Nhóm ngôn ngữ gốc Ý

Nhóm ngôn ngữ gốc Ý
Khu vực	Ý, Nam Âu, toàn bộ thế giới
Phân loại	Ấn-Âu Nhóm ngôn ngữ gốc Ý
Phân nhánh	Latinh-Faliscan Osco-Umbrian, trước kia Sabelli Aequian Vestinian
Mã ngôn ngữ
ISO 639-5	itc

Một phần của loạt bài viết về
Các chủ đề Ấn-Âu
Các ngôn ngữ Danh sách các ngôn ngữ Ấn-Âu Hiện được nói Tiếng Albania Tiếng Armenia Nhóm Balt-Slav Phân nhóm Balt Phân nhóm Slav Nhóm Celt Nhóm German Nhóm Hellen Tiếng Hy Lạp Nhóm Ấn-Iran Phân nhóm Ấn-Arya Phân nhóm Iran Nhóm Italy Nhóm Rôman Tuyệt chủng Nhóm Tiểu Á Nhóm Tochari Cổ-Balkan Tiếng Dacia Tiếng Illyria Tiếng Liburnia Tiếng Messapia Tiếng Mysia Tiếng Paeonia Tiếng Phrygia Tiếng Thracia Phục dựng Tiếng Ấn-Âu nguyên thủy Âm vị học: Định luật âm, Nhấn trọng âm, Ablaut Giả thuyết Tiếng Daco-Thracia Tiếng Hy Lạp-Armenia Tiếng Hy Lạp-Arya Tiếng Hy Lạp-Phrygia Tiếng Ấn-Hitti Tiếng gốc Ý-Celt Tiếng Thraco-Illyria Ngữ pháp Từ vựng Vốn từ Động từ Danh từ Đại từ Số đếm Tiểu từ Khác Tiếng Albania nguyên thủy Tiếng Tiểu Á nguyên thủy Tiếng Armenia nguyên thủy Tiếng German nguyên thủy (Tiếng Bắc Âu nguyên thủy) Tiếng Celt nguyên thủy Tiếng Italy nguyên thủy Tiếng Hy Lạp nguyên thủy Tiếng Balt-Slav nguyên thủy (Tiếng Slav nguyên thủy) Tiếng Ấn-Iran nguyên thủy (Tiếng Iran nguyên thủy)
Bác ngữ học Văn thư Hitti Chữ tượng hình Luwia Linear B Rigveda Avesta Homer Behistun Kim thạch học tiếng Gallia Kim thạch học tiếng Latinh Kim thạch học chữ Rune Ogam Kinh thánh Goth Kinh thánh Armenia Văn thư Tochari Gloss tiếng Ireland Cổ
Nguồn gốc Các giả thuyết Urheimat Ấn-Âu nguyên thủy Người Proto-Ấn-Âu Xã hội Tôn giáo Được ủng hộ Giả thuyết Kurgan Các cuộc di cư Ấn-Âu Người du mục Âu-Á Giả thuyết bên lề Giả thuyết Tiểu Á Giả thuyết Armenia Giả thuyết Beech Giả thuyết Arya bản địa Giả thuyết quê nhà Balt Giả thuyết Liên tục thời kỳ Đồ đá Cũ
Khảo cổ Thời đại đồ đồng đá Thảo nguyên Pontus Thuần hóa ngựa Kurgan Văn hóa Kurgan Các văn hóa thảo nguyên Bug–Dniester Sredny Stog Dnieper–Donets Samara Khvalynsk Yamna Văn hóa Mikhaylovka Văn hóa Novotitorovka Kavkaz Maykop Đông Á Afanasievo Đông Âu Usatovo Cernavodă Cucuteni Bắc Âu Corded ware Baden Trung Dnieper Thời đại đồ đồng Thảo nguyên Pontus Xe ngựa chiến Yamna Catacomb Multi-cordoned ware Poltavka Srubna Thảo nguyên Bắc/Đông Văn hóa Abashevo Andronovo Sintashta Châu Âu Globular Amphora Corded ware Beaker Unetice Trzciniec Thời đại đồ đồng Bắc Âu Terramare Tumulus Urnfield Lusatia Nam Á BMAC Yaz Mộ Gandhara Thời đại đồ sắt Thảo nguyên Chernoles Châu Âu Thraco-Cimmeria Hallstatt Jastorf Kavkaz Colchia Ấn Độ Painted Grey Ware Northern Black Polished Ware
Con người và xã hội Thời đại đồ đồng Người Tiểu Á (Người Hitti) Người Armenia Người Mycenaea Người Ấn-Iran Thời kỳ đồ sắt Người Ấn-Arya Người Ấn-Arya Người Iran Người Iran Người Ba Tư Người Medes Người Parthia Người Scythia Người Saka Người Sarmatia Người Massagetae Người Alans Đông Á Ô Tôn Nguyệt Chi Châu Âu Người Celt Người Gallia Người Celtiberia Người Celt nội địa Người Cimmeria Người Hellen Người gốc Ý Người German Người Cổ-Balkan/Anatolia Người Thracia Người Dacia Người Illyria Người Paeonia Người Phrygia Trung Cổ Đông Á Người Tochari Châu Âu Nguồn gốc dân tộc Albania Người Balt Người Slav sớm Người Bắc Âu/Người Scandinavia Trung Cổ Châu Âu Trung Cổ Ấn-Arya Ấn Độ thời Trung cổ Iran Đại Ba Tư
Tôn giáo và thần thoại Phục dựng Thần thoại Proto-Ấn-Âu Tôn giáo Proto-Ấn-Iran Tôn giáo Iran cổ Lịch sử Thần thoại Hitti Ấn-Arya Tôn giáo lịch sử Vệ Đà Ấn Độ giáo Phật giáo Kỳ Na giáo Sikh giáo Iran Thần thoại Ba Tư Hỏa giáo Thần thoại Kurd Yazid giáo Yarsan giáo Tôn giáo Scythia Thần thoại Ossetia Khác Thần thoại Armenia Châu Âu Tôn giáo Cổ-Balkan (Tín ngưỡng dân gian Albania · Thần thoại Illyria · Tôn giáo Thracia · Tôn giáo Dacia) Tôn giáo Hy Lạp cổ Tôn giáo La Mã cổ Đa thần giáo Celt Thần thoại Ireland Thần thoại Scots Thần thoại Breton Thần thoại Wales Thần thoại Cornwall Ngoại giáo German Ngoại giáo Anglo-Saxon Thần thoại German Lục địa Tôn giáo Bắc Âu Thần thoại Balt Thần thoại Latvia Tôn giáo Litva Ngoại giáo Slav Các tập tục Thờ lửa Tế ngựa Sati Đông chí/Yule
Ấn-Âu học Các học giả Marija Gimbutas J. P. Mallory Viện nghiên cứu Copenhagen Studies in Indo-European Sách báo khoa học Encyclopedia of Indo-European Culture The Horse, the Wheel, and Language Journal of Indo-European Studies Indogermanisches etymologisches Wörterbuch Indo-European Etymological Dictionary

