Skalsum: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen

←Toan eardere ferskillen

Content deleted Content added

FisueelWikitekst

De ferzje fan 12 okt 2018 om 11.20 wizigje Frou Watzema (oerlis \| bydragen) 8.053 edits gw ←Toan eardere ferskillen		De hjoeddeiske ferzje sûnt 19 jun 2024 om 04.59 wizigje weromsette Wutsje (oerlis \| bydragen) Behearders 13.207 edits oanf
(9 tuskenferzjes fan 5 meidoggers net werjûn)
Rigel 1: {{Universele ynfoboks stêd [[Ofbyld:Map NL Frjentsjerteradiel Skalsum.png\|thumb\|300px\|right\|De [[himrik]] fan Skalsum.]]▼ \| namme = '''Skalsum''' is in doarp yn de gemeente [[De Waadhoeke]], noardeast fan [[Frjentsjer]]. It doarp hat 120 ynwenners (31 desimber 2003). De namme soe komme kinne fan "skalk" dat ''ûnfrije'' betsjut + ''hiem''. \| ôfbylding = Nikolaastsjerke, Skalsum.jpg \| ôfbyldingsbreedte = \| ôfbyldingstekst = ''Nikolaastsjerke (2018)'' \| wapen = \| ynwennertal = {{Statistyk wenplak Fryslân ynwenners\|Skalsum}} ({{Statistyk wenplak Fryslân ynwenners\|TXT=Year}}) \| oerflak = 3,42 km², wêrfan: <br>- lân: 3,38 lân km² <br> - wetter: 0,04 km² \| befolkingstichtens = 42 ynw./km² \| stêdekloft = \| hichte = \| lân = [[Ofbyld:Flag of the Netherlands.svg\|border\|20px]] [[Nederlân]] \| bestjoerlike ienheid 1 = provinsje \| namme bestjoerlike ienheid 1= [[Ofbyld:Frisian flag.svg\|border\|20px]] [[Fryslân]] \| bestjoerlike ienheid 2 = gemeente \| namme bestjoerlike ienheid 2= [[Ofbyld:Waadhoeke vlag.svg\|20px]] [[Waadhoeke]] \| bestjoerlike ienheid 3 = \| namme bestjoerlike ienheid 3= \| bestjoerlike ienheid 4 = \| namme bestjoerlike ienheid 4= \| boargemaster = \| stedsyndieling = \| stifting = \| postkoade = \| tiidsône = \| simmertiid = \| koördinaten = {{Koördinaten yn tekst\|53_11_54.9_N_5_34_15.1_E_scale:12500_type:landmark_region:NL\|53° 11' N 5° 34' E}} \| webside = \| ôfbylding2 = \| ôfbyldingstekst2 = \| ôfbylding3 = \| ôfbyldingstekst3 = \| mapname = Waadhoeke \| lat_deg = 53 \| lat_min = 11 \| lat_sec = 54.9 \| lat_dir = N \| lon_deg = 5 \| lon_min = 34 \| lon_sec = 15.1 \| lon_dir = E }} ▲[[Ofbyld:Map NL Frjentsjerteradiel Skalsum.png\|thumb\|~~300px~~260px\|right\|''De [[himrik]] fan Skalsum.'']] '''Skalsum''' is in [[doarp]] dat yn de [[Gemeente (bestjoer)\|gemeente]] [[De Waadhoeke]] leit. Skalsum leit noardeastlik fan [[Frjentsjer]] en súdwestlik fan [[Peins]]. De doarpskearn leit oan de Doarpsstrjitte, [[Nikolaastsjerke (Skalsum)\|Tsjerkestrjitte]] en [[Frjentsjer\|Frjentsjerterwei]]. De [[buorskip]] [[Molswert]] heart ek by Skalsum. Tegearre mei [[Boer]], [[Sweins]], [[Peins]] en [[Rie (plak)\|Rie]] foarmet Skalsum it [[Frjentsjerter Fiifgea]]. Op {{Statistyk wenplak Fryslân ynwenners\|TXT=Year}} hie Skalsum {{Statistyk wenplak Fryslân ynwenners\|Skalsum}} ynwenners. It doarp foarme mei [[Boer]], [[Rie]], [[Peins]] en [[Sweins]] de saneamde [[Frjentsjerter Fiifgea]]: noardlike doarpen fan de lytse plattelânsgritenij Frjentsjerteradiel. It liket in streekdoarp by de dyk nei Menameradiel lâns, mar it is wier wol in [[terpdoarp]]. Fan de bebouwingsstreek fan huzen en pleatsen ôf dy’t foaral noardlik fan de dyk leit, rint de Tsjerkestrjitte nei de terp. Dêr steane ek noch in pear húskes, mar de middelmjittich hege terp is foaral poadium foar de tsjerke en har [[Tsjerkhôf\|tsjerkhou]]. Foar oan de dyk, op de hoeke, stiet de mânske (eardere) pastorije, in [[Eklektisisme\|eklektysk]] bouwurk út de santiger of tachtiger jierren fan de [[19e iuw]]. It bouwurk riist yn twa hege boulagen op, de wanden binne blokt stukadoare sadat it liket oft de wenning fan grutte blokken natoerstien boud is.▼ == ~~Tsjerke~~Namme ==▼ Oant [[1939]] stie der in mole yn Skalsum. East fan Skalsum stiet [[De Skalsumermole]], in [[poldermole]] út [[1801]].▼ In âlde foarm fan de namme is 'Scalkesum' (1275). De hjoeddeiske namme wurdt yn alle gefallen sûnt 1425 brûkt. Oan it ein fan de 16e iuw wie de Fryske fariant 'Scalzum. It earste diel komt fan de persoansnamme Skalk, dat oarspronklik 'feint' betjut.<ref>K.F. Gildemachter, Friese Plaatsnamen, ISBN 978 90 330 0643 2</ref> It twadde diel betsjut 'hiem'. == Skiednis en beskriuwing == ▲It doarp ~~foarme~~foarmet mei de noardlike doarpen fan de lytse plattelânsgritenij Frjentsjerteradiel [[Boer]], [[Rie (plak)\|Rie]], [[Peins]] en [[Sweins]] de saneamde [[Frjentsjerter Fiifgea]]~~: noardlike doarpen fan de lytse plattelânsgritenij Frjentsjerteradiel~~. It liket in streekdoarp by de dyk nei Menameradiel lâns, mar it is ~~wier wol~~ in [[terpdoarp]]. Fan de bebouwingsstreek fan huzen en pleatsen ôf dy’t foaral noardlik fan de dyk leit, rint de Tsjerkestrjitte nei de terp. Dêr steane ek noch in pear húskes, mar de middelmjittich hege terp is foaral it poadium foar de tsjerke en har [[Tsjerkhôf\|tsjerkhou]]. ~~Foar oan~~Foaroan de dyk, op de hoeke, stiet de mânske (eardere) pastorije, in [[Eklektisisme\|eklektysk]] bouwurk út de ~~santiger of tachtiger jierren fan de [[19e iuw]]~~1870-1880. It bouwurk riist yn twa hege boulagen op, de wanden binne blokt stukadoare sadat it liket oft de wenning fan grutte blokken natoerstien boud is. ▲Oant [[1939]] stie der in mole yn Skalsum. East fan Skalsum stiet [[De Skalsumermole]], in [[poldermole]] út [[1801]]. [[Ofbyld:Skalsum, mûne.jpg\|thumb\|260px\|''Skalsumermole (2022)'']] De bekendste bolle fan Nederlân, [[Sunny Boy (bolle)\|Sunny Boy]] kaam fan Skalsum. Sûnt [[2018]] leit Skalsum yn de [[Gemeente (bestjoer)\|gemeente]] [[De Waadhoeke]], dêrfoar lei it yn de gemeente [[Frjentsjerteradiel (1984-2018)\|(nij) Frjentsjerteradiel]] en foar [[1984]] lei it doarp yn sawol de [[gritenij]] as de gemeente [[Frjentsjerteradiel (1851-1984)\|Frjentsjerteradiel]] ([[Noardertrimdiel (Frjentsjerteradiel)\|noardertrimdiel]]). ▲== Tsjerke == ~~[[Ofbyld:Skalsum_eardere_St.Nikolaastsjerke.JPG\|thumb\|''Eardere St. Nikolaastsjerke'']]~~ De tsjerke is boud oan de ein fan de [[12e iuw\|12e]] of begjin [[13e iuw]]. Der binne grutte spitsbôgefinsters yn de súdlike muorre, mar der binne ek spoaren fan lytse rûnbôgefinsters. Tsjin de muorre steane inkele steunbearen en der binne spoaren fan in rûnbôgige yngong. De muorre fertoant mingd [[kleastermop\|moppemateriaal]]: giel en appelblossem. De noardmuorre is fernijd mei lytse [[gieltsjes]] dêr’t in pear grutte finsters yn stean. De kap is dekt mei blau glazuere Lucas IJsbrandpannen. It ynterieur hat in iken [[preekstoel]] mei sniene panelen fan [[1711]] en it oargel is út it begjin fan de [[19e iuw]]. De toer hat in 19e iuwsk foarkommen trochdat er doe oan trije siden beklamme is. Yn de [[18e iuw]] wie de toer noch begroeid mei klimop. Meidat dêr skealik fûgelguod yn húsmanne is dy roaid, mar lang hat it sechje noch klonken: ‘To Skalsum, yn’ e klimmerbean’.▼ == Mienskip == Oan de Doarpsstjitte stiet it [[~~Doarpshûs~~doarpshûs]]. ~~De herfoarme tsjerke wie oarspronklik wijd oan [[Sinterklaas\|Sint Nikolaas]].~~ === ~~Ferienings~~Tjerke === {{Apart\|Nikolaastsjerke (Skalsum)}} ~~De grutste feriening fan Schalsum is keatsferiening "Ons Genoegen". De feriening hat sa'n 40 aktive leden. De op ien nei grutste feriening is de biljertferiening.~~ ▲De oan [[Nikolaas fan Myra]] wijde tsjerke is boud oan de ein fan de [[12e iuw\|12e]] of begjin [[13e iuw]]. Der binne grutte ~~spitsbôgefinsters~~[[spitsbôge]]finsters yn de súdlike muorre, mar der binne ek spoaren fan lytse ~~rûnbôgefinsters~~[[rûnbôge]]finsters. Tsjin de muorre steane inkele steunbearen en der binne spoaren fan in rûnbôgige yngong. De muorre fertoant mingd [[kleastermop\|moppemateriaal]]: giel en appelblossem. De noardmuorre is fernijd mei lytse [[gieltsjes]] dêr’t in pear grutte finsters yn stean. De kap is dekt mei blau glazuere Lucas IJsbrandpannen. It ynterieur hat in iken [[preekstoel]] mei sniene panelen fan [[1711]] en it oargel is út it begjin fan de [[19e iuw]]. De toer hat in 19e iuwsk foarkommen trochdat er doe oan trije siden beklamme is. Yn de [[18e iuw]] wie de toer noch begroeid mei klimop. Meidat dêr skealik fûgelguod yn húsmanne is dy roaid, mar lang hat it sechje noch klonken: ‘To Skalsum, yn’ e klimmerbean’. === ~~Befolking~~Ferienings === De grutste feriening fan Skalsum is [https://www.facebook.com/kvonsgenoegen/?locale=nl_NL keatsferiening "Ons Genoegen"]. De op ien nei grutste feriening is de biljertferiening. Skalsum hat ek in skoft in fuotbalferiening hân mei de namme Freno, mar yn 1970 gyng dy tegearre mei de fuotbalklub fan Frjentsjer. [[1954]] - 205 [[1959]] - 201 [[1964]] - 186 [[1969]] - 178 [[1974]] - 171 [[2004]] - 120 === Befolkingsferrin === {\| class="wikitable" style="width:450px" \|- ! style="text-align:left;"\| Jier \|\| 1840 \|\| 1954 \|\| 1959 \|\| 1964 \|\| 1969 \|\| 1974 \|\| 2004 \|\| 2015 \|\| 2020 \|- style="text-align:center;" \|style="text-align:left;"\| '''Ynwenners''' \|\| 121 \|\| 205 \|\| 201 \|\| 186 \|\| 178 \|\| 171 \|\| 120 \|\| 137 \|\| 140 \|} ''<small>(Boarnen: 1840: Plaatsengids; 2013, 2015 en 2020: [https://allecijfers.nl/woonplaats/schalsum/ Alle Cijfers].)</small>'' === Berne yn Skalsum === * [[Jentje van der Sloot]] ([[1881]]), keunstskilder Line 37 ⟶ 87: {{Boarnen\|boarnefernijing= * [https://web.archive.org/web/20101006150502/http://franeker.streekmedia.nl/deze-streek/plaatsen/schalsum-skalsum/ Oer Skalsum] (argyfearre) * [http://www.historischekerken.nl/Friesland/Schalsum.html Tsjerke fan Skalsum] (deade keppeling) * [~~http~~https://www.reliwiki.nl/index.php?title=Ried%2C_Kerkpad_1_-_Hervormde_Kerk Reliwiky oer de tsjerke] {{reflist}} ------- {{Commonscat\|Schalsum\|Skalsum}} ~~{{Koördinaten\|53_11_50_N_5_34_16_E_type:city_zoom:14_region:NL\|53° 12' NB, 5° 34' EL}}~~ }} [[Kategory:Skalsum\| ]] [[Kategory:Doarp of stêd yn De Waadhoeke]]▼ [[Kategory:Doarp of stêd yn Frjentsjerteradiel (oant 1984)]] [[Kategory:Doarp of stêd yn Frjentsjerteradiel]] ▲[[Kategory:Doarp of stêd yn De Waadhoeke]]