سام میرزا: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ابرابزار |
اصلاح جزئی برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
|تعمید= |
|تعمید= |
||
|نام کامل=ابو الناصر سام میرزا |
|نام کامل=ابو الناصر سام میرزا |
||
|لقب= |
|لقب=شاهزادهٔ [[ایران صفوی|صفوی]] |
||
|زادروز=۲۱ شعبان ۹۲۳ |
|زادروز=۲۱ شعبان ۹۲۳ |
||
|زادگاه=[[مراغه]] |
|زادگاه=[[مراغه]] |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
|شعار سلطنتی= |
|شعار سلطنتی= |
||
|پدر=[[شاه اسماعیل یکم]] |
|پدر=[[شاه اسماعیل یکم]] |
||
|مادر=شهبانو تاجلی بیگم |
|مادر=شهبانو [[تاجلی بیگم]] |
||
|فرزندان=رستم میرزا |
|فرزندان=رستم میرزا |
||
|دین= |
|دین= |
||
|امضاء= |
|امضاء= |
||
}} |
}} |
||
'''ابوالنصر سام میرزا صفوی''' ( |
'''ابوالنصر سام میرزا صفوی''' (۹۴۵–۸۹۶ خورشیدی/۹۷۵–۹۲۳ قمری) از فرزندان [[شاه اسماعیل یکم]] است که اهل [[هنر]] بوده‌است و کتاب [[تذکره سامی]] یا [[تحفه سامی]] را که دربارهٔ [[شعر]] و شاعران است، نگارش کرده‌است. در زمینهٔ [[خوشنویسی ایرانی|خوشنویسی]] هم از او آثار قابل توجهی باقی است.<ref>بیانی٬ مهدی ص ۲۲۸</ref> |
||
== زندگی == |
== زندگی == |
||
سام میرزا در سه‌شنبه |
سام میرزا در سه‌شنبه ۲۴ مهر ۸۹۶ (۲۱ شعبان ۹۲۳) از شهبانو [[تاجلی بیگم]] به دنیا آمد. [[شاه تهماسب یکم]] - برادر بزرگتر سام میرزا - در سومین لشکرکشی خود به [[خراسان]] در سال ۹۰۰ خورشیدی (۹۲۸ قمری)، سام میرزا را که نوجوانی بیش نبود به سلطنت [[هرات]] برگزید و سرپرستی او را به [[دورمیش‌خان شاملو]] سپرد. |
||
سام میرزا به تحریک اطرافیانش |
سام میرزا به تحریک اطرافیانش یک بار به سرپیچی از برادرش پرداخت، ولی بعداً پشیمان شد و از [[شاه تهماسب یکم]] درخواست بخشش کرد. شاه تهماسب، سام میرزا را بخشید و او را از [[خراسان]] به [[قزوین]] آورد و نزد خود برد و مدت ۱۲ سال او را ملازم خود قرار داد. |
||
در سال |
در سال ۹۲۸ (۹۵۶ قمری) سام میرزا از برادرش شاه تهماسب درخواست کرد که به او اجازه دهد که در محلی ساکن شود و به [[پرستش|عبادت]] بپردازد. شاه تهماسب هم، تولیت [[آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی]] و فرمانداری [[اردبیل]] را به او داد. در این مدت که سام میرزا در اردبیل به سر می‌برد، محضر او محل رفت‌وآمد [[دانشمند|دانشمندان]] و فاضلان و [[شاعر|شاعران]] و [[هنرمند|هنرمندان]] بود و خود وی کتابی به نام [[تذکره سامی]] یا تحفه سامی را به سال ۹۵۷ قمری که دربارهٔ خوشنویسان و شاعران و ... است، به نگارش درآورد. |
||
رستم میرزا پسر سام میرزا در سال ۹۶۱ قمری در سن شانزده سالگی ازدواج نمود، مدت شش ماه آن عروسی امتداد یافت تا [[شب زفاف|زفاف]] واقع شد بعد از وقوع |
رستم میرزا پسر سام میرزا در سال ۹۶۱ قمری در سن شانزده سالگی ازدواج نمود، مدت شش ماه آن عروسی امتداد یافت تا [[شب زفاف|زفاف]] واقع شد. بعد از وقوع زفاف، رستم میرزا بیمار شده و درگذشت.<ref>خلاصة التواریخ، احمد منشی قمی، ج ۱، ص ۵۵۱</ref> |
||
در سال |
