان به دو دستهٔ «[[بسیج عادی]]» و «[[بسیج فعال]]» تقسیم می‌شوند. در [[جنگ ایران و عراق]] از بسیجیان بیشتر برای ارسال به‌صورت داوطلبانه و سازماندهی‌شده به جبهه‌ها استفاده می‌شد. هم‌اکنون سرتیپ پاسدار [[غلامرضا سلیمانی (نظامی)|غلامرضا سلیمانی]] ریاست سازمان بسیج مستضعفین را برعهده دارد، همچنین [[سید قاسم قریشی|سیدقاسم قریشی]] جانشین و [[حسین معروفی]] معاون هماهنگ‌کننده این سازمان می‌باشند.
'''نیروی مقاومت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی''' یکی از نیروهای پنجگانه [[سپاه پاسداران]] به شمار می‌رود که گردآوری، مدیریت و سازماندهی نیروهای داوطلب مردمی را، در راستای اهداف سازمانی، بر عهده دارد.


برخی این نهاد را در مقایسه با [[جوانان هیتلری]] و [[اس‌اس|اس اس]] در آلمان نازی بکار می‌برند.
این نیرو که با نام‌های '''سازمان بَسیج مستضعفین''' یا '''نیروی مقاومت بسیج''' هم شناخته می‌شود در [[۵ آذر]] [[۱۳۵۸]] به فرمان [[روح الله خمینی]] تشکیل شد و پس از تصویب [[مجلس شورای اسلامی]] در دی ۱۳۵۹ قانوناً رسمیت پیدا کرد و به [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] تعلق گرفت. به اعضای این سازمان بسیجی می‌گویند و طبق ماده ۱۳ قانون مقررات استخدامی سپاه، بسیجی به فردی اطلاق می‌شود که داوطلبانه جهت تحقق ارتش ۲۰ میلیونی تحت پوشش سپاه در می‌آید. به موجب همین مادهٔ قانونی بسیجیان به سه دسته «[[بسیج عادی]]»، «[[بسیج فعال]]» و «[[بسیج ویژه]]» یا «پاسداران افتخاری» تقسیم می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=47559| عنوان = بیانیه سپاه درباره فعالیت سیاسی بسیج}}</ref> در [[جنگ ایران و عراق]] از بسیجیان بیشتر برای ارسال به صورت داوطلبانه و سازماندهی شده به جبهه‌ها استفاده می‌شد.


== تشکیل ==
== پیشینه ==
=== بسیج در ادبیات سیاسی ===
بسیج مستضعفین با فرمان آیت‌الله خمینی در ۵ آذر ۱۳۵۸ تشکیل شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ به صورت قانونی رسمیت پیدا کرد ابتدا مدتی مجد و پس از آن [[سالک]] فرمانده بسیج بودند. [[محمدعلی رحمانی]] از سال ۱۳۶۲ مسئولیت آن را بر عهده گرفت او تا پایان جنگ هشت ساله عراق علیه ایران در این سمت فعالیت می‌کرد وی توانست با روشی نوین نیروهایی را از پیر و جوان از نقاط دور افتاده و روستاها تا ادارات و دانشگاهها و دانش آموزان و روحانیون را سازماندهی نموده و با افزایش پایگاه‌های مقاومت از ۷۰۰۰ به ۲۱۵۰۰ پایگاه نیرویی بزرگ را بوجود آورد تا در جهت اجرای فرمان خمینی به عنوان [[ارتش بیست میلیونی]] به جبهه اعزام نمایند که اعزام یکصد هزار نفری [[سپاه محمد]] حاصل این سازماندهی بود. رحمانی معتقد بود که بسیج باید به صورت یک نیروی مردمی و فراگیر باقی بماند وی تا سال ۱۳۷۰ در بسیج مستضعفین بود. پس از درگذشت خمینی فشار سپاه برای تبدیل بسیج مستضعفین به نیروی مقاومت بسیج افزایش پیدا کرد و در نهایت با خروج رحمانی از بسیج و تغییر ساختار [[نیروی مقاومت بسیج]] تشکیل شد و افشار به عنوان اولین فرمانده نیروی مقاومت بسیج منصوب گردید.
بر اساس یک تعریف، می‌توان بسیج را همچون روندی در نظر گرفت که در آن یک واحد اجتماعی بسیار سریع بتواند بر منابعی کنترل پیدا کند که پیش‌تر بر آنها کنتری نداشته است. در واقع بسیج، هنگامی که از حالت گروهی فراتر رود و بخشی از جمعیت را به اعطای منابع خواسته‌شده برای دستیابی به هدف مطلوب برانگیزد، تبدیل به یک جنبش می‌شود. یکی از عوامل مؤثر در کار بسیج، میزان سازمان‌یافتگی است. در حرکت بسیج، روابط درون‌گروهی و فرهنگ مشترک هر چقدر محکم‌تر و گسترده‌تر باشد، احتمال پیروزی آن نیز بیشتر است، و این بدان سبب است که ارتباطات و فرهنگ مشترک باعث می‌شود که تعبیر یکسان و واحدی نسبت به امر مورد نظر به وجود بیاید. رهبری، لازمهٔ سازمان و بسیج است. گروه‌های بسیج‌گر سعی دارند با تقویت هر چه گسترده‌تر اعضای گروه و تضعیف دیگر پیوندهای اجتماعی و بزرگ کردن رهبر یا رهبران، باعث گسترش وفاداری اعضا در جامعه شوند. بسیج به دو صورت تهاجمی و تدافعی ظاهر می‌شود. بسیج تدافعی، وقتی صورت می‌گیرد که گروهی هنگام مواجه شدن با حملهٔ گروهی دیگر، منابع خود را بسیج می‌کند. می‌توان شورش‌های دهقانی و اشرافی را نوعی بسیج تدافعی دانست. بسیج تهاجمی، آن نوع از بسیج است که در فرصت‌های مناسب برای این که اهداف و منابع خودش را محقق کند، دست به بسیج نیروهای خود می‌زند. بسیج انقلابی نوعی از بسیج تهاجمی است. همچنین بسیج تهاجمی نیازمند شناخت دقیق از محیط خارجی و رهبری کنشگرانه و کوشش سازمانی بیشتر است. از آنجا که بسیج هزینه‌بردار است، لذا خصوصاً بسیج تهاجمی باید از امکانات اقتصادی لازم برخوردار باشد. ایدئولوژی بسیج می‌تواند نمادها و شعارهای مورد نیاز بسیج را فراهم کند. سازمان، رهبری و ایدئولوژی از ابعاد اساسی روند بسیج انقلابی هستند. می‌توان گفت که ایدئولوژی نقشی تعیین‌کننده در بسیج انقلابی دارد. یکی از وظایف ایدئولوژی، سرزنش کردن وضع موجود و یافتن ریشه‌های نابسامانی است. دومین وظیفهٔ ایدئولوژی، نشان دادن وضع مطلوب و اهداف و آرمان‌هاست. سومین وظیفهٔ آن، ارادهٔ تبیین تازه‌ای از تاریخ به سود جنبش و ستایش از گذشتهٔ آن است.<ref>حسین بشیریه، انقلاب و بسیج سیاسی،انتشارات دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات چاپ دانشگاه تهران، چاپ هفتم، 1387ش، صص78-81</ref>


=== ایجاد بسیج (اواخر دههٔ ۱۳۵۰) ===
== ساختار تشکیلاتی ==
در ۵ آذر ۱۳۵۸ فرمان تشکیل «ارتش ۲۰ میلیونی» (بسیج) از جانب [[سید روح‌الله خمینی]] صادر شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ به‌صورت قانونی رسمیت پیدا کرد. ابتدا مدتی [[امیر مجد]] و پس از آن [[احمد سالک]] فرماندهان بسیج بودند. [[محمدعلی رحمانی]] از سال ۱۳۶۲ مسئولیت آن را بر عهده گرفت او تا پایان جنگ هشت ساله عراق علیه ایران در این سمت فعالیت می‌کرد.
نیروهای بسیج [[ایران]] از بدو تأسیس تا پایان مسئولیت سردار [[سید یحیی صفوی]] رسماً زیرمجموعه [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] بوده‌اند. با تغییر فرماندهی سپاه و با روی کار آمدن سردار [[محمدعلی جعفری]] مسئولیت فرماندهی بسیج برای اولین بار به فرمانده کل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] واگذار گردید، و [[حسین تائب]] در تیرماه ۱۳۷۸ به فرماندهی بسیج منصوب شد اما پس از [[انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران]] فرماندهی بسیج به سردار [[محمدرضا نقدی]] سپرده شد.
وی توانست با روشی نوین نیروهایی را از پیر و جوان از نقاط دور افتاده و روستاها تا ادارات و دانشگاه‌ها و دانش آموزان و روحانیون را سازماندهی نموده و با افزایش پایگاه‌های مقاومت از ۷٬۰۰۰ به ۲۱٬۵۰۰ پایگاه نیرویی بزرگ را به‌وجود آورد تا در جهت اجرای فرمان خمینی به عنوان [[ارتش بیست میلیونی]] به جبهه اعزام نمایند که اعزام یکصد هزار نفری [[سپاه محمد]] حاصل این سازماندهی بود. رحمانی معتقد بود که واحد بسیج باید به صورت یک نیروی مردمی و فراگیر باقی بماند وی تا سال ۱۳۷۰ در بسیج حضور داشت.
پس از درگذشت روح‌الله خمینی فشار سپاه برای تبدیل واحد بسیج مستضعفین به نیروی مقاومت بسیج افزایش پیدا کرد و در نهایت با خروج رحمانی از واحد بسیج و تغییر ساختار [[نیروی مقاومت بسیج]] تشکیل شد و [[علیرضا افشار]] به عنوان اولین فرمانده نیروی مقاومت بسیج منصوب گردید.
در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۸۸ محمدرضا نقدی با حکم سیدعلی خامنه ای به سمت فرمانده بسیج منصوب شده و نام بسیج نیز از «نیروی مقاومت بسیج» به «سازمان بسیج مستضعفین» تغییر پیدا می‌کند و متعاقب آن برخی تغییرات و رویکردها، ساختار و سازمان و وظایف آن پدید می‌آید که یکی از نمونه‌های آن تشکیل گردان‌های جدید با نام امام علی، امام حسین و بیت‌المقدس و نیز شکل‌گیری قشرها ۲۲ گانه بسیج می‌باشد.{{مدرک|date=اکتبر ۲۰۲۰}}


=== دههٔ ۱۳۹۰ ===
[[عزیز جعفری]] با دسته‌بندی تهدیدات علیه جمهوری اسلامی به تهدید نرم، تهدید نیمه‌سخت (شورش‌های مردمی بدون سلاح گرم<ref>[http://www.sarkhat.com/fa/group/pJKP7yDPuL4gFT0yqWLUi6C9NVm4o09U کابینه دهم در معرض رأی نمایندگان مجلس - اخبار مرتبط - سرخط<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>، تهدیدهای اقتصادی-سیاسی داخلی و خارجی<ref>[http://www.arnet.ir/?lang=en&state=showbody_news&row_id=12382:: Psychological Operation - حکومت نرم و دکترین اقدام نامتقارن در جهاد نرم::<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>) و تهدید سخت (شورش‌های مسلحانه، جنگ داخلی و جنگ خارجی) وظیفه مبارزه با تهدید نرم را به [[بسیج غیرنظامی]]، نیمه‌سخت را به [[بسیج نظامی]] و سخت را به [[نیروی زمینی سپاه]] و [[بسیج نظامی]] محول می‌کند.<ref>[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,3776320,00.html مانور شش روزه نیروی انتظامی در سطح شهر تهران | • ایران | Deutsche Welle | ۰۹٫۱۱٫۲۰۰۸<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
در سال ۱۳۹۹، [[سید احمد علم‌الهدی|احمد علم‌الهدی]]، اعلام داشت که بسیاری از جوانانی که به علت «فقر» اقدامات شرورانه می‌کردند، «با کار فرهنگی» در سازمان بسیج جذب شدند و این افراد، از «اغتشاشات» جلوگیری کرده‌اند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=علم‌الهدی: بسیاری از اوباش بسیجی شدند و جلو اغتشاشات را گرفتند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/30882273.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-10-18|کد زبان=fa|نویسنده=|تاریخ=|پیوند بایگانی=https://archive.today/20201018171608/https://www.radiofarda.com/a/30882273.html|تاریخ بایگانی=۱۸ اکتبر ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref>