Nhóm ngôn ngữ gốc Ý là một nhóm ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Ấn-Âu có nhiều đặc điểm mà các nhà nghiên cứu về ngôn ngữ tin rằng là hậu thân của tiếng Latinh. Nhóm này bao gồm vào khoảng 50 ngôn ngữ và đa số tập trung tại Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và România.

Nhóm này được chia ra làm 3 phân nhóm: tiếng Latinh đứng một mình, các hậu thân của nó trong Nhóm Rôman và Nhóm Sabelli bao gồm vài ngôn ngữ cổ đã mai một.

1. Nhóm Latinh-Faliscan: bao gồm các loại tiếng Latinh.
2. Nhóm Rôman: là các hậu thân, vẫn còn được dùng hiện nay, của tiếng Latinh. Nhóm này được chia thành ba nhánh chinh:
   • Nhánh phía Nam: bao gồm các tiếng địa phương của các đảo Corse và Sardegna.
   • Nhánh phía Đông: bao gồm các loại tiếng Romania.
   • Nhánh Ý-Tây: còn gọi là nhánh phía Tây vì bao gồm các tiếng trong nước Ý cũng như các tiếng Rôman tại phía Tây của Âu Châu. Điển hình của nhóm này là các tiếng Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Pháp và Ý.
3. Nhóm Sabelli

Khi Đế quốc La Mã chiếm gần hết Châu Âu họ mang tiếng Latinh đến các vùng đất họ vừa chiếm. Tuy nhiên, chỉ có loại tiếng Latinh bình dân đã trở nên thông dụng vì tiếng Latinh cổ điển không dễ học. Sự sáp nhập của các tiếng địa phương vào tiếng Latinh bình dân đã tạo nên các tiếng của nhóm Rôman sau khi Đế quốc La Mã sụp đổ.

Sơ đồ của Nhóm ngôn ngữ gốc Ý

Nhóm ngôn ngữ gốc Ý (thuộc Ngữ hệ Ấn-Âu)

• Nhóm ngôn ngữ Latinh-Faliscan
  • Nhóm Faliscan: gồm nhiều tiếng đã được dùng tại Ý trước Đế quốc La Mã và ngày nay đã bị mai một.
  • Nhóm Latinh: tiếng Latinh, tiếng Latinh bình dân, tiếng Latinh cổ điển...
• Nhóm ngôn ngữ Rôman: các hậu thân của tiếng Latinh bình dân
  • Nhánh phía Đông: tập trung tại Đông Âu. Điển hình là tiếng Romana và các loại tiếng Romana tại Croatia, tại Hy Lạp...
  • Nhánh phía Nam: tập trung tại đảo Corse (thuộc Pháp) và đảo Sardegna (thuộc Ý)
    • Nhóm Corse: tiếng Corse
    • Nhóm Sardegna: các tiếng địa phương của đảo Sardegna.
  • Nhánh Ý-Tây: đây là nhánh phía Tây của nhóm ngôn ngữ Rôman
    • Nhánh Ý-Dalmatia: tiếng Ý, tiếng Sicilia...
    • Nhánh phía Tây
      • Nhóm ngôn ngