Oulu: Erod versijoiden keskes

Oulu (veps. i suom.)
Uleåborg (roč.)
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Suomenma
Eläjiden lugu (2023)	214,008 ristitud
Pind	3,817,52 km²
Pämez'	Päivi Laajala; (sulaku 2017—)
Telefonkod	+358−8
Aigvö	tal'vel UTC+2,; kezal UTC+3

Sirvi ajalugu interaktiivselt

← Vanhemb vajehtuz

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt

VisuaalneVikitekst

Pandud

Jäl'gmäine vajehtuz 21. sulaku 2024, kell 19:59

Oulun kuva Man ratud kaimdajaspäi (2007)

Oulu (mugažo suomen kelel, virktas [ˈou̯lu], roč.: Uleåborg [ʉːlɛɔˈbɔrj]) om Suomenman videnz' surtte lidn, Pohjoižpohjanma-provincijan pälidn.

Se om Pohjoižen Skandinavijan kaikiš suremb lidn, kaikiš amuižemb lidn Suomenman pohjoižes, järed tedokeskuz.

Istorii[vajehta | vajehtada tekst]

Vl 1377 ezmäine eländpunkt mainitase nügüd'aigaižen lidnan territorijas, om kirjutadud Uz'lidnan aigkirjas kuti karjalaižiden lidnuz Ovl-jogen randal (ven.: новый городок на Овле-реце).

Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud vn 1605 8. päiväl sulakud kuti ročin lidnuz. Se sai lidnan statusad vl 1610.

Vl 1822 sur' lämoipalo oli tehnus lidnas.

Oulun ižandusen päsarakod oma sauvond, bumagan tegmine (Stora Enso), elektrotehnine sarak (Nokia), turizm (sidä kesken rahvahidenkeskeine turizm opendamha). «Toppila»-lämuzelektrostancii sijadase lidnan ühtennimižes rajonas, radab turbhal.

Geografijan andmused[vajehta | vajehtada tekst]

Lidn sijadase valdkundan lodehes, Baltijan meren Botnižen lahten randal, ühtennimižen jogen lanktendan sijas. Matkad Hel'sinkihesai om 607 km suvhe avtotedme, 539 km orhal. Vl 2018 lidnankundan pind oli^[1] 3 817,52 km², sidä kesken kuivma 2 970,97 km², meri 766,96 km², sokaz ma 79,59 nellikkilometrad. Lindfartaliden pind om 187,1 km².

Klimat om ven kontinentaline subarktižen röunal, Baltijan meren valatoitusenke. Voden keskmäine lämuz om +3,3 C°, kezakun-elokun +13,7..+16,7 C°, tal'vkun-uhokun −5,3..−8,4 C°. Ekstremumad oma −41,5 C° (uhoku) i +33,3 C° (heinku). Kezaaigan minimum om −6,1 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +9,6 C° (viluku). Ei voi olda haloid heinkus vaiše. Paneb sadegid 525 mm vodes, enamba heinkus (80 mm) i elokus (62 mm), vähemba vilukus-sulakus (23..32 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 66..76 % röunoiš sulakus-elokus, 86..90 % redukus-uhokus. Läz ei olele päipaštod tal'vel (8..28 časud kus), kezaaig om päivoikaz.

Tobmuz[vajehta | vajehtada tekst]

Oulu jagase 23 kundaks, ned alajagasoiš 106 lidnrajonaks (ümbrikoks).

Edeline Oulu-lidnan pämez' om Matti Pennanen (2006−2017).

Eläjad[vajehta | vajehtada tekst]

Vl 1980 lidnan da sen ümbrišton eläjiden lugu oli 121 809 ristitud. Kaik 203 623 eläjad oli lidnas vn 2018 lopus. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.

Rahvahad (ezmäižen kodikelen mödhe, 2014): suomalaižed — 96,4 %, ročilaižed — 0,2 %, saamalaižed — 0,1 %, toižed rahvahad — 3,3 %.

Lüteranižen hristanuskondan kaks' päjumalanpertid, seičeme jumalanpertid i kapell oma saudud da avaitud lidnas.

Kaik kaks' üläopendusen aluzkundad om lidnas: Oulun universitet^[2] (suom.: Oulun yliopisto, alusenpanend 1958, 13,9 tuh. üläopenikoid vl 2023) i Oulun sättutoitud tedoiden universitet.

Transport[vajehta | vajehtada tekst]

Avtobusad oma kundaližeks transportaks, avtod i velosipedad — personaližeks transportaks lidnan südäimes.

Kaik nell' valdmad om saudud meriportas, ned oma jüguiden erazvuiččen toižendan täht. Meriport om üks' kaikiš enamba kävutadud Botnižen lahten randištol.

Raudte Hel'sinkišpäi tuli lidnha vl 1886. Nügüd' «Pendolino»-kiruhjonused ühtenzoittas lidnad Hel'sinkinke Jogensun kal't.

Rahvahidenkeskeine civiline Oulu-lendimport^[3] (OUL / EFOU, 1,1 mln passažiroid vl 2018) om kahtenz' surtte Suomenmas, se sijadase 15 km suvipäivlaskmha lidnan keskusespäi. Tehtas reisid Pohjoiževropan maihe, Suomenmadme i čarterreisid Evropan suvipäivlaskmaižihe lebutahoiže.

Homaičendad[vajehta | vajehtada tekst]

↑ Information about Oulu. — City of Oulu - Oulun kaupunki (ouka.fi). (angl.)
↑ Oulun universitetan sait (oulu.fi). (suom.)
↑ Rahvahidenkeskeine Oulu-lendimport finavia.fi-saital. (suom.) (roč.) (angl.)

Irdkosketused[vajehta | vajehtada tekst]

Oulu-lidnan tobmuden sait (ouka.fi). (suom.) (angl.) (roč.)

Oulu Vikiaitas

	Suomenman agjad da niiden administrativižed keskused
	Ahvenanma¹ (Mariehamn) \| Kainu (Kajani) \| Kanta Häme (Hämenlidn) \| Keskpohjanma (Kokkol) \| Kesksuomenma (Jüväskülä) \| Kümenlakso (Kouvol) \| Laplandii (Rovanem') \| Pirkanma (Tampereh) \| Pohjanma (Vas) \| Pohjoižkarjal (Jogensu) \| Pohjoižpohjanma (Oulu) \| Pohjoižsavo (Kuopio) \| Päijät Häme (Laht) \| Sadakund (Pori) \| Suvikarjal (Lapenrand) \| Suvipohjanma (Seinjogi) \| Suvipäivlaskmaine Suomenma (Turku) \| Suvisavo (Mikoi) \| Udenma (Hel'sinki)
	¹ Avtonomine agj.

[1] Information about Oulu. — City of Oulu - Oulun kaupunki (ouka.fi). (angl.)

[2] Oulun universitetan sait (oulu.fi). (suom.)

[3] Rahvahidenkeskeine Oulu-lendimport finavia.fi-saital. (suom.) (roč.) (angl.)

[1]

[2]

[3]

@@ Rivi 2: / Rivi 2: @@
  | Nimi = Oulu <small>(veps. i suom.)</small><br />Uleåborg <small>(roč.)</small>
  | Lidnanznam = Oulu.vaakuna.svg
- | Flag =
+ | Flag = Oulu.lippu.svg
  | Lidnanznam text = Oulun lidnanznam
- | Flag text =
+ | Flag text = Oulun flag
  | Valdkund = Suomenma
- | Eläjiden lugu = 203,623<ref>Lidnankundan ristitišt 31.12.2018-datal.</ref>
+ | Eläjiden lugu = 214,008
- | Voz' = 2018
+ | Voz' = 2023
+ | Pind = 3,817.52
- | Pind = 3,817.52<ref>Vl 2018 lidnankundan pind oli 3 817,52 km², sidä kesken kuivma 2 970,97 km², meri 766,96 km², sokaz ma 79,59 km². — [http://www.ouka.fi/oulu/english/information-about-oulu Information about Oulu. — City of Oulu - Oulun kaupunki (''ouka.fi'').] {{ref-en}}</ref>
  | Fail = Montage Pokkinen Oulu.jpg
- | Pämez' = Päivi Laajala<br />(sulaku 2017—)
+ | Pämez' = Päivi Laajala<br/>(sulaku 2017—)
  | Telefonkod = +358-8
  | Aigvö = tal'vel [[UTC]]+2,<br />kezal [[UTC]]+3
 }}
+[[Fail:Oulu2 25.45123E 65.01777N.jpg|thumb|left|250px|Oulun kuva Man ratud kaimdajaspäi (2007)]]
-'''Oulu''' (mugažo suomen kelel, {{lang-sv|Uleåborg}}) om [[Suomenma]]n videnz' surtte lidn, [[Pohjoižpohjanma|Pohjoižpohjanma-provincijan]] pälidn.
+'''Oulu''' (mugažo suomen kelel, virktas [ˈou̯lu], {{lang-sv|Uleåborg}} [ʉːlɛɔˈbɔrj]) om [[Suomenma]]n videnz' surtte lidn, [[Pohjoižpohjanma]]-provincijan pälidn.
 Se om Pohjoižen [[Skandinavii|Skandinavijan]] kaikiš suremb lidn, kaikiš amuižemb lidn Suomenman pohjoižes, järed tedokeskuz.
@@ Rivi 28: / Rivi 29: @@
 == Geografijan andmused ==
+Lidn sijadase valdkundan lodehes, [[Baltijan meri|Baltijan meren]] [[Botnine laht|Botnižen lahten]] randal, [[Oulujogi|ühtennimižen jogen]] lanktendan sijas. Matkad [[Hel'sinki]]hesai om 607 km suvhe avtotedme, 539 km orhal. Vl 2018 lidnankundan pind oli<ref>[http://www.ouka.fi/oulu/english/information-about-oulu Information about Oulu. — City of Oulu - Oulun kaupunki (''ouka.fi'').] {{ref-en}}</ref> 3 817,52 km², sidä kesken kuivma 2 970,97 km², meri 766,96 km², sokaz ma 79,59 nellikkilometrad. Lindfartaliden pind om 187,1 km².
-[[Fail:Oulu2 25.45123E 65.01777N.jpg|thumb|left|Oulun kuva kaimdajaspäi vl 2007.]]
-Lidn sijadase valdkundan lodehes, [[Baltijan meri|Baltijan meren]] [[Botnine laht|Botnižen lahten]] randal, [[Oulujogi|ühtennimižen jogen]] lanktendan sijas. Matkad [[Hel'sinki]]hesai om 607 km suvhe avtotedme, 539 km orhal.
-Klimat om [[subarktine vö|subarktine]] Baltijan meren. Vilukun keskmäine lämuz om −9,6 C°, heinkun — +16,5 C°, vodenkeskeine +2,7 C°. Paneb sadegid 477 mm vodes, enamba kaiked — heinkus-elokus. Läz ei olele päipaštod tal'vel (8..28 časud kus).
+Klimat om [[ven vö|ven]] kontinentaline subarktižen röunal, Baltijan meren valatoitusenke. Voden keskmäine lämuz om +3,3 C°, kezakun-elokun +13,7..+16,7 C°, tal'vkun-uhokun −5,3..−8,4 C°. Ekstremumad oma −41,5 C° (uhoku) i +33,3 C° (heinku). Kezaaigan minimum om −6,1 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +9,6 C° (viluku). Ei voi olda haloid heinkus vaiše. Paneb sadegid 525 mm vodes, enamba heinkus (80 mm) i elokus (62 mm), vähemba vilukus-sulakus (23..32 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 66..76 % röunoiš sulakus-elokus, 86..90 % redukus-uhokus. Läz ei olele päipaštod tal'vel (8..28 časud kus), kezaaig om päivoikaz.