== فهرست رؤسای بسیج مستضعفین ==
[[پرونده:British Embassy Storming 08.jpg|thumb|حمله عده‌ای بسیجی [[حمله به سفارت بریتانیا در تهران|به سفارت بریتانیا در تهران]] و اشغال [[مناقشه باغ قلهک|باغ سفارت بریتانیا]] و به گروگان‌گیری ۶ دیپلمات بریتانیایی، در تاریخ [[۸ آذر]] [[۱۳۹۰]] خورشیدی، منجر به محکومیت جهانی و واکنش‌های بین‌المللی بر علیه دولت ایران شد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/11/111130_l30_uk_embassy_tehran_attack_reaxtion.shtml محکومیت جهانی حمله به سفارت بریتانیا در تهران]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> دامنه این محکومیت‌ها به حدی بود که [[سید علی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]] نیز از حمله به سفارت بریتانیا انتقاد کرد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/08/120807_l23_iran_uk_khamenehi_reax_british_embassy.shtml انتقاد آیت‌الله خامنه‌ای از حمله به سفارت بریتانیا در تهران]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>]]
<onlyinclude>{{Officeholder table start
| showorder = y
| showimage = y
| officeholder_title = رئیس
| showtermlenght = y
| showparty = n
| showdefencebranch = n
| showref = y
}}
|-style="text-align:center;"
!colspan=7|رئیس واحد بسیج مستضعفین
|-
{{Officeholder table
| order = ۱
| image = blank.png
| military_rank =
| officeholder = [[امیر مجد]]
| officeholder_sort = مجد، امیر
| born_year =
| died_year =
| term_start = ۱۴ تیر ۱۳۵۹
| term_end = آذر ۱۳۶۰
| timeinoffice = {{Age in years|1359|1360}} سال
| ref =<ref name="R">{{citation|author=Nikola B. Schahgaldian, Gina Barkhordarian|title=The Iranian Military Under the Islamic Republic|url=https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/reports/2007/R3473.pdf|publisher=[[ابرشرکت رند|RAND]]|isbn=0-8330-0777-7|date=March 1987|access-date=15 January 2017}}</ref>
}}
{{Officeholder table
| order = ۲
| image = Ahmad Salek 1.jpg
| military_rank =
| officeholder = [[احمد سالک]]
| officeholder_sort = سالک، احمد
| born_year =
| died_year =
| term_start = آذر ۱۳۶۰
| term_end = ۱۳۶۲
| timeinoffice = {{Age in years|1360|1362}} سال
| ref = <ref name="R"/><ref name="fars1">{{یادکرد وب |نویسنده=حسن شرافتی |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8809040225/نگاهی-به-بسیج-از-ابتدا-تا-کنون |عنوان=نگاهی به بسیج از ابتدا تاکنون |ناشر=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۴ آذر ۱۳۸۸ |تاریخ بازبینی=۲۸ آبان ۱۳۹۶ |archive-date=۱ دسامبر ۲۰۱۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201032632/http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8809040225 |url-status=dead}}</ref>
}}
{{Officeholder table
| order = –
| image = blank.png
| military_rank =
| officeholder = احمدرضا اخوان
| officeholder_sort = اخوان، احمدرضا
| acting = y
| born_year =
| died_year =
| term_start = ۱۳۶۲
| term_end =۲۷ بهمن ۱۳۶۲
| timeinoffice = {{Age in years||}}
| ref = <ref name="fars1"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=بسیج مستضعفین؛ سازمان‌ها و معاونت‌ها |نشانی=https://iranwire.com/fa/features/29137/ |وبگاه=[[ایران‌وایر]] |تاریخ=۱۸ فروردین ۱۳۹۸}}</ref>
}}
{{Officeholder table
| order = ۳
| image = Mohammad Ali Rahmani 2018-06-09.jpg
| military_rank =
| officeholder = [[محمدعلی رحمانی]]
| officeholder_sort = رحمانی، محمدعلی
| born_year = ۱۳۳۲
| died_year =
| term_start = ۲۷ بهمن ۱۳۶۲
| term_end = ۱۲ دی ۱۳۶۸
| timeinoffice = {{Age in years|1984|1990}} سال
| ref = –
}}
|-style="text-align:center;"
!colspan=7|فرمانده نیروی مقاومت بسیج
|-
{{Officeholder table
| order = ۱
| image = Alireza Afshar 2018-07-08.jpg
| military_rank = {{efn|در حین تصدی، درجه سرتیپی دریافت کرد}}
| officeholder = [[علیرضا افشار]]
| officeholder_sort = افشار، علیرضا
| born_year =
| died_year =
| term_start = ۱۲ دی ۱۳۶۸
| term_end = ۲۰ اسفند ۱۳۷۶
| timeinoffice = {{Age in years|1990|1998}} سال
| ref = –
}}
{{Officeholder table
| order = ۲
| image = Seyed Mohammad Hejazi 2014-04-28.jpg
| military_rank = سرتیپ پاسدار
| officeholder = [[سید محمد حجازی]]
| officeholder_sort = حجازی، محمد
| born_year = ۱۳۳۵
| died_year =۱۴۰۰
| term_start = ۲۰ اسفند ۱۳۷۶
| term_end = ۲۹ شهریور ۱۳۸۶
| timeinoffice = {{Age in years|1998|2007}} سال
| ref = –
}}
{{Officeholder table
| order = –
| image = <!--ابر-->Mohammad Ali Jafari by tasnimnews 02 ).jpg<!--/ابر-->
| military_rank = سرلشکر پاسدار
| officeholder = [[محمدعلی جعفری]]
| officeholder_sort = جعفری، محمدعلی
| acting = y
| born_year = ۱۳۳۶
| died_year =
| term_start = ۲۹ شهریور ۱۳۸۶
| term_end = ۲۲ تیر ۱۳۸۷
| timeinoffice = {{Age in years|1386|1387}} سال
| ref = –
}}
{{Officeholder table
| order = ۳
| image = Hossein Taeb.jpg
| military_rank = سرتیپ پاسدار
| officeholder = [[حسین طائب]]
| officeholder_sort = طائب، حسین
| born_year = ۱۳۴۲
| died_year =
| term_start = ۲۲ تیر ۱۳۸۷
| term_end = ۱۲ مهر ۱۳۸۸
| timeinoffice = {{Age in years|2007|2009}} سال
| ref = –
}}
|-style="text-align:center;"
!colspan=7|رئیس سازمان بسیج مستضعفین
|-
{{Officeholder table
| order = ۱
| image = Naqdi press conf.jpg
| military_rank = سرتیپ پاسدار
| officeholder = [[محمدرضا نقدی]]
| officeholder_sort = نقدی، محمدرضا
| born_year = ۱۳۴۰
| died_year =
| term_start = ۱۲ مهر ۱۳۸۸
| term_end = ۱۷ آذر ۱۳۹۵
| timeinoffice = {{Age in years|2009|2016}} سال
| ref = –
}}
{{Officeholder table
| order = ۲
| image = Gholamhossein Gheybparvar 2018.jpg
| military_rank = سرتیپ پاسدار
| officeholder = [[غلامحسین غیب‌پرور]]
| officeholder_sort = غیب‌پرور، غلامحسین
| born_year =
| died_year =
| term_start = ۱۷ آذر ۱۳۹۵
| term_end = ۱۱ تیر ۱۳۹۸
| timeinoffice = {{Age in years|2016|2019}} سال
| ref = –
}}
{{Officeholder table
| order = ۳
| image = Gholamreza Soleimani 01 (1).jpg
| military_rank = سرتیپ پاسدار
| officeholder = [[غلامرضا سلیمانی (نظامی)|غلامرضا سلیمانی]]
| officeholder_sort = سلیمانی، غلامرضا
| born_year =۱۳۴۳
| died_year =
| term_start = ۱۱ تیر ۱۳۹۸
| timeinoffice = {{Age in years|2019}} سال
| ref = <ref name="R"/><ref name="fars1">{{یادکرد وب |نویسنده=حسن شرافتی |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8809040225/نگاهی-به-بسیج-از-ابتدا-تا-کنون |عنوان=نگاهی به بسیج از ابتدا تاکنون |ناشر=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۴ آذر ۱۳۸۸ |تاریخ بازبینی=۲۸ آبان ۱۳۹۶ |archive-date=۱ دسامبر ۲۰۱۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201032632/http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8809040225 |url-status=dead}}</ref>
}}
{{Officeholder table end}}
</onlyinclude>


== ساختار و بودجه ==
== تشکل‌ها ==
{{سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}}
# [[بسیج دانش آموزی]]
نیروهای بسیج ایران از بدو تأسیس تا پایان مسئولیت [[سید یحیی رحیم‌صفوی|سید یحیی صفوی]] رسماً زیرمجموعه [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] بوده‌اند. با تغییر فرماندهی سپاه و با روی کار آمدن [[محمدعلی جعفری]] مسئولیت فرماندهی بسیج برای اولین بار به فرمانده کل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] واگذار گردید، و [[حسین تائب]] در تیرماه ۱۳۷۸ به فرماندهی بسیج منصوب شد اما پس از [[انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران]] فرماندهی بسیج به سردار [[محمدرضا نقدی]] سپرده شد. و در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۹۵ [[سید علی خامنه‌ای]] طی حکمی [[غلامحسین غیب‌پرور]] را به عنوان رئیس سازمان بسیج منصوب کرد. اکنون [[غلامرضا سلیمانی (نظامی)|غلامرضا سلیمانی]] ریاست بسیج را برعهده دارد.<ref>[http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=35064 انتصاب سردار غلامحسین غیب‌پرور به ریاست سازمان بسیج]- farsi.khamenei.ir- 19 آذر 95</ref>

[[محمدعلی جعفری]] با دسته‌بندی تهدیدات علیه جمهوری اسلامی به تهدید نرم، تهدید نیمه‌سخت (شورش‌های مردمی بدون سلاح گرم،<ref>[http://www.sarkhat.com/fa/group/pJKP7yDPuL4gFT0yqWLUi6C9NVm4o09U کابینه دهم در معرض رأی نمایندگان مجلس - اخبار مرتبط - سرخط]</ref> تهدیدهای اقتصادی-سیاسی داخلی و خارجی<ref>[http://www.arnet.ir/?lang=en&state=showbody_news&row_id=12382:: Psychological Operation - حکومت نرم و دکترین اقدام نامتقارن در جهاد نرم::]</ref>) و تهدید سخت (شورش‌های مسلحانه، جنگ داخلی و جنگ خارجی) وظیفه مبارزه با تهدید نرم را به [[بسیج غیرنظامی]]، نیمه‌سخت را به [[بسیج نظامی]] و سخت را به [[نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی زمینی سپاه]] و [[بسیج نظامی]] محول می‌کند.<ref>[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,3776320,00.html مانور شش روزه نیروی انتظامی در سطح شهر تهران | • ایران | Deutsche Welle | ۰۹٫۱۱٫۲۰۰۸]</ref>

در سال ۱۳۹۰ خورشیدی، منجر به محکومیت جهانی و واکنش‌های بین‌المللی علیه دولت ایران شد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/11/111130_l30_uk_embassy_tehran_attack_reaxtion.shtml محکومیت جهانی حمله به سفارت بریتانیا در تهران]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> دامنه این محکومیت‌ها به حدی بود که [[سید علی خامنه‌ای]] نیز از [[حمله به سفارت بریتانیا در تهران|حمله به سفارت بریتانیا]] انتقاد کرد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/08/120807_l23_iran_uk_khamenehi_reax_british_embassy.shtml انتقاد علی خامنه‌ای از حمله به سفارت بریتانیا در تهران]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>