در سال ۹۴۰ (۹۶۹ قمری) سام میرزا از شاه تهماسب خواست که او را به [[خراسان]] بفرستد؛ شاه نیز موافقت کرد، اما بعد به تحریک مغرضان پشیمان شد و سام میرزا را با دو پسر خردسالش که ده ساله و دوازده ساله بودند به [[قلعه قهقهه|قلعهٔ قهقهه]] (در نزدیکی [[اردبیل]]) فرستاد. سرانجام پس از شش سال در ماه جمادی‌الثانی ۹۷۵ قمری به دستور شاه تهماسب، سام میرزا و پسرانش را به همراه پسران [[القاس میرزا]] که در آن دژ بودند، به قتل رساندند.<ref>تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه (ص ۴-۱۳۲) </ref><ref>خلاصة التواریخ، احمد منشی قمی، ج ۱، ص ۵۵۴</ref> |
||
== شعر == |
== شعر == |
||
این [[رباعی]] از اوست:<ref>[http://www.mibosearch.com/word.aspx?wName=سام+ميرزا واژه‌نامه دهخدا]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> |
این [[رباعی]] از اوست:<ref>[http://www.mibosearch.com/word.aspx?wName=سام+ميرزا واژه‌نامه دهخدا]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |
||
{{شعر}} |
{{شعر}} |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
== منابع == |
== منابع == |
||
* منبع اصلی: غفاری‌فرد، عباسقلی، ''[[تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه]]''، [[ |
* منبع اصلی: غفاری‌فرد، عباسقلی، ''[[تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه]]''، [[سمت (انتشارات)|انتشارات سمت]]، ۱۳۸۱. |
||
* [[احمد منشی قمی]]، ''[[خلاصة التواریخ]]'' (۲ جلد، تاریخ صفویه از شیخ صفی تا اوایل شاه عباس یکم)، به تصحیح احسان اشراقی. |
* [[احمد منشی قمی]]، ''[[خلاصة التواریخ]]'' (۲ جلد، تاریخ صفویه از شیخ صفی تا اوایل شاه عباس یکم)، به تصحیح [[احسان اشراقی]]. |
||
* بیانی، مهدی. ''احوال و آثار خوشنویسان.'' انتشارات علمی. چاپ دوم. تهران ۱۳۶۳ش ص |
* بیانی، مهدی. ''احوال و آثار خوشنویسان.'' انتشارات علمی. چاپ دوم. تهران ۱۳۶۳ش ص ۳۵۰ - ۳۵۲ |
||
== پانویس == |
|||
{{پانویس}} |
{{پانویس}} |
||
{{خوشنویسی اسلامی}} |
{{خوشنویسی اسلامی}} |
||
| خط ۶۷: | خط ۶۸: | ||
[[رده:خاندان موسوی]] |
[[رده:خاندان موسوی]] |
||
[[رده:خوشنویسان اهل ایران]] |
[[رده:خوشنویسان اهل ایران]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[رده:شاعران مرد اهل ایران]] |
[[رده:شاعران مرد اهل ایران]] |
||
[[رده:شاهزادگان صفوی]] |
[[رده:شاهزادگان صفوی]] |
||
[[رده:هنرمندان دوره صفویان]] |
[[رده:هنرمندان دوره صفویان]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
نسخهٔ ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۷
| سام میرزا | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| شاهزادهٔ صفوی | |||||
| زاده | ۲۱ شعبان ۹۲۳ مراغه | ||||
| درگذشته | ۹۷۵ قمری (۵۲ سال) قلعه قهقهه | ||||
| فرزند(ان) | رستم میرزا | ||||
| |||||
| دودمان | صفوی | ||||
| پدر | شاه اسماعیل یکم | ||||
| مادر | شهبانو تاجلی بیگم | ||||
ابوالنصر سام میرزا صفوی (۹۴۵–۸۹۶ خورشیدی/۹۷۵–۹۲۳ قمری) از فرزندان شاه اسماعیل یکم است که اهل هنر بوده‌است و کتاب تذکره سامی یا تحفه سامی را که دربارهٔ شعر و شاعران است، نگارش کرده‌است. در زمینهٔ خوشنویسی هم از او آثار قابل توجهی باقی است.[۱]
زندگی
سام میرزا در سه‌شنبه ۲۴ مهر ۸۹۶ (۲۱ شعبان ۹۲۳) از شهبانو تاجلی بیگم به دنیا آمد. شاه تهماسب یکم - برادر بزرگتر سام میرزا - در سومین لشکرکشی خود به خراسان در سال ۹۰۰ خورشیدی (۹۲۸ قمری)، سام میرزا را که نوجوانی بیش نبود به سلطنت هرات برگزید و سرپرستی او را به دورمیش‌خان شاملو سپرد.