+== Tobmuz ==
-Oulu jagase 23 kundha, ned alajagasoiš 106 lidnrajonha (ümbrikho).
+[[Fail:Oulu.kaupunginosat.numeroitu.svg|thumb|left|250px|Lidnrajoniden kart (2020)]]
+Oulu jagase 23 kundaks, ned alajagasoiš 106 lidnrajonaks (ümbrikoks).
+Edeline Oulu-lidnan pämez' om Matti Pennanen (2006−2017).
 == Eläjad ==
-Vl 1980 lidnan da sen ümbrišton eläjiden lugu oli 121 809 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'. [[Lüteranine hristanuskond|Lüteranižen hristanuskondan]] kaks' päjumalanpertid, seičeme jumalanpertid i kapell oma olmas lidnas.
+Vl 1980 lidnan da sen ümbrišton eläjiden lugu oli 121 809 ristitud. Kaik 203 623 eläjad oli lidnas vn 2018 lopus. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.
-Rahvahad (ezmäižen kodikelen mödhe, 2014): [[suomalaižed]] — 96,4%, [[ročilaižed]] — 0,2%, [[saamalaižed]] — 0,1%, toižed rahvahad — 3,3%.
+Rahvahad (ezmäižen kodikelen mödhe, 2014): [[suomalaižed]] — 96,4 %, [[ročilaižed]] — 0,2 %, [[saamalaižed]] — 0,1 %, toižed rahvahad — 3,3 %.
+[[Lüteranižuz|Lüteranižen hristanuskondan]] kaks' päjumalanpertid, seičeme jumalanpertid i kapell oma saudud da avaitud lidnas.
-Oulu-lidnan edeline pämez' oli Matti Pennanen (2006−2017).
-Kaks' üläopendusen aluzkundad om lidnas: Oulun universitet i Oulun sättutoitud tedoiden universitet.
+Kaik kaks' üläopendusen aluzkundad om lidnas: Oulun universitet<ref>[http://www.oulu.fi/ Oulun universitetan sait (''oulu.fi'').] {{ref-fi}}</ref> ({{lang-fi|Oulun yliopisto}}, alusenpanend 1958, 13,9 tuh. üläopenikoid vl 2023) i Oulun sättutoitud tedoiden universitet.
 == Transport ==
 Avtobusad oma kundaližeks transportaks, avtod i velosipedad — personaližeks transportaks lidnan südäimes.
-Nell' valdmad om saudud meriportas, ned oma erazvuiččen tipan jüguiden täht. Meriport om üks' kaikiš kävutadud Botnižen lahten randištol.
+Kaik nell' valdmad om saudud meriportas, ned oma jüguiden erazvuiččen toižendan täht. Meriport om üks' kaikiš enamba kävutadud Botnižen lahten randištol.
-Raudte [[Hel'sinki]]špäi tuli lidnha vl 1886. Nügüd' «[[Pendolino]]»-kiruhjonused ühtenzoittas lidnad [[Hel'sinki]]nke [[Jogensu (lidn)|Jogensun]] kal't.
+Raudte [[Hel'sinki]]špäi tuli lidnha vl 1886. Nügüd' «[[Pendolino]]»-kiruhjonused ühtenzoittas lidnad Hel'sinkinke [[Jogensu (lidn)|Jogensun]] kal't.
-Rahvahidenkeskeine Oulu-lendimport (''OUL'') om kahtenz' surtte Suomenmas, se sijadase 15 km suvipäivlaskmha lidnan keskusespäi. Lendimportaspäi tehtas reisid Pohjoiževropan maihe, Suomenmadme i čarterreisid Evropan suvipäivlaskmaižihe lebutahoihe.
+Rahvahidenkeskeine civiline ''Oulu''-lendimport<ref>[http://www.finavia.fi/en/airports/oulu Rahvahidenkeskeine Oulu-lendimport ''finavia.fi''-saital.] {{ref-fi}} {{ref-sv}} {{ref-en}}</ref> (''OUL / EFOU'', 1,1 mln passažiroid vl 2018) om kahtenz' surtte Suomenmas, se sijadase 15 km suvipäivlaskmha lidnan keskusespäi. Tehtas reisid Pohjoiževropan maihe, Suomenmadme i čarterreisid Evropan suvipäivlaskmaižihe lebutahoiže.
 == Homaičendad ==
@@ Rivi 57: / Rivi 61: @@
 == Irdkosketused ==
-* [http://www.ouka.fi/ Oulun lidnankundan oficialine sait (''ouka.fi'').] {{ref-fi}} {{ref-en}} {{ref-sv}}
+* [http://www.ouka.fi/ Oulu-lidnan tobmuden sait (''ouka.fi'').] {{ref-fi}} {{ref-en}} {{ref-sv}}
 {{Commons|Oulu}}