=== اقشار ۲۳ گانهٔ بسیج ===
به دنبال انتصاب محمدرضا نقدی به ریاست بسیج در سال ۱۳۸۸ و تغییر نام آن، تغییراتی در رویکردها و سازماندهی بسیج ایجاد شد که یکی از آن‌ها ایجاد اقشار ۲۲گانه برای فعالیت بسیج در زمینه‌های تخصصی بود. همچنین بسیج رسانه نیز در سال ۱۳۹۰ شکل گرفت. هم‌اکنون بسیج مستضعفین دارای اقشار ۲۳ گانه به شرح زیر است:<ref name="سازمان دامپزشکی کشور ۱">[https://ivo.ir/XMLf سازمان دامپزشکی کشور: ''مروری بر سیر ۳۴ سالۀ تکوین بسیج از «واحد بسیج سپاه» تا «سازمان بسیج مستضعفین»''؛]{{پیوند مرده}} بازدید در ۲۸ آبان ۱۴۰۱.</ref>
# [[بسیج دانش‌آموزی]]
# [[بسیج دانشجویی]]
# [[بسیج دانشجویی]]
# [[سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری|بسیج علمی، پژوهشی و فناوری]]
# [[بسیج جامعه پزشکی]]
# [[بسیج جامعه مهندسین]]
# [[سازمان بسیج جامعه پزشکی|بسیج جامعه پزشکی]]
# [[بسیج اساتید]]
# [[سازمان بسیج مهندسین|بسیج مهندسین]]
# [[بسیج خواهران]]
# [[سازمان بسیج حقوقدانان|بسیج حقوقدانان]]
# [[بسیج ادارات]]
# [[سازمان بسیج اساتید|بسیج اساتید]]
# [[سازمان بسیج فرهنگیان|بسیج فرهنگیان]]
# [[سازمان ورزش بسیج|بسیج ورزشکاران]]
# [[سازمان بسیج رسانه|بسیج رسانه]]
# [[سازمان بسیج هنرمندان|بسیج هنرمندان]]
# [[سازمان بسیج مداحان|بسیج مداحان]]
# [[سازمان بسیج جامعه زنان|بسیج جامعه زنان]]
# [[سازمان بسیج کارمندان|بسیج کارمندان]]
# [[سازمان بسیج مساجد و محلات|بسیج مساجد و محلات]]
# [[سازمان بسیج طلاب و روحانیون|بسیج طلاب و روحانیون]]
# [[سازمان بسیج اصناف|بسیج اصناف]]
# [[سازمان بسیج کارگری|بسیج کارگری]]
# [[سازمان بسیج عشایری|بسیج جامعه عشایری]]
# [[سازمان بسیج پیشکسوتان|بسیج پیشکسوتان]]
# [[سازمان اردویی، راهیان نور و گردشگری بسیج]]
# [[سازمان بسیج سازندگی|بسیج سازندگی]]
همچنین سازمان اردویی راهیان نور و گردشگری نیز زیر نظر این سازمان باشند.


== بودجه ==
=== بودجه ===
براساس قانون [[برنامه چهارم توسعه]] بایستی هر سال ۴۰۰ میلیارد تومان برای بسیج در نظر گرفته شود که در سال اول برنامه یعنی سال ۱۳۸۴، ۱۷۳ میلیارد تومان و در سال ۸۵ نیز مجدداً ۱۷۳ میلیارد تومان در نظر گرفته شده‌است.<ref>[http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1000154 افزایش ۵/۲۹ درصدی بودجه دفاعی] روزنامه شرق، ۱۱ بهمن ۱۳۸۴</ref> بگفته فرمانده بسیج و نشریه «[[صبح صادق]]» ارگان دفتر سیاسی سپاه بودجه این نهاد در سال ۱۳۸۷ ۲۰۰٪ افزایش پیدا کرده و بصورت جداگانه از این بودجه، ۵۰ میلیارد تومان نیز برای کمک به بسیجیان بیکار در نظر گرفته شده‌است.<ref>[http://radiofarda.com/Article/2008/07/19/f3_basij_budget.html افزایش ۲۰۰ درصدی بودجه پایگاه‌های بسیج]وبگاه رادیوفردا</ref> در سال ۱۳۸۸ هم بر اساس اعلام نشریه برنامه ارگان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری، بودجه بسیج ۴۵ میلیارد و ۲۳۸ میلیون تومان افزایش یافت.<ref>[http://www.sarmayeh.net/ShowNews.php?54639 ۲۴۲ میلیارد تومان کاهش بودجه آموزش و پرورش] روزنامه سرمایه، ۲۵ مرداد ۱۳۸۸ </ref>
براساس قانون [[برنامه چهارم توسعه]] بایستی هر سال ۴۰۰ میلیارد تومان برای بسیج در نظر گرفته شود که در سال اول برنامه یعنی سال ۱۳۸۴، ۱۷۳ میلیارد تومان و در سال ۱۳۸۵ نیز مجدداً ۱۷۳ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.<ref>[http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1000154 افزایش ۵/۲۹ درصدی بودجه دفاعی] روزنامه شرق، ۱۱ بهمن ۱۳۸۴</ref> به‌گفتهٔ فرمانده بسیج و نشریه «[[صبح صادق]]» ارگان دفتر سیاسی سپاه بودجه این نهاد در سال ۱۳۸۷، ۲۰۰٪ افزایش پیدا کرده و به صورت جداگانه از این بودجه، ۵۰ میلیارد تومان نیز برای کمک به بسیجیان بیکار در نظر گرفته شده است.<ref>[http://radiofarda.com/Article/2008/07/19/f3_basij_budget.html افزایش ۲۰۰ درصدی بودجه پایگاه‌های بسیج] وبگاه رادیو فردا</ref> در سال ۱۳۸۸ هم بر اساس اعلام نشریه برنامه ارگان [[معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری ایران|معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی]] رئیس‌جمهوری، بودجه بسیج ۴۵ میلیارد و ۲۳۸ میلیون تومان افزایش یافت.<ref>[http://www.sarmayeh.net/ShowNews.php?54639 ۲۴۲ میلیارد تومان کاهش بودجه آموزش و پرورش]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} روزنامه سرمایه، ۲۵ مرداد ۱۳۸۸</ref>


در سال [[۱۳۸۳]] به منظور تامین منابع مالی و ارزی و رفع سریع مشکلات درمانی و خدماتی توانبخشی جانبازان و ایثارگران انقلاب اسلامی و تهیه تجهیزات و امکانات مورد نیاز گردان‌های عاشورا و الزهرای بسیج معادل ۳۵۰ میلیون دلار از محل [[حساب ذخیره ارزی]] به بسیج اختصاص یافت.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/business/story/2004/11/printable/041130_he-ka-exchangefund.shtml مخالفت دولت با برداشت مجلس از حساب ارزی]وبگاه بی بی سی فارسی</ref>
در سال ۱۳۸۳ به منظور تأمین منابع مالی و ارزی و رفع سریع مشکلات درمانی و خدماتی توانبخشی جانبازان و ایثارگران انقلاب اسلامی و تهیه تجهیزات و امکانات مورد نیاز گردان‌های عاشورا و الزهرای بسیج معادل ۳۵۰ میلیون دلار از محل [[حساب ذخیره ارزی]] به بسیج اختصاص یافت.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/business/story/2004/11/printable/041130_he-ka-exchangefund.shtml مخالفت دولت با برداشت مجلس از حساب ارزی] وبگاه بی‌بی‌سی فارسی</ref>


=== نیروی انسانی ===
== اهداف ==
بسیج در سراسر کشور ۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نیروی داوطلب دارد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940902000053 سردار نقدی در برنامه تلویزیونی «متن ـ حاشیه»: ۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر عضو بسیج هستند/ از کسی تاکنون شکایت نکرده‌ایم/ رابطه بسیج با این دولت مانند دولت قبل است] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160223172202/http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940902000053 |date=۲۳ فوریه ۲۰۱۶}} خبرگزاری فارس</ref>
اهداف بسیج مستضعفین به نقل از [[وبگاه]] آن به شرح زیر است{{مدرک}}:
# تحقق فرمایش [[روح الله خمینی]] مبنی بر تشکیل هسته‌های [[حزب الله]]
# ایجاد توانایی‌ها و آمادگی‌های لازم [[دفاعی]] در آحاد مردم در دفاع از کشور
# ایجاد توانایی‌های لازم [[رزمی]] در نیروهایی که توانایی شرکت در [[عملیات|عملیات‌های]] کلاسیک و بزرگ را دارند
# ایجاد توانایی‌های لازم در آحاد مردم بمنظور کمک به هنگام بروز بلایا و [[حوادث]] غیر پیشبینی
# کمک به [[دولت]] در امر سازندگی


به اعضای بسیج که درسطح مدارس راهنمایی ایران تحصیل می‌کنند پویندگان و به اعضای در سطح دبیرستان پیشگامان گفته می‌شود.<ref>[http://www.rferl.org/content/article/1061805.html ایران: نیروهای شبه نظامی برای نا آرامی‌های شهری آماده می‌شوند] وبگاه رادیو اروپا آزاد</ref>
== نیروی انسانی ==
[[پرونده:Basij Soldier guid pedestrian pilgrim to Mashhad.jpg|بندانگشتی| یک بسیجی داوطلب در حاشیه [[جاده ۴۴ شرقی ایران]] ، در حال راهنمایی زائران پیاده از [[نیشابور]] به [[مشهد]] .]]
بسیج در سراسر کشور ۱۱ میلیون نیروی داوطلب دارد. براساس تحقیق «مرکز استراتژی و تحقیقات بین‌الملل» در واشنگتن بسیج ۹۰۰ هزار نیروی فعال و ۳۰۰ هزار نیروی ذخیره دارد. به اعضای بسیج که درسطح مدارس راهنمایی ایران تحصیل می‌کنند پویندگان و به اعضای در سطح دبیرستان پیشگامان گفته می‌شود.<ref>[http://www.rferl.org/content/article/1061805.html ایران: نیروهای شبه نظامی برای نا آرامی‌های شهری آماده می‌شوند] وبگاه رادیو اروپا آزاد</ref>
عضویت‌های بسیج به گروه‌های زیر تقسیم می‌گردد:
عضویت‌های بسیج به گروه‌های زیر تقسیم می‌گردد:
# بسیجی عادی: عموم اقشار معتقد به [[قانون]] اساسی جمهوری اسلامی [[ایران]] هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به عضویت بسیج درآمده و سازماندهی می‌گردند.
# بسیجی عادی: عموم قشرها معتقد به [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به عضویت بسیج درآمده و سازماندهی می‌گردند.
# بسیجی فعال: آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی سازمان دهی شده و با [[سپاه]] همکاری می‌کنند.
# بسیجی فعال: آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی سازمان دهی شده و با [[سپاه]] همکاری می‌کنند.
# بسیجیان ویژه: این گروه که به پاسدار افتخاری هم شناخته می‌شوند افرادی هستند که صلاحیت‌های یک پاسدار را دارا می‌باشند و پس از گذراندن آموزش‌های لازم در این زمینه سازماندهی می‌گردند.<ref name="test">[http://www.basij.ir/fa/index.php?Page=definition&UID=1084 انواع عضویت در بسیج]، سایت رسمی بسیج مستضعفین.</ref>
# بسیجیان ویژه: این گروه که به پاسدار افتخاری هم شناخته می‌شوند افرادی هستند که صلاحیت‌های یک پاسدار را دارا می‌باشند و پس از گذراندن آموزش‌های لازم در این زمینه سازماندهی می‌گردند.<ref name="test">[http://www.basij.ir/fa/index.php?Page=definition&UID=1084 انواع عضویت در بسیج] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091127085923/http://www.basij.ir/fa/index.php?Page=definition&UID=1084|date=۲۷ نوامبر ۲۰۰۹}}، سایت رسمی بسیج مستضعفین.</ref>
# بسیجیان کادر:که بسیجیان فعال پس از گذراندن دوره‌های خاص به این سطح از عضویت می‌رسند.

== نقض حقوق بشر ==
[[پرونده:Children In iraq-iran war4.jpg|بندانگشتی|220 px|استفاده نظامی از [[کودک سرباز]]ان در [[جنگ ایران و عراق]].]]