سام میرزا به تحریک اطرافیانش یک بار به سرپیچی از برادرش پرداخت، ولی بعداً پشیمان شد و از شاه تهماسب یکم درخواست بخشش کرد. شاه تهماسب، سام میرزا را بخشید و او را از خراسان به قزوین آورد و نزد خود برد و مدت ۱۲ سال او را ملازم خود قرار داد.
در سال ۹۲۸ (۹۵۶ قمری) سام میرزا از برادرش شاه تهماسب درخواست کرد که به او اجازه دهد که در محلی ساکن شود و به عبادت بپردازد. شاه تهماسب هم، تولیت آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و فرمانداری اردبیل را به او داد. در این مدت که سام میرزا در اردبیل به سر می‌برد، محضر او محل رفت‌وآمد دانشمندان و فاضلان و شاعران و هنرمندان بود و خود وی کتابی به نام تذکره سامی یا تحفه سامی را به سال ۹۵۷ قمری که دربارهٔ خوشنویسان و شاعران و ... است، به نگارش درآورد.
رستم میرزا پسر سام میرزا در سال ۹۶۱ قمری در سن شانزده سالگی ازدواج نمود، مدت شش ماه آن عروسی امتداد یافت تا زفاف واقع شد. بعد از وقوع زفاف، رستم میرزا بیمار شده و درگذشت.[۲]
در سال ۹۴۰ (۹۶۹ قمری) سام میرزا از شاه تهماسب خواست که او را به خراسان بفرستد؛ شاه نیز موافقت کرد، اما بعد به تحریک مغرضان پشیمان شد و سام میرزا را با دو پسر خردسالش که ده ساله و دوازده ساله بودند به قلعهٔ قهقهه (در نزدیکی اردبیل) فرستاد. سرانجام پس از شش سال در ماه جمادی‌الثانی ۹۷۵ قمری به دستور شاه تهماسب، سام میرزا و پسرانش را به همراه پسران القاس میرزا که در آن دژ بودند، به قتل رساندند.[۳][۴]
شعر
| هرگاه که عشوه آن دلاویز کند | عاشق ز بلا چگونه پرهیز کند | |
| باد است نصیحت کسان در گوشم | اما بادی که آتشم تیز کند |
منابع
- منبع اصلی: غفاری‌فرد، عباسقلی، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، انتشارات سمت، ۱۳۸۱.
- احمد منشی قمی، خلاصة التواریخ (۲ جلد، تاریخ صفویه از شیخ صفی تا اوایل شاه عباس یکم)، به تصحیح احسان اشراقی.
- بیانی، مهدی. احوال و آثار خوشنویسان. انتشارات علمی. چاپ دوم. تهران ۱۳۶۳ش ص ۳۵۰ - ۳۵۲
پانویس
- ↑ بیانی٬ مهدی ص ۲۲۸
- ↑ خلاصة التواریخ، احمد منشی قمی، ج ۱، ص ۵۵۱
- ↑ تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه (ص ۴-۱۳۲)
- ↑ خلاصة التواریخ، احمد منشی قمی، ج ۱، ص ۵۵۴
- ↑ واژه‌نامه دهخدا[پیوند مرده]
| خطها |
|  | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| خوشنویسان | ||||||
| جستارهای وابسته | ||||||