Tachtichjierrige Oarloch: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
omstav. |
L Bewurkings fan "46.226.58.74" (oerlis) werom set ta de ferzje fan "Drewes". Lebel: Weromdraaiïng |
||
(12 tuskenferzjes fan 6 meidoggers net werjûn) | |||
Rigel 5:
== It begjin fan de oarloch ==
[[Ofbyld:BattleOfHeiligerlee.jpg|thumb|
De direkte oanlieding wienen de ''[[byldestoarm]]'' ([[1566]]) mei de dêrop folgjende ynstelling fan de ''Ried fan Beroerten of Bloedried'' ([[1567]]), de massale flecht [[kalvinisten]] nei û.o. [[Dútslân]] en de tanimmende sintralisaasje fan it [[
== Utwreiding fan de Opstân ==
De dêrop foljende set fan de opstannelingen wie it betinken fan it plan om inkele
Doe't yn [[1576]] de lânfâd [[Luis de Zúñiga y Requesens|Requesens]] - dy't yn 1573 Alva opfolge hie en in evenredich bewâld fierde - hommels ferstoar, kaam it yn de Súdlike Nederlannen ta earnstige ûntefredens. Neidat de Spaanske troepen oproer makke hienen rop de Steaten fan Brabant in gearkomste fan de [[Steaten-Generaal]] byinoar. Underhannelings mei Hollân en Seelân laat ta de ''[[Pasifikaasje fan Gint]]'' wêrby't de frede yn de Nederlannen wersteld waard. Al gau die bliken dat de Spaanske kening, de oertsjûge katoliken, noch de protestanten tefreden wienen mei it resultaat. De Steaten easken fan de nije lânfâd, [[Don Juan fan Eastenryk]] de erkenning fan de Pasifikaasje fan Gint en ferklearen him ferfallen doe't hy de Spaanske troepen werom rop. Dêrnei beneamden sy in eigen lânfâd, [[Matthias]], wylst Willem fan Oranje hieltyd mear ynfloed wûn.
Rigel 15:
== De komst fan Parma ==
[[Ofbyld:Vaenius - Alexander Farnese.png|thumb|left|150px|De hartoch fan Parma]]
Gebrûk meitsjend fan de ûntefredens by de katoliken stelde de opfolger fan Don Juan, de [[hartoch fan Parma]], him yn ferbining mei de katolike striders en eallju yn de súdlike Nederlannen. Hy slagge deryn in bûnsmaatskip te sluten mei de Steaten fan Henegouwen en Artois, de [[Uny fan Atrecht]]. Oan de oare kant ferienige Willem fan Oranje him mei in oantal gewesten yn de [[Uny fan Utert (1579)|Uny fan Utert]].
Yn de jierren tusken 1579 en 1589 wit de hartoch fan Parma grutte súksessen te beheljen. Hy werstelt it keninklik gesach en de [[Roomsk-Katolike Tsjerke]] yn alle gewesten te suden fan de grutte rivieren en yn grutte parten fan Oerisel, de Efterhoeke, Drinte en Grinslân.
Rigel 22:
== De oerwinnings fan Maurits en Loadewyk ==
Yn [[1589]] oermastere Parma [[Geertruidenberch]] en it dêrop folgjende jier set it leger fan de Republyk - herfoarme en laat troch prins Maurits, stipe troch in krêftich bestjoer ûnder lieding fan [[Johan fan Oldenbarnevelt]] - útein mei de oanfal en yn in rige oerwinnings waarden tusken [[1590]] en [[1597]]
== Herfetsje fan de oarloch ==
Doe't de Republyk nei it bestân, û.o. troch de dea fan Van Oldenbarnevelt, ynwindich ferswakke wie, besocht Spanje op 'e nij Noardlike Nederlannen te betwingen. Yn gearwurking mei de katolike Dútske foarsten hannele Spinoza krêftich en súksesfol tsjin Maurits. Brabant waard troch him ferovere en it easten fan Gelderlân. Lykwols makke de opfolger fan Maurits, [[Freark Hindrik fan Oranje Nassau|Freark Hindrik]] in pear jier letter alle oermasteringen fan Spinola ûngedien. Nije fjildtochten fan him rûnen út op de besetting fan oare
== Keppeling om utens ==
Rigel 36:
* {{aut|Groenveld, S.}}, ''De Tachtigjarige Oorlog : opstand en consolidatie in de Nederlanden (ca. 1560-1650)'', Zutphen : Walburg Pers, cop. 2008.
* {{aut|Deursen, A. Th.}}, ''De last van veel geluk. Geschiedenis van Nederland 1555-1702'', (2004).
* {{aut|[[Fruin, R.]]}}, ''Het voorspel van de 80-jarige oorlog'', (earste útjefte 1859)
* {{aut|Fruin, R.}}, ''Tien Jaren uit de 80-jarige oorlog'' 1588-1598, (earste útjefte 1857)
* {{aut|Graaf, R. de}}, ''Oorlog, mijn arme schapen. Een andere kijk op de Tachtigjarige Oorlog'' 1565-1648, (2004).
Rigel 43:
}}
[[Kategory:Tachtichjierrige
[[Kategory:Skiednis fan Belgje]]
[[Kategory:Skiednis fan Lúksemboarch]]
[[Kategory:Skiednis fan Nederlân]]
[[Kategory:
[[Kategory:Oarloch yn de 16e iuw]]
[[Kategory:Oarloch yn de 17e iuw]]
[[Kategory:Oarloch fan de Republyk fan de Sân Feriene Nederlannen]]
[[Kategory:Oarloch fan Spanje]]
[[Kategory:Oarloch fan Sardynje]]
[[Kategory:Oarloch fan Sisylje]]
[[Kategory:Oarloch fan Napels]]
[[Kategory:Oarloch fan Milaan]]
[[Kategory:Oarloch fan Portegal]]
[[Kategory:Oarloch fan it Hillige Roomske Ryk]]
[[Kategory:Oarloch fan Frankryk]]
[[Kategory:Oarloch fan Ingelân]]
[[Kategory:Oarloch fan Nassau]]
[[Kategory:Militêr treffen fan de geuzen]]
|