== حقوق بشر ==
=== سربازی کودکان ===
=== سربازی کودکان ===
[[پرونده:Children In iraq-iran war4.jpg|بندانگشتی|220 px|استفاده نظامی از کودکان به عنوان نیروهای داوطلب در [[جنگ ایران و عراق]].]]
{{اصلی|استفاده نظامی از کودکان}}
{{اصلی|استفاده نظامی از کودکان}}
* بسیج از افراد زیر هیجده سال «داوطلب» در طول [[جنگ ایران و عراق]] استفاده می‌کرد، این سازمان همچنان از افراد زیر هیجده سال به صورت داوطلب استفاده می‌کند.<ref>[http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html Child Soldiers Global Report ۲۰۰۸ - Iran unhcr]</ref><ref>[http://www.childsoldiersglobalreport.org/content/iran گزارش ۲۰۰۸:ایران]وبگاه ائتلاف برای توقف سربازی کودکان</ref>
* بسیج از افراد زیر هجده سال داوطلب در طول [[جنگ ایران و عراق]] استفاده می‌کرد، این سازمان همچنان از افراد زیر هجده سال به صورت داوطلب استفاده می‌کند.<ref>[http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html Child Soldiers Global Report 2008 - Iran unhcr]</ref><ref>[http://www.childsoldiersglobalreport.org/content/iran گزارش ۲۰۰۸:ایران] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120826063633/http://www.childsoldiersglobalreport.org/content/iran |date=۲۶ اوت ۲۰۱۲}} وبگاه ائتلاف برای توقف سربازی کودکان</ref>


=== رخدادها ===
=== رخدادها ===
* براساس گزارش [[سازمان دیده بان حقوق بشر]]، قوه قضائیه ایران در سال ۲۰۰۷ حکم سابق محکومیت شش بسیجی که درسال ۲۰۰۲ پنج نفر را کشته بودند را معلق کرد<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/05/070517_la-hrw-iran.shtml اعتراض دیده بان حقوق بشر به دستگیری جوانان در ایران]وبگاه بی بی سی فارسی</ref>
* براساس گزارش [[سازمان دیده‌بان حقوق بشر]]، [[قوه قضائیه ایران]] در سال ۲۰۰۷ حکم سابق محکومیت شش بسیجی که در سال ۲۰۰۲ پنج نفر را کشته بودند را معلق کرد<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/05/070517_la-hrw-iran.shtml اعتراض دیده‌بان حقوق بشر به دستگیری جوانان در ایران] وبگاه بی‌بی‌سی فارسی</ref>
* موضوع مرگ [[زهرا بنی‌یعقوب]] که در سال ۸۶ پس از بازداشت، در بازدشتگاه بسیج جان خود را ازدست داد مساله ساز شد. مسئولین این موضوع را خود کشی اعلام کردند ولی برخی از افراد از جمله خانواده بنی یعقوب با رد موضوع خودکشی اعلام کردند که بعضی مدارک ارئه شده توسط مقامات مربوطه دستکاری شده است<ref>[http://zamaaneh.com/news/2008/10/post_6791.html انتشار «رنج‌نامه» والدین زهرا بنی‌یعقوب] وبگاه رادیو زمانه</ref>
* موضوع مرگ [[زهرا بنی‌یعقوب]] که در سال ۱۳۸۶ پس از بازداشت، در بازداشتگاه بسیج جان خود را از دست داد مسئله‌ساز شد. مسئولان این موضوع را خودکشی اعلام کردند ولی برخی از افراد از جمله خانواده بنی‌یعقوب با رد موضوع خودکشی اعلام کردند که بعضی مدارک ارائه شده توسط مقامات مربوط دستکاری شده است.<ref>[http://zamaaneh.com/news/2008/10/post_6791.html انتشار «رنج‌نامه» والدین زهرا بنی‌یعقوب] وبگاه رادیو زمانه</ref>


== عملیات‌ها و اثرگذاری‌ها ==
== انتخابات ==
=== انتخابات نهم ریاست جمهوری ===
=== انتخابات‌ها ===
==== انتخابات نهم ریاست جمهوری ====
[[مهدی کروبی]] در سال [[۱۳۸۴]] بسیج را متهم به دخالت درانتخابات ریاست جمهوری به نفع [[محمود احمدی نژاد]] کرد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/06/050619_mf_karrubi.shtml کروبی پسر آیت‌الله خامنه‌ای را به دخالت در انتخابات متهم کرد] وبگاه بی بی سی فارسی</ref> برخی از [[اصلاح طلبان]] نیز نیروهای بسیج را متهم به دخالت درانتخابات به نفع [[احمدی نژاد]] حتی از طریق تخلفات انتخاباتی می‌کنند. ولی [[اصولگرایان]] این موضوع را رد می‌کنند. منتقدان معتقدند که بسیج از طریق تشکیلات سازمانی خود عملاً در امر انتخابات مداخله جناحی می‌کند. <ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/07/050711_ss-electionfraud.shtml 'تقلب در انتخابات' ریاست جمهوری؛ موضوعی که نظام را رها نمی‌کند] وبگاه بی بی سی فارسی</ref>
[[مهدی کروبی]] در سال ۱۳۸۴ بسیج را متهم به دخالت درانتخابات ریاست جمهوری به نفع [[محمود احمدی‌نژاد]] کرد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/06/050619_mf_karrubi.shtml کروبی پسر علی خامنه‌ای را به دخالت در انتخابات متهم کرد] وبگاه بی‌بی‌سی فارسی</ref> برخی از [[اصلاح طلبان]] نیز نیروهای بسیج را متهم به دخالت درانتخابات به نفع [[احمدی‌نژاد]] حتی از طریق تخلفات انتخاباتی می‌کنند؛ ولی [[اصولگرایان]] این موضوع را رد می‌کنند. منتقدان معتقدند که بسیج از طریق تشکیلات سازمانی خود عملاً در امر انتخابات مداخله جناحی می‌کند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/07/050711_ss-electionfraud.shtml 'تقلب در انتخابات' ریاست جمهوری؛ موضوعی که نظام را رها نمی‌کند] وبگاه بی‌بی‌سی فارسی</ref>


=== انتخابات دهم ریاست جمهوری ===
==== انتخابات دهم ریاست جمهوری ====
در [[انتخابات دهم ریاست جمهوری]] نیز [[میرحسین موسوی]] با نوشتن نامه‌ای به [[سید علی خامنه‌ای]] اعتراض خود را نسبت به مداخله نیروهای [[بسیج]] و [[سپاه]] در انتخابات نشان داد.<ref>[http://www.iranianuk.com/article.php?id=38315 نامه میرحسین موسوی به آیت الله خامنه ای<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
در [[انتخابات دهم ریاست جمهوری]] نیز [[میرحسین موسوی]] با نوشتن نامه‌ای به [[سید علی خامنه‌ای]] اعتراض خود را نسبت به مداخله نیروهای بسیج و [[سپاه]] در انتخابات نشان داد.<ref>[http://www.iranianuk.com/article.php?id=38315 نامه میرحسین موسوی به علی خامنه‌ای]</ref>
هم چنین بگفتهٔ [[سازمان عفو بین‌الملل]]، [[بسیج]] زخمیان و مجروحان را از بیمارستان‌ها جمع می‌کند و به مکانی نامعلوم انتقال می‌دهد. همچنین این نیروها اجازهٔ ثبت مشخصات افراد مجروح توسط کارکنان بیمارستان‌ها را نمی‌دهند. به گزارش [[دیدبان حقوق بشر]] «نیروهای شبه نظامی بسیج برای خاموش کردن بانگ «الله اکبر» شبانهٔ مردم از پشت‌بام‌ها، شبانه به خانه‌های مردم یورش می‌برند، با شکستن در خانه‌ها به‌زور وارد خانه‌هایشان می‌شوند، لوازم شخصی آنان را درهم می‌شکنند و ساکنان را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند.» <ref name="farda">{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=خرابکاری‌ها کار بسیج نبود، برخی لباس بسیج بر تن داشتند |نشانی=http://www.radiofarda.com/content/f10_Taef_Basij_Commander/1764974.html |بازبینی=۲ ژوئیه ۲۰۰۹ |اثر=رادیو فردا |تاریخ= |ناشر= |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>[[حسین طائب]]، فرماندهٔ نیروی مقاومت بسیج، ادعا کرده‌است افرادی «لباس پلیس یا بسیج را پوشیده بودند» و دست به خرابکاری زده‌اند که برخی از این افراد دستگیر شده‌اند. همچنین طائب استدلال می‌کند که از آنجایی که ورود به بسیج آسان است افرادی ممکن است از این طریق خواسته باشند بسیج را بدنام کنند.<ref name="farda"/>
هم چنین به‌گفتهٔ [[سازمان عفو بین‌الملل]]، بسیج زخمیان و مجروحان را از بیمارستان‌ها جمع می‌کند و به مکانی نامعلوم انتقال می‌دهد. همچنین این نیروها اجازهٔ ثبت مشخصات افراد مجروح توسط کارکنان بیمارستان‌ها را نمی‌دهند. به گزارش [[دیدبان حقوق بشر]] «نیروهای شبه نظامی بسیج برای خاموش کردن بانگ «الله اکبر» شبانهٔ مردم از پشت‌بام‌ها، شبانه به خانه‌های مردم یورش می‌برند، با شکستن در خانه‌ها به‌زور وارد خانه‌هایشان می‌شوند، لوازم شخصی آنان را درهم می‌شکنند و ساکنان را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند.»<ref name="farda">{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=خرابکاری‌ها کار بسیج نبود، برخی لباس بسیج بر تن داشتند |نشانی=http://www.radiofarda.com/content/f10_Taef_Basij_Commander/1764974.html |بازبینی=۲ ژوئیه ۲۰۰۹ |اثر=رادیو فردا |تاریخ= |ناشر= |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>[[حسین طائب]]، فرماندهٔ نیروی مقاومت بسیج، ادعا کرده است افرادی «لباس پلیس یا بسیج را پوشیده بودند» و دست به خرابکاری زده‌اند که برخی از این افراد دستگیرشده‌اند. همچنین طائب استدلال می‌کند که از آنجایی که ورود به بسیج آسان است افرادی ممکن است از این طریق خواسته باشند بسیج را بدنام کنند.<ref name="farda"/>


یک نوار ویدیویی که توسط شبکهٔ تلویزیونی کانال چهار [[بریتانیا]] منتشر شده‌است، تیراندازی یک عضو پایگاه بسیج در تقاطع [[خیابان آزادی]] و [[خیابان جناح]] را از پشت‌بام به سمت مردم نشان می‌دهد؛ تیراندازی‌ای که در اثر آن دست‌ِکم هفت نفر کشته شدند. حسین طائب مسلح بودن بسیج را رد کرده‌است ولی تأکید می‌کند که در صورت حمله به منطقه نظامی و تحت تسلط بسیج، این گروه به هر طریق ممکن از خودش دفاع می‌کند.<ref name="farda"/>
یک نوار ویدیویی که توسط شبکهٔ تلویزیونی کانال چهار [[بریتانیا]] منتشر شده است، تیراندازی یک عضو پایگاه بسیج در تقاطع [[خیابان آزادی]] و [[خیابان جناح]] را از پشت‌بام به سمت مردم نشان می‌دهد؛ تیراندازی‌ای که در اثر آن دستِکم هفت نفر کشته شدند. حسین طائب مسلح بودن بسیج را رد کرده است ولی تأکید می‌کند که در صورت حمله به منطقه نظامی و تحت تسلط بسیج، این گروه به هر طریق ممکن از خودش دفاع می‌کند.<ref name="farda"/>


سرلشکر بسیجی، فیروزآبادی رییس [[ستاد کل نیروهای مسلح]] در نامه‌ای که خطاب به امام غایب شیعیان [[حجت بن حسن (مهدی)]] نوشت، مدعی شد که بسیجیان و نیروهای مسلح از هیچ نوع اسلحه‌ای برای سرکوب مردم در جریان تظاهرات مربوط به اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری استفاده نکرده‌اند و کسانی را که کشته شده‌اند کشته‌های دروغی خواند. وی مدعی شد که: ''در ۳۰ خرداد آشوبگران و منافقان با چهره‌ای جدید که چندان هم بی‌ارتباط با منافقان سابق نیستند، بر ملت یورش آورده و به ضرب و جرح شدید نیروهای امنیتی پرداخته‌اند. ''<ref>[http://www.asriran.com/fa/pages/?cid=77663 رنج نامه فیروز آبادی خطاب به امام زمان(عج)درباره انتخابات<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://aftabnews.ir/vdcbzzb9.rhbg9piuur.html آفتاب - نامه سرلشکر فیروزآبادی به امام زمان(ع) در مورد انتخابات<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
فیروزآبادی رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح]] در نامه‌ای که خطاب به امام غایب شیعیان [[حجت بن حسن]] نوشت، مدعی شد که بسیجیان و نیروهای مسلح از هیچ نوع اسلحه‌ای برای سرکوب مردم در جریان تظاهرات مربوط به اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری استفاده نکرده‌اند و کسانی را که کشته شده‌اند کشته‌های دروغی خواند. وی مدعی شد که: ''در ۳۰ خرداد آشوبگران و منافقان با چهره‌ای جدید که چندان هم بی‌ارتباط با منافقان سابق نیستند، بر ملت یورش آورده و به ضرب و جرح شدید نیروهای امنیتی پرداخته‌اند. ''<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.asriran.com/fa/pages/?cid=77663 |title=رنج نامه فیروز آبادی خطاب به امام زمان دربارهٔ انتخابات |accessdate=۱ ژوئن ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100122121022/http://www.asriran.com/fa/pages/?cid=77663 |archivedate=۲۲ ژانویه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://aftabnews.ir/vdcbzzb9.rhbg9piuur.html |عنوان=آفتاب - نامه سرلشکر فیروزآبادی به امام زمان در مورد انتخابات |بازبینی=۲۵ آوریل ۲۰۱۰ |archive-date=۱۵ سپتامبر ۲۰۱۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20170915160254/http://aftabnews.ir/vdcbzzb9.rhbg9piuur.html |url-status=dead}}</ref>
به‌دنبال فعالیت‌های نیروهای بسیجی در جریان وقایع بعد از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران، سازمان عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای خواستار انحلال نیروهای مقاومت بسیج در ایران شد.
به‌دنبال فعالیت‌های نیروهای بسیجی در جریان وقایع بعد از اعلام نتایج [[انتخابات ریاست جمهوری]] در ایران، سازمان [[عفو بین‌الملل]] در بیانیه‌ای خواستار انحلال نیروهای مقاومت بسیج در ایران شد.
[[ناوی پیلای]]، کمیسر عالی [[شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد|حقوق بشر سازمان ملل]]، از دولت ایران خواست تا نیروهای بسیج را از اعمال خشونت علیه معترضان بازدارد.<ref name="farda"/>
[[ناوی پیلای]]، کمیسر عالی [[شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد|حقوق بشر سازمان ملل]]، از دولت ایران خواست تا نیروهای بسیج را از اعمال خشونت علیه معترضان بازدارد.<ref name="farda"/>


احمدی مقدم فرماندهٔ نیروی انتظامی در واکنش به اعتراضات مردمی به ضرب و شتم و سرکوب تظاهرات‌کنندگان توسط لباس‌شخصی‌ها در مراسم صبحگاه ناجا گفت: ''مگر راهپیمایان غیر قانونی و اغتشاشگران لباس یونیفرم داشتند، آنها نیز لباس‌شخصی بودند. ''<ref>[http://www.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=576251 خبرگزاری جمهوری اسلامی:: احمدی مقدم: بی‌بی‌سی و سفارت انگلیس مرکز هدایت آشوبهای اخیر بودند<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
احمدی مقدم فرماندهٔ نیروی انتظامی در واکنش به اعتراضات مردمی به ضرب و شتم و سرکوب تظاهرات‌کنندگان توسط لباس‌شخصی‌ها در مراسم صبحگاه ناجا گفت: ''مگر راهپیمایان غیرقانونی و اغتشاشگران لباس یونیفرم داشتند، آنها نیز لباس‌شخصی بودند. ''<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=576251 |title=خبرگزاری جمهوری اسلامی:: احمدی مقدم: بی‌بی‌سی و سفارت انگلیس مرکز هدایت آشوبهای اخیر بودند |accessdate=۲۵ آوریل ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090904061617/http://www.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=576251 |archivedate=۴ سپتامبر ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref>

=== عملیات انتحاری ===
گروهی از بسیجیان برای مقابله با حمله نظامی آمریکا به ایران، احتمال استفاده از [[حمله انتحاری|عملیات انتحاری]] را مطرح کرده‌اند.<ref>[http://www.aftabnews.ir/vdcepw8jhf8wz.html عملیات استشهادی در برابر حمله نظامی آمریکا] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121030145056/http://www.aftabnews.ir/vdcepw8jhf8wz.html |date=۳۰ اکتبر ۲۰۱۲}} وبگاه آفتاب نیوز</ref> در آبان ۱۳۸۴ بسیج دانشجویی دانشگاه شاهرود صدها فرم شرکت داوطلبانه در عملیات استشهادی را دراختیار داوطلبان قرار داد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.aftabnews.ir/vdcepx8jhw8nw.html |title=برگزاری همایش استشهادیون در دانشگاه شاهرود |accessdate=۱۵ اکتبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121030145051/http://www.aftabnews.ir/vdcepx8jhw8nw.html |archivedate=۳۰ اکتبر ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> بسیج عملیات استشهادی خود را همانند اقدام [[میرزا رضا کرمانی|رضای کرمانی]] در ترور [[ناصرالدین‌شاه|ناصر الدین شاه]] اعلام کرده است.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=136449 همبستگی خود را با یگان استشهادی اعلام می‌کنیم] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090329214858/http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=136449 |date=۲۹ مارس ۲۰۰۹}} وبگاه خبر گزاری مهر</ref>

=== اثرگذاری در فضای آنلاین و شبکه‌های اجتماعی ===
در سال ۱۳۹۹، محمدرضا تویسرکانی، نماینده [[سید علی خامنه‌ای]] در بسیج، افزون بر اشاره به عضویت ۱۵۰ هزار طلبه در بسیج، از راه‌اندازی چندین هزار حساب کاربری در شبکه‌های مجازی خبر داد. او همچنین گفت:{{گفتاورد|«در سازمان بسیج طرحی به عنوان [[طرح ثامن]] وجود دارد که بر اساس آن چند هزار کانال در فضای مجازی ایجاد شده است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نماینده خامنه‌ای در بسیج: برای هدایت سیاسی، چند هزار حساب در شبکه‌های مجازی راه‌اندازی کرده‌ایم|نشانی=https://iranintl.com/تازه-چه-خبر/نماینده-خامنه‌ای-در-بسیج-برای-هدایت-سیاسی،-چند-هزار-حساب-در-شبکه‌های-مجازی-راه‌اندازی|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2021-01-09|بازبینی=2021-01-14|کد زبان=fa}}</ref>}}

== بازخوردها و دیدگاه‌های پیرامون ==
=== انتقاد به طرح تقویت بسیج و پیامدهای آن ===
[[پرونده:Puesto de venta de antenas, Shiraz, Irán, 2016-09-24, DD 06.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|آنتن‌های ضبط‌شدهٔ [[ماهواره]] در نمایشگاه خیابانی دستاوردهای بسیج در [[شیراز]].]]

در پی تصویب کلیات طرح تقویت نیروهای بسیج مستضعفین تنی چند از نمایندگان مجلس با این طرح مخالفت کردند و آن را متهم به ایجاد جو و فضای امنیتی در بخش‌های غیرنظامی جامعه کرده‌اند. [[احمد توکلی]] این طرح را مغایر با اصل ۶۰ قانون اساسی قلم داد کرد. رضا علیجانی در نقد افزایش اختیارات بسیج مستضعفین گفت که چون این نیروها تحت آموزش نیروهای تندروی سپاه پاسداران قرار می‌گیرند تبدیل به پیاده‌نظامی می‌شوند که در راستای تحقق سیاست‌های تندروانه قد علم می‌کنند تا به گروه‌های سیاسی مخالف فشار وارد کنند. این موضوع از ابتدای انقلاب و در روزهای نخسته اولین انتخابات ریاست جمهوری کشور نیز مشاهده شده که نیروهای از این دست همیشه دولت‌هایی که همگرایی چندانی با ولایت فقیه نداشتند را همواره تحت فشار قرار می‌دادند. در دوران ریاست جمهوری بنی صدر، خاتمی، و هاشمی رفسنجانی و روحانی در عصر کنونی. این تحلیلگر مسائل سیاسی می‌گوید نیروهای این چنینی در زمانی به کاره ارگان یادشده می‌آیند که خود سازمان به‌طور قانونی نمی‌تواند در آن مسئله دخول و اعمال نظر کند. اینجاست که از این نیروهای خودسر استفاده می‌کند تا جامعه و قشر تحصیل کرده را مرعوب نمایند. نمونهٔ این اقدامات نیز تظاهرات علیه بدحجابی، حمله به سینما و سینماگران و حتی حمله به نمایندگان مجلس است. این اقدامات در واقع مصداق به خیابان کشیدن بحث‌های فرهنگی و اجتماعی است.<ref>{{یادکرد خبر | نشانی=http://persian.euronews.com/2016/01/31/iran-basij-organization/ | عنوان=طرح تقویت بسیج مستضعفین در خدمت به کدام نیروها؟}}</ref>


== یادداشت و پی‌نوشت ==
== عملیات استشهادی ==
{{یادداشت}}
بسیج برای مقابله با حمله نظامی آمریکا به ایران، احتمال استفاده از [[عملیات استشهادی]] را مطرح کرده‌است.<ref>[http://www.aftabnews.ir/vdcepw8jhf8wz.html عملیات استشهادی در برابر حمله نظامی آمریکا]وبگاه آفتاب نیوز</ref> درآبان [[۱۳۸۴]] بسیج دانشجویی دانشگاه شاهرود صدها فرم شرکت داوطلبانه درعملیات استشهادی را دراختیار داوطلبان قرار داد.<ref>[http://www.aftabnews.ir/vdcepx8jhw8nw.html برگزاری همایش استشهادیون در دانشگاه شاهرود]</ref> بسیج عملیات استشهادی خود را همانند اقدام [[میرزارضا کرمانی|رضای کرمانی]] در ترور [[ناصر الدین شاه]] اعلام کرده‌است.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=136449 همبستگی خود را با یگان استشهادی اعلام می‌کنیم]وبگاه خبر گزاری مهر</ref>
{{پانویس|۲}}


== جستارهای وابسته ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
==جستارهای وابسته==
* [[وزارت اطلاعات]]
* [[وزارت اطلاعات]]
* [[سپاه قدس]]
* [[سپاه قدس]]
خط ۸۳: خط ۳۵۲:
* [[دژبان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]
* [[دژبان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]
* [[سپاه ولی امر]]
* [[سپاه ولی امر]]
* [[کدهای مراکز آموزش نظام وظیفه]]
* [[جوانان هیتلری]]


== منابع ==
* [https://p.dw.com/p/Laou بسیج را بهتر بشناسیم] (دویچه وله فارسی)
* تصویری از تلاش بسیجیان برای شکستن در دانشگاه تهران و ورود به آن [http://www.time.com/time/photogallery/0,29307,1904208_1897190,00.html مجله تایم] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090618135342/http://www.time.com/time/photogallery/0,29307,1904208_1897190,00.html |date=۱۸ ژوئن ۲۰۰۹}}
* [http://www.sajed.ir/new/maghalat/782-mobilization/18024-last-message-on-the-anniversary-of-imam-ruhollah-mobilization.html آخرین پیام روح‌الله در سالگرد تشکیل بسیج] ''ساجد''


== پیوند به بیرون ==
==منابع==
* [http://www.mashreghnews.ir/fa/news/366173/گزارش-فعالیت‌های-پنج-ساله-بسیج گزارش فعالیت‌های پنج ساله بسیج] ''مشرق نیوز''
* [http://www.dwelle.de/dw/article/0,,5146428,00.html بسیج را بهتر بشناسیم] (دویچه وله فارسی)
* {{یادکرد وب | نویسنده=جوان‌آنلاین | عنوان=انتصابات جدید در برخی از معاونت‌های بسیج | وبگاه=جوان‌آنلاین | تاریخ=2019-12-15 | سال=2019 | پیوند=http://www.javanonline.ir/fa/news/981272 | تاریخ بازبینی=2019-12-15}}
* تصویری از تلاش بسجیان برای شکستن درب دانشگاه تهران و ورود به آن [http://www.time.com/time/photogallery/0,29307,1904208_1897190,00.html مجله تایم]
* {{یادکرد وب | نام خانوادگی=الموتی | نام=جواد بخشی | عنوان=سلیمانی: تقویت پایگاه‌ها و قشرها بسیج در سال آینده از اولویت هاست - خبرگزاری مهر - اخبار ایران و جهان | وبگاه=خبرگزاری مهر | تاریخ=2019-12-11 | سال=2019 | پیوند=https://www.mehrnews.com/news/4795442/سلیمانی-تقویت-پایگاه-ها-و-اقشار-بسیج-در-سال-آینده-از-اولویت | تاریخ بازبینی=2019-12-15}}
* [http://www.sajed.ir/new/maghalat/782-mobilization/18024-last-message-on-the-anniversary-of-imam-ruhollah-mobilization.html آخرین پیام حضرت روح‌الله در سالگرد تشکیل بسیج] ''ساجد''
{{ویکی‌انبار-رده}}
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{نیروهای نظامی و انتظامی ایران}}
{{جنگ داخلی سوریه}}
{{جعبه ناوبری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}}


[[رده:انقلاب ۱۳۵۷]]
{{نیروهای مسلح ایران}}
[[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۸۰ (میلادی) در ایران]]
{{جنبش سبز}}
[[رده:حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران]]
[[رده:حقوق بشر در ایران]]
[[رده:دسته‌های طرفدار دولت در جنگ داخلی سوریه]]
[[رده:سازمان بسیج مستضعفین|سازمان بسیج مستضعفین]]
[[رده:سازمان بسیج مستضعفین]]
[[رده:سازمان‌های داوطلب]]
[[رده:سازمان‌های درگیر در جنگ داخلی سوریه]]
[[رده:سازمان‌های شبه‌نظامی در ایران]]
[[رده:سازمان‌های شبه‌نظامی مذهبی]]
[[رده:ده:سازمان‌های تعیین‌شده به عنوان تروریست توسط بحرین]]
[[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]
[[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]
[[رده:مقاله‌های فیلتر شده در ایران]]
[[رده:قانون جدایی جنسیتی]]
[[رده:مجریان حجاب اجباری در ایران]]
==پیوند به بیرون==
[[رده:محور مقاومت]]
[[ar:الباسيج]]
[[رده:واحدها و تشکیلات نظامی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۸۰ (میلادی)]]
[[arz:بسيج]]
[[cs:Basídž]]
[[de:Basidsch-e Mostaz'afin]]
[[en:Basij]]
[[es:Basij]]
[[fi:Basij]]
[[fr:Basij]]
[[he:בסיג']]
[[hu:Baszidzs]]
[[it:Basij]]
[[ka:ბასიჯი]]
[[nl:Basij]]
[[no:Basij]]
[[pt:Basij]]
[[ru:Басидж]]
[[sl:Basij]]
[[sr:Басиџ]]
[[tr:Besic]]
[[zh:巴斯基]]

نسخهٔ ‏۲۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۰۴

این مقاله دربارهٔ یک سازمان شبه‌نظامی در ایران است. برای گردآوری قوای نظامی یک کشور برای جنگ، بسیج نیروها را ببینید.

سازمان بسیج مستضعفین
بنیان‌گذاری۵ آذر ۱۳۵۸ (حکم)[۱]
۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ (تأسیس)[۱]
بنیان‌گذارسید روح‌الله خمینی[۱]
گونهشبه نظامی[۱]
ستادتهران، ایران
زمینه‌هاامنیت داخلی، اجرای قانون، پلیس اخلاقی[۱]
رئیس
سرتیپ پاسدار غلامرضا سلیمانی
افراد کلیدی
سرتیپ پاسدار سید قاسم قریشی
(جانشین رئیس)
سرتیپ پاسدار حسین معروفی
(معاون هماهنگ‌کننده)
سازمان مادر
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی[۱]
بودجه (۱۳۹۵)
افزایش ۳۵۷٫۰۸ میلیون دلار[۲]
کارمندان (۲۰۰۵ میلادی)
۹۰٬۰۰۰ (تخمین CSIS)[۱]
شمار داوطلبان
بیش از ۲۵ میلیون[۳]
شعار تبلیغاتی«ارتش بیست میلیونی»[۱]
بیانیه مأموریت«برای ایجاد قابلیت‌های لازم در همه افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی برای دفاع از کشور، نظام جمهوری اسلامی ایران، و کمک به مردم در مورد حوادث و رویدادهای غیرمنتظره»[۱]
وبگاه
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
فرماندهی
فرمانده کل قوا
فرماندهان
ستاد مشترک
شاخه‌های نظامی
نیروی زمینی
نیروی هوافضا
نیروی دریایی
نیروی قدس
بسیج
سازمان‌های اطلاعاتی
سازمان اطلاعات
سازمان حفاظت اطلاعات
پرسنل
نشان درجات
تشکیلات
دانشگاه امام حسین
دانشگاه بقیةالله
دانشگاه فرماندهی و ستاد
دانشگاه امیرالمؤمنین
رده

سازمان بسیج مستضعفین یک سازمان شبه‌نظامی[۴] (نهاد اجتماعی با کارکردهای مختلف به‌ویژه نظامی طبق اساسنامه) و زیرمجموعهٔ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که با هدف ایجاد توانایی‌های لازم در کلیه افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی ایران به منظوردفاع از کشور، نظام جمهوری اسلامی ایران و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلایا و حوادث غیر مترقبه با هماهنگی مراجع ذیربط تشکیل شده‌است.[۵] این نهاد پرتعدادترین نهاد یا سازمان در ایران با بیشترین عضو است که پایه اصلی ساختار سازمانی آن پایگاه‌های مقاومت بسیج شهر‌ها و روستاهاست. این نهاد یکی از مهم‌ترین بازوهای قدرت نظام جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود که کار جذب، آموزش، سازماندهی و به‌کارگیری نیروهای داوطلب را انجام می‌دهد. نشریه تایم بسیجیان را «شبه‌نظامیان وحشی که تعلیم دیده‌اند برای نظام اسلامی آدم بکشند» توصیف کرده است.[۴]

این سازمان، که در گذشته با نام نیروی مقاومت بسیج شناخته می‌شد، در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان سید روح‌الله خمینی تشکیل شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ به‌طور قانونی رسمیت پیدا کرد.[۶] به اعضای این سازمان، بسیجی می‌گویند و طبق مادهٔ ۱۳ قانون مقررات استخدامی سپاه، بسیجی به فردی اطلاق می‌شود که داوطلبانه جهت تحقق ارتش ۲۰ میلیونی تحت پوشش سپاه درمی‌آید. به موجب همین مادهٔ قانونی، بسیجیان به دو دستهٔ «بسیج عادی» و «بسیج فعال» تقسیم می‌شوند. در جنگ ایران و عراق از بسیجیان بیشتر برای ارسال به‌صورت داوطلبانه و سازماندهی‌شده به جبهه‌ها استفاده می‌شد. هم‌اکنون سرتیپ پاسدار غلامرضا سلیمانی ریاست سازمان بسیج مستضعفین را برعهده دارد، همچنین سیدقاسم قریشی جانشین و حسین معروفی معاون هماهنگ‌کننده این سازمان می‌باشند.

برخی این نهاد را در مقایسه با جوانان هیتلری و اس اس در آلمان نازی بکار می‌برند.

پیشینه

بسیج در ادبیات سیاسی

بر اساس یک تعریف، می‌توان بسیج را همچون روندی در نظر گرفت که در آن یک واحد اجتماعی بسیار سریع بتواند بر منابعی کنترل پیدا کند که پیش‌تر بر آنها کنتری نداشته است. در واقع بسیج، هنگامی که از حالت گروهی فراتر رود و بخشی از جمعیت را به اعطای منابع خواسته‌شده برای دستیابی به هدف مطلوب برانگیزد، تبدیل به یک جنبش می‌شود. یکی از عوامل مؤثر در کار بسیج، میزان سازمان‌یافتگی است. در حرکت بسیج، روابط درون‌گروهی و فرهنگ مشترک هر چقدر محکم‌تر و گسترده‌تر باشد، احتمال پیروزی آن نیز بیشتر است، و این بدان سبب است که ارتباطات و فرهنگ مشترک باعث می‌شود که تعبیر یکسان و واحدی نسبت به امر مورد نظر به وجود بیاید. رهبری، لازمهٔ سازمان و بسیج است. گروه‌های بسیج‌گر سعی دارند با تقویت هر چه گسترده‌تر اعضای گروه و تضعیف دیگر پیوندهای اجتماعی و بزرگ کردن رهبر یا رهبران، باعث گسترش وفاداری اعضا در جامعه شوند. بسیج به دو صورت تهاجمی و تدافعی ظاهر می‌شود. بسیج تدافعی، وقتی صورت می‌گیرد که گروهی هنگام مواجه شدن با حملهٔ گروهی دیگر، منابع خود را بسیج می‌کند. می‌توان شورش‌های دهقانی و اشرافی را نوعی بسیج تدافعی دانست. بسیج تهاجمی، آن نوع از بسیج است که در فرصت‌های مناسب برای این که اهداف و منابع خودش را محقق کند، دست به بسیج نیروهای خود می‌زند. بسیج انقلابی نوعی از بسیج تهاجمی است. همچنین بسیج تهاجمی نیازمند شناخت دقیق از محیط خارجی و رهبری کنشگرانه و کوشش سازمانی بیشتر است. از آنجا که بسیج هزینه‌بردار است، لذا خصوصاً بسیج تهاجمی باید از امکانات اقتصادی لازم برخوردار باشد. ایدئولوژی بسیج می‌تواند نمادها و شعارهای مورد نیاز بسیج را فراهم کند. سازمان، رهبری و ایدئولوژی از ابعاد اساسی روند بسیج انقلابی هستند. می‌توان گفت که ایدئولوژی نقشی تعیین‌کننده در بسیج انقلابی دارد. یکی از وظایف ایدئولوژی، سرزنش کردن وضع موجود و یافتن ریشه‌های نابسامانی است. دومین وظیفهٔ ایدئولوژی، نشان دادن وضع مطلوب و اهداف و آرمان‌هاست. سومین وظیفهٔ آن، ارادهٔ تبیین تازه‌ای از تاریخ به سود جنبش و ستایش از گذشتهٔ آن است.[۷]

ایجاد بسیج (اواخر دههٔ ۱۳۵۰)

در ۵ آذر ۱۳۵۸ فرمان تشکیل «ارتش ۲۰ میلیونی» (بسیج) از جانب سید روح‌الله خمینی صادر شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ به‌صورت قانونی رسمیت پیدا کرد. ابتدا مدتی امیر مجد و پس از آن احمد سالک فرماندهان بسیج بودند. محمدعلی رحمانی از سال ۱۳۶۲ مسئولیت آن را بر عهده گرفت او تا پایان جنگ هشت ساله عراق علیه ایران در این سمت فعالیت می‌کرد. وی توانست با روشی نوین نیروهایی را از پیر و جوان از نقاط دور افتاده و روستاها تا ادارات و دانشگاه‌ها و دانش آموزان و روحانیون را سازماندهی نموده و با افزایش پایگاه‌های مقاومت از ۷٬۰۰۰ به ۲۱٬۵۰۰ پایگاه نیرویی بزرگ را به‌وجود آورد تا در جهت اجرای فرمان خمینی به عنوان ارتش بیست میلیونی به جبهه اعزام نمایند که اعزام یکصد هزار نفری سپاه محمد حاصل این سازماندهی بود. رحمانی معتقد بود که واحد بسیج باید به صورت یک نیروی مردمی و فراگیر باقی بماند وی تا سال ۱۳۷۰ در بسیج حضور داشت. پس از درگذشت روح‌الله خمینی فشار سپاه برای تبدیل واحد بسیج مستضعفین به نیروی مقاومت بسیج افزایش پیدا کرد و در نهایت با خروج رحمانی از واحد بسیج و تغییر ساختار نیروی مقاومت بسیج تشکیل شد و علیرضا افشار به عنوان اولین فرمانده نیروی مقاومت بسیج منصوب گردید. در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۸۸ محمدرضا نقدی با حکم سیدعلی خامنه ای به سمت فرمانده بسیج منصوب شده و نام بسیج نیز از «نیروی مقاومت بسیج» به «سازمان بسیج مستضعفین» تغییر پیدا می‌کند و متعاقب آن برخی تغییرات و رویکردها، ساختار و سازمان و وظایف آن پدید می‌آید که یکی از نمونه‌های آن تشکیل گردان‌های جدید با نام امام علی، امام حسین و بیت‌المقدس و نیز شکل‌گیری قشرها ۲۲ گانه بسیج می‌باشد.[نیازمند منبع]

دههٔ ۱۳۹۰

در سال ۱۳۹۹، احمد علم‌الهدی، اعلام داشت که بسیاری از جوانانی که به علت «فقر» اقدامات شرورانه می‌کردند، «با کار فرهنگی» در سازمان بسیج جذب شدند و این افراد، از «اغتشاشات» جلوگیری کرده‌اند.[۸]

فهرست رؤسای بسیج مستضعفین

ر. رخساره رئیس آغاز تصدی پایان تصدی طول دوران منبع
رئیس واحد بسیج مستضعفین
۱
امیر مجد
مجد، امیرامیر مجد۱۴ تیر ۱۳۵۹آذر ۱۳۶۰۰–۱ سال[۹]
۲
احمد سالک
سالک، احمداحمد سالکآذر ۱۳۶۰۱۳۶۲۱–۲ سال[۹][۱۰]
–
احمدرضا اخوان
اخوان، احمدرضااحمدرضا اخوان
سرپرست		۱۳۶۲۲۷ بهمن ۱۳۶۲۰[۱۰][۱۱]
۳
محمدعلی رحمانی
رحمانی، محمدعلیمحمدعلی رحمانی
(زادهٔ ۱۳۳۲)		۲۷ بهمن ۱۳۶۲۱۲ دی ۱۳۶۸۵–۶ سال–
فرمانده نیروی مقاومت بسیج
۱
علیرضا افشار
افشار، علیرضا[الف]
علیرضا افشار		۱۲ دی ۱۳۶۸۲۰ اسفند ۱۳۷۶۷–۸ سال–
۲
سید محمد حجازی
حجازی، محمدسرتیپ پاسدار
سید محمد حجازی
(۱۴۰۰–۱۳۳۵)		۲۰ اسفند ۱۳۷۶۲۹ شهریور ۱۳۸۶۸–۹ سال–
–
محمدعلی جعفری
جعفری، محمدعلیسرلشکر پاسدار
محمدعلی جعفری
(زادهٔ ۱۳۳۶)
سرپرست		۲۹ شهریور ۱۳۸۶۲۲ تیر ۱۳۸۷۰–۱ سال–
۳
حسین طائب
طائب، حسینسرتیپ پاسدار
حسین طائب
(زادهٔ ۱۳۴۲)		۲۲ تیر ۱۳۸۷۱۲ مهر ۱۳۸۸۱–۲ سال–
رئیس سازمان بسیج مستضعفین
۱
محمدرضا نقدی
نقدی، محمدرضاسرتیپ پاسدار
محمدرضا نقدی
(زادهٔ ۱۳۴۰)		۱۲ مهر ۱۳۸۸۱۷ آذر ۱۳۹۵۶–۷ سال–
۲
غلامحسین غیب‌پرور
غیب‌پرور، غلامحسینسرتیپ پاسدار
غلامحسین غیب‌پرور		۱۷ آذر ۱۳۹۵۱۱ تیر ۱۳۹۸۲–۳ سال–
۳
غلامرضا سلیمانی
سلیمانی، غلامرضاسرتیپ پاسدار
غلامرضا سلیمانی
(زادهٔ ۱۳۴۳)		۱۱ تیر ۱۳۹۸متصدی۴–۵ سال[۹][۱۰]


ساختار و بودجه

نیروهای بسیج ایران از بدو تأسیس تا پایان مسئولیت سید یحیی صفوی رسماً زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده‌اند. با تغییر فرماندهی سپاه و با روی کار آمدن محمدعلی جعفری مسئولیت فرماندهی بسیج برای اولین بار به فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار گردید، و حسین تائب در تیرماه ۱۳۷۸ به فرماندهی بسیج منصوب شد اما پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران فرماندهی بسیج به سردار محمدرضا نقدی سپرده شد. و در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۹۵ سید علی خامنه‌ای طی حکمی غلامحسین غیب‌پرور را به عنوان رئیس سازمان بسیج منصوب کرد. اکنون غلامرضا سلیمانی ریاست بسیج را برعهده دارد.[۱۲]

محمدعلی جعفری با دسته‌بندی تهدیدات علیه جمهوری اسلامی به تهدید نرم، تهدید نیمه‌سخت (شورش‌های مردمی بدون سلاح گرم،[۱۳] تهدیدهای اقتصادی-سیاسی داخلی و خارجی[۱۴]) و تهدید سخت (شورش‌های مسلحانه، جنگ داخلی و جنگ خارجی) وظیفه مبارزه با تهدید نرم را به بسیج غیرنظامی، نیمه‌سخت را به بسیج نظامی و سخت را به نیروی زمینی سپاه و بسیج نظامی محول می‌کند.[۱۵]

در سال ۱۳۹۰ خورشیدی، منجر به محکومیت جهانی و واکنش‌های بین‌المللی علیه دولت ایران شد.[۱۶] دامنه این محکومیت‌ها به حدی بود که سید علی خامنه‌ای نیز از حمله به سفارت بریتانیا انتقاد کرد.[۱۷]

اقشار ۲۳ گانهٔ بسیج

به دنبال انتصاب محمدرضا نقدی به ریاست بسیج در سال ۱۳۸۸ و تغییر نام آن، تغییراتی در رویکردها و سازماندهی بسیج ایجاد شد که یکی از آن‌ها ایجاد اقشار ۲۲گانه برای فعالیت بسیج در زمینه‌های تخصصی بود. همچنین بسیج رسانه نیز در سال ۱۳۹۰ شکل گرفت. هم‌اکنون بسیج مستضعفین دارای اقشار ۲۳ گانه به شرح زیر است:[۱۸]

  1. بسیج دانش‌آموزی
  2. بسیج دانشجویی
  3. بسیج علمی، پژوهشی و فناوری
  4. بسیج جامعه پزشکی
  5. بسیج مهندسین
  6. بسیج حقوقدانان
  7. بسیج اساتید
  8. بسیج فرهنگیان
  9. بسیج ورزشکاران
  10. بسیج رسانه
  11. بسیج هنرمندان
  12. بسیج مداحان
  13. بسیج جامعه زنان
  14. بسیج کارمندان
  15. بسیج مساجد و محلات
  16. بسیج طلاب و روحانیون
  17. بسیج اصناف
  18. بسیج کارگری
  19. بسیج جامعه عشایری
  20. بسیج پیشکسوتان
  21. سازمان اردویی، راهیان نور و گردشگری بسیج
  22. بسیج سازندگی

همچنین سازمان اردویی راهیان نور و گردشگری نیز زیر نظر این سازمان باشند.

بودجه

براساس قانون برنامه چهارم توسعه بایستی هر سال ۴۰۰ میلیارد تومان برای بسیج در نظر گرفته شود که در سال اول برنامه یعنی سال ۱۳۸۴، ۱۷۳ میلیارد تومان و در سال ۱۳۸۵ نیز مجدداً ۱۷۳ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.[۱۹] به‌گفتهٔ فرمانده بسیج و نشریه «صبح صادق» ارگان دفتر سیاسی سپاه بودجه این نهاد در سال ۱۳۸۷، ۲۰۰٪ افزایش پیدا کرده و به صورت جداگانه از این بودجه، ۵۰ میلیارد تومان نیز برای کمک به بسیجیان بیکار در نظر گرفته شده است.[۲۰] در سال ۱۳۸۸ هم بر اساس اعلام نشریه برنامه ارگان معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهوری، بودجه بسیج ۴۵ میلیارد و ۲۳۸ میلیون تومان افزایش یافت.[۲۱]

در سال ۱۳۸۳ به منظور تأمین منابع مالی و ارزی و رفع سریع مشکلات درمانی و خدماتی توانبخشی جانبازان و ایثارگران انقلاب اسلامی و تهیه تجهیزات و امکانات مورد نیاز گردان‌های عاشورا و الزهرای بسیج معادل ۳۵۰ میلیون دلار از محل حساب ذخیره ارزی به بسیج اختصاص یافت.[۲۲]

نیروی انسانی

بسیج در سراسر کشور ۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نیروی داوطلب دارد.[۲۳]

به اعضای بسیج که درسطح مدارس راهنمایی ایران تحصیل می‌کنند پویندگان و به اعضای در سطح دبیرستان پیشگامان گفته می‌شود.[۲۴] عضویت‌های بسیج به گروه‌های زیر تقسیم می‌گردد:

  1. بسیجی عادی: عموم قشرها معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به عضویت بسیج درآمده و سازماندهی می‌گردند.
  2. بسیجی فعال: آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی سازمان دهی شده و با سپاه همکاری می‌کنند.
  3. بسیجیان ویژه: این گروه که به پاسدار افتخاری هم شناخته می‌شوند افرادی هستند که صلاحیت‌های یک پاسدار را دارا می‌باشند و پس از گذراندن آموزش‌های لازم در این زمینه سازماندهی می‌گردند.[۲۵]
  4. بسیجیان کادر:که بسیجیان فعال پس از گذراندن دوره‌های خاص به این سطح از عضویت می‌رسند.

نقض حقوق بشر

استفاده نظامی از کودک سربازان در جنگ ایران و عراق.

سربازی کودکان

مقالهٔ اصلی: استفاده نظامی از کودکان
  • بسیج از افراد زیر هجده سال داوطلب در طول جنگ ایران و عراق استفاده می‌کرد، این سازمان همچنان از افراد زیر هجده سال به صورت داوطلب استفاده می‌کند.[۲۶][۲۷]

رخدادها

  • براساس گزارش سازمان دیده‌بان حقوق بشر، قوه قضائیه ایران در سال ۲۰۰۷ حکم سابق محکومیت شش بسیجی که در سال ۲۰۰۲ پنج نفر را کشته بودند را معلق کرد[۲۸]
  • موضوع مرگ زهرا بنی‌یعقوب که در سال ۱۳۸۶ پس از بازداشت، در بازداشتگاه بسیج جان خود را از دست داد مسئله‌ساز شد. مسئولان این موضوع را خودکشی اعلام کردند ولی برخی از افراد از جمله خانواده بنی‌یعقوب با رد موضوع خودکشی اعلام کردند که بعضی مدارک ارائه شده توسط مقامات مربوط دستکاری شده است.[۲۹]

عملیات‌ها و اثرگذاری‌ها

انتخابات‌ها

انتخابات نهم ریاست جمهوری

مهدی کروبی در سال ۱۳۸۴ بسیج را متهم به دخالت درانتخابات ریاست جمهوری به نفع محمود احمدی‌نژاد کرد.[۳۰] برخی از اصلاح طلبان نیز نیروهای بسیج را متهم به دخالت درانتخابات به نفع احمدی‌نژاد حتی از طریق تخلفات انتخاباتی می‌کنند؛ ولی اصولگرایان این موضوع را رد می‌کنند. منتقدان معتقدند که بسیج از طریق تشکیلات سازمانی خود عملاً در امر انتخابات مداخله جناحی می‌کند.[۳۱]

انتخابات دهم ریاست جمهوری

در انتخابات دهم ریاست جمهوری نیز میرحسین موسوی با نوشتن نامه‌ای به سید علی خامنه‌ای اعتراض خود را نسبت به مداخله نیروهای بسیج و سپاه در انتخابات نشان داد.[۳۲] هم چنین به‌گفتهٔ سازمان عفو بین‌الملل، بسیج زخمیان و مجروحان را از بیمارستان‌ها جمع می‌کند و به مکانی نامعلوم انتقال می‌دهد. همچنین این نیروها اجازهٔ ثبت مشخصات افراد مجروح توسط کارکنان بیمارستان‌ها را نمی‌دهند. به گزارش دیدبان حقوق بشر «نیروهای شبه نظامی بسیج برای خاموش کردن بانگ «الله اکبر» شبانهٔ مردم از پشت‌بام‌ها، شبانه به خانه‌های مردم یورش می‌برند، با شکستن در خانه‌ها به‌زور وارد خانه‌هایشان می‌شوند، لوازم شخصی آنان را درهم می‌شکنند و ساکنان را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند.»[۳۳]حسین طائب، فرماندهٔ نیروی مقاومت بسیج، ادعا کرده است افرادی «لباس پلیس یا بسیج را پوشیده بودند» و دست به خرابکاری زده‌اند که برخی از این افراد دستگیرشده‌اند. همچنین طائب استدلال می‌کند که از آنجایی که ورود به بسیج آسان است افرادی ممکن است از این طریق خواسته باشند بسیج را بدنام کنند.[۳۳]

