Besnijenis: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
No edit summary |
Wie masinefertaling sûnder keppelings, boarnen of kategoryen. Haw hiele stik werskreaun. |
||
Rigel 1:
[[File:Adult circumcision before and after.jpg|right|350px|thumb|De [[penis]] fan in [[man (sekse)|man]] foar en nei de besnijenis.]]
In '''besnijenis''' of '''sirkumsyzje''' is it ferwiderjen fan 'e [[foarhûd]] (''preputium'') fan 'e [[penis]] by [[manlju]] of [[jonge]]s. De foarhûd is in beweechlik stik [[hûd]] dat de [[nút (anatomy)|nút]], de gefoelige útein fan 'e penis, omjout. De [[Latyn]]ske term "sirkumsyzje" betsjut "omhinne-" (''circum-'') "-snijing" (''-cisio''). Besnijenis is in lytse [[sjirurgy]]ske [[operaasje (genêskunde)|operaasje]], dêr't net folle muoite of gefaar mei muoid is. Neffens in skatting út [[2007]] soe likernôch 30% fan alle manlju yn 'e wrâld besnien wêze. It moat net betize wurde mei de [[frouljusbesnijenis]], dat in foarm fan [[genitale skeining]] is.
Besnijenis fan jonges waard al dien yn it [[Egyptyske Aldheid|âlde Egypte]] yn it [[4e milennium f.Kr.]] Tsjintwurdich is de proseduere it bekendst út it [[joadendom]], dêr't it in [[religieus gebod]] betreft, en de [[islaam]]. Yn it joadendom stiet de besnijenis fan jonkjes bekend as de ''[[brit milah]]'' ([[Hebriuwsk]]: בְּרִית מִילָה, "ferbûn fan 'e besnijenis"), en fynt dy plak op 'e achtste dei nei de [[berte]]. De die wurdt ferrjochte troch in besnijenisspesjalist, in saneame ''[[mohel]]''. De proseduere wurdt fan grutte betsjutting achte as [[symboal]] foar de opnimming fan it jonkje yn 'e [[religieuze]] mienskip, en it giet sadwaande mank mei [[feest]]fieren. Yn 'e islaam is besnijenis ([[Arabysk]]: ختان, ''chitan'') net ferplichte, om't it nearne as gebod yn 'e [[Koraan]] fermeld stiet, mar it is wol tige by tige gebrûklik. De leeftyd fan islamityske jonges as se besnien wurde, ferskilt neffens lokale [[tradysje]]s. Faak bart it koart nei de berte, mar it komt ek foar dat it dien wurdt as jonges âlder binne. Yn elts gefal moat it klear wêze foar't de [[puberteit]] begjint. Behalven by joaden en moslims is besnijenis ek in [[oergongsritueel]] by in protte [[folk]]en dy't in [[natoerreligy]] oanhingje.
By de besnijenis fan [[minderjierrige]]n om net [[genêskunde|medysk]] needsaaklike redens botse twa [[minskerjochten]]: it rjocht op [[lichaamlike yntegriteit]] en it rjocht op [[godstsjinstfrijheid]]. Dy [[juridyske aspekten fan besnijenis]] jouwe foar in protte [[bernerjochten|bernerjochte]]-[[aktivist]]en oanlieding om te pleitsjen foar in ferbod op 'e besnijenis fan jonges.
Besnijenis kin ek út medyske needsaak dien wurde. De meast foarkommende medyske reden om jin besnije te litten, is [[foarhûdsfernauwing]] (''fimosis''), in oanberne lichaamlike ôfwiking wêrby't de foarhûd sa strak om 'e nút hinne sit dat it ynbringen fan 'e penis yn 'e [[fagina]] of sels al it krijen fan in [[ereksje]] [[pine|pynlik]] is. Oare redens kinne wêze: [[lichen sklerosus]] (in [[oandwaning]] wêrby't de hûd syn elastisiteit ferliest), it oan foarhûdsfernauwing besibbe [[parafimosis]] of weromkearende [[balanitis]] ([[ûntstekking]] fan 'e nút). Besnijenis is út medysk eachpunt inkeld nedich as oare behannelwizen, lykas ynsmaren mei [[kortisoanekrêm]] of oprekken, net slagge binne. Dan noch kin keazen wurde foar in besnijenis foar in part, wêrby't bgl. de foarhûd wider makke wurdt troch in z-foarmige ynsnee of wêrby't de spanning troch in saneamde ''dorsal slit'' (ynsnee yn 'e hûd oan 'e ûnderkant fan 'e penis) weinommen wurdt. Medyske besnijenissen wurde útfierd troch in [[urolooch]].
{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Circumcision ''References'', op dizze side].
----
{{commonscat|Circumcision}}
}}
[[Kategory:Sjirurgyske yngreep]]
[[Kategory:Joadendom]]
[[Kategory:Islam]]
[[Kategory:Natoerreligy]]
[[Kategory:Penis]]
[[Kategory:Antropology]]
[[Kategory:Medyske etyk]]
| |||