یک نوار ویدیویی که توسط شبکهٔ تلویزیونی کانال چهار بریتانیا منتشر شده است، تیراندازی یک عضو پایگاه بسیج در تقاطع خیابان آزادی و خیابان جناح را از پشت‌بام به سمت مردم نشان می‌دهد؛ تیراندازی‌ای که در اثر آن دستِکم هفت نفر کشته شدند. حسین طائب مسلح بودن بسیج را رد کرده است ولی تأکید می‌کند که در صورت حمله به منطقه نظامی و تحت تسلط بسیج، این گروه به هر طریق ممکن از خودش دفاع می‌کند.[۳۳]

فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در نامه‌ای که خطاب به امام غایب شیعیان حجت بن حسن نوشت، مدعی شد که بسیجیان و نیروهای مسلح از هیچ نوع اسلحه‌ای برای سرکوب مردم در جریان تظاهرات مربوط به اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری استفاده نکرده‌اند و کسانی را که کشته شده‌اند کشته‌های دروغی خواند. وی مدعی شد که: در ۳۰ خرداد آشوبگران و منافقان با چهره‌ای جدید که چندان هم بی‌ارتباط با منافقان سابق نیستند، بر ملت یورش آورده و به ضرب و جرح شدید نیروهای امنیتی پرداخته‌اند. [۳۴][۳۵] به‌دنبال فعالیت‌های نیروهای بسیجی در جریان وقایع بعد از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران، سازمان عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای خواستار انحلال نیروهای مقاومت بسیج در ایران شد. ناوی پیلای، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، از دولت ایران خواست تا نیروهای بسیج را از اعمال خشونت علیه معترضان بازدارد.[۳۳]

احمدی مقدم فرماندهٔ نیروی انتظامی در واکنش به اعتراضات مردمی به ضرب و شتم و سرکوب تظاهرات‌کنندگان توسط لباس‌شخصی‌ها در مراسم صبحگاه ناجا گفت: مگر راهپیمایان غیرقانونی و اغتشاشگران لباس یونیفرم داشتند، آنها نیز لباس‌شخصی بودند. [۳۶]

عملیات انتحاری

گروهی از بسیجیان برای مقابله با حمله نظامی آمریکا به ایران، احتمال استفاده از عملیات انتحاری را مطرح کرده‌اند.[۳۷] در آبان ۱۳۸۴ بسیج دانشجویی دانشگاه شاهرود صدها فرم شرکت داوطلبانه در عملیات استشهادی را دراختیار داوطلبان قرار داد.[۳۸] بسیج عملیات استشهادی خود را همانند اقدام رضای کرمانی در ترور ناصر الدین شاه اعلام کرده است.[۳۹]

اثرگذاری در فضای آنلاین و شبکه‌های اجتماعی

در سال ۱۳۹۹، محمدرضا تویسرکانی، نماینده سید علی خامنه‌ای در بسیج، افزون بر اشاره به عضویت ۱۵۰ هزار طلبه در بسیج، از راه‌اندازی چندین هزار حساب کاربری در شبکه‌های مجازی خبر داد. او همچنین گفت:

«در سازمان بسیج طرحی به عنوان طرح ثامن وجود دارد که بر اساس آن چند هزار کانال در فضای مجازی ایجاد شده است».[۴۰]

بازخوردها و دیدگاه‌های پیرامون

انتقاد به طرح تقویت بسیج و پیامدهای آن

آنتن‌های ضبط‌شدهٔ ماهواره در نمایشگاه خیابانی دستاوردهای بسیج در شیراز.

در پی تصویب کلیات طرح تقویت نیروهای بسیج مستضعفین تنی چند از نمایندگان مجلس با این طرح مخالفت کردند و آن را متهم به ایجاد جو و فضای امنیتی در بخش‌های غیرنظامی جامعه کرده‌اند. احمد توکلی این طرح را مغایر با اصل ۶۰ قانون اساسی قلم داد کرد. رضا علیجانی در نقد افزایش اختیارات بسیج مستضعفین گفت که چون این نیروها تحت آموزش نیروهای تندروی سپاه پاسداران قرار می‌گیرند تبدیل به پیاده‌نظامی می‌شوند که در راستای تحقق سیاست‌های تندروانه قد علم می‌کنند تا به گروه‌های سیاسی مخالف فشار وارد کنند. این موضوع از ابتدای انقلاب و در روزهای نخسته اولین انتخابات ریاست جمهوری کشور نیز مشاهده شده که نیروهای از این دست همیشه دولت‌هایی که همگرایی چندانی با ولایت فقیه نداشتند را همواره تحت فشار قرار می‌دادند. در دوران ریاست جمهوری بنی صدر، خاتمی، و هاشمی رفسنجانی و روحانی در عصر کنونی. این تحلیلگر مسائل سیاسی می‌گوید نیروهای این چنینی در زمانی به کاره ارگان یادشده می‌آیند که خود سازمان به‌طور قانونی نمی‌تواند در آن مسئله دخول و اعمال نظر کند. اینجاست که از این نیروهای خودسر استفاده می‌کند تا جامعه و قشر تحصیل کرده را مرعوب نمایند. نمونهٔ این اقدامات نیز تظاهرات علیه بدحجابی، حمله به سینما و سینماگران و حتی حمله به نمایندگان مجلس است. این اقدامات در واقع مصداق به خیابان کشیدن بحث‌های فرهنگی و اجتماعی است.[۴۱]

یادداشت و پی‌نوشت

  1. ↑ در حین تصدی، درجه سرتیپی دریافت کرد
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ ۱٫۸ Robin B. Wright, ed. (2010), The Iran Primer: Power, Politics, and U.S. Policy, US Institute of Peace Press, pp. 62–65, ISBN 1-60127-084-4
  2. ↑ "Iran decreases IRGC budget for next year". AzerNews Newspaper. 18 January 2016. Retrieved 30 March 2016.
  3. ↑ "تعداد اعضای بسیج بیش از 25 میلیون نفر".
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ "The Brutal Militia Trained to Kill for Iran's Islamic Regime". Time (به انگلیسی). 2022-12-05. Retrieved 2023-11-18.
  5. ↑ «اساسنامه بسیج مستضعفین-فصل 4 اساسنامه-مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۲۳.
  6. ↑ چگونگی شکل‌گیری سازمان بسیج مستضعفین باشگاه خبرنگاران جوان
  7. ↑ حسین بشیریه، انقلاب و بسیج سیاسی،انتشارات دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات چاپ دانشگاه تهران، چاپ هفتم، 1387ش، صص78-81
  8. ↑ «علم‌الهدی: بسیاری از اوباش بسیجی شدند و جلو اغتشاشات را گرفتند». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۸.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ Nikola B. Schahgaldian, Gina Barkhordarian (March 1987), The Iranian Military Under the Islamic Republic (PDF), RAND, ISBN 0-8330-0777-7, retrieved 15 January 2017
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ حسن شرافتی (۴ آذر ۱۳۸۸). «نگاهی به بسیج از ابتدا تاکنون». خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۸ آبان ۱۳۹۶.
  11. ↑ «بسیج مستضعفین؛ سازمان‌ها و معاونت‌ها». ایران‌وایر. ۱۸ فروردین ۱۳۹۸.
  12. ↑ انتصاب سردار غلامحسین غیب‌پرور به ریاست سازمان بسیج- farsi.khamenei.ir- 19 آذر 95
  13. ↑ کابینه دهم در معرض رأی نمایندگان مجلس - اخبار مرتبط - سرخط
  14. ↑ Psychological Operation - حکومت نرم و دکترین اقدام نامتقارن در جهاد نرم::
  15. ↑ مانور شش روزه نیروی انتظامی در سطح شهر تهران | • ایران | Deutsche Welle | ۰۹٫۱۱٫۲۰۰۸
  16. ↑ محکومیت جهانی حمله به سفارت بریتانیا در تهران، بی‌بی‌سی فارسی
  17. ↑ انتقاد علی خامنه‌ای از حمله به سفارت بریتانیا در تهران، بی‌بی‌سی فارسی
  18. ↑ سازمان دامپزشکی کشور: مروری بر سیر ۳۴ سالۀ تکوین بسیج از «واحد بسیج سپاه» تا «سازمان بسیج مستضعفین»؛[پیوند مرده] بازدید در ۲۸ آبان ۱۴۰۱.
  19. ↑ افزایش ۵/۲۹ درصدی بودجه دفاعی روزنامه شرق، ۱۱ بهمن ۱۳۸۴
  20. ↑ افزایش ۲۰۰ درصدی بودجه پایگاه‌های بسیج وبگاه رادیو فردا
  21. ↑ ۲۴۲ میلیارد تومان کاهش بودجه آموزش و پرورش[پیوند مرده] روزنامه سرمایه، ۲۵ مرداد ۱۳۸۸
  22. ↑ مخالفت دولت با برداشت مجلس از حساب ارزی وبگاه بی‌بی‌سی فارسی
  23. ↑ سردار نقدی در برنامه تلویزیونی «متن ـ حاشیه»: ۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر عضو بسیج هستند/ از کسی تاکنون شکایت نکرده‌ایم/ رابطه بسیج با این دولت مانند دولت قبل است بایگانی‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine خبرگزاری فارس
  24. ↑ ایران: نیروهای شبه نظامی برای نا آرامی‌های شهری آماده می‌شوند وبگاه رادیو اروپا آزاد
  25. ↑ انواع عضویت در بسیج بایگانی‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، سایت رسمی بسیج مستضعفین.
  26. ↑ Child Soldiers Global Report 2008 - Iran unhcr
  27. ↑ گزارش ۲۰۰۸:ایران بایگانی‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine وبگاه ائتلاف برای توقف سربازی کودکان
  28. ↑ اعتراض دیده‌بان حقوق بشر به دستگیری جوانان در ایران وبگاه بی‌بی‌سی فارسی
  29. ↑ انتشار «رنج‌نامه» والدین زهرا بنی‌یعقوب وبگاه رادیو زمانه
  30. ↑ کروبی پسر علی خامنه‌ای را به دخالت در انتخابات متهم کرد وبگاه بی‌بی‌سی فارسی
  31. ↑ 'تقلب در انتخابات' ریاست جمهوری؛ موضوعی که نظام را رها نمی‌کند وبگاه بی‌بی‌سی فارسی
  32. ↑ نامه میرحسین موسوی به علی خامنه‌ای
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ ۳۳٫۲ ۳۳٫۳ «خرابکاری‌ها کار بسیج نبود، برخی لباس بسیج بر تن داشتند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲ ژوئیه ۲۰۰۹.
  34. ↑ «رنج نامه فیروز آبادی خطاب به امام زمان دربارهٔ انتخابات». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۰.
  35. ↑ «آفتاب - نامه سرلشکر فیروزآبادی به امام زمان در مورد انتخابات». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۰.
  36. ↑ «خبرگزاری جمهوری اسلامی:: احمدی مقدم: بی‌بی‌سی و سفارت انگلیس مرکز هدایت آشوبهای اخیر بودند». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۰.
  37. ↑ عملیات استشهادی در برابر حمله نظامی آمریکا بایگانی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine وبگاه آفتاب نیوز
  38. ↑ «برگزاری همایش استشهادیون در دانشگاه شاهرود». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۹.
  39. ↑ همبستگی خود را با یگان استشهادی اعلام می‌کنیم بایگانی‌شده در ۲۹ مارس ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine وبگاه خبر گزاری مهر
  40. ↑ «نماینده خامنه‌ای در بسیج: برای هدایت سیاسی، چند هزار حساب در شبکه‌های مجازی راه‌اندازی کرده‌ایم». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۱-۰۱-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۴.
  41. ↑ «طرح تقویت بسیج مستضعفین در خدمت به کدام نیروها؟».

جستارهای وابسته

منابع

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بسیج موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به بسیج در ویکی‌گفتاورد موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بسیج&oldid=39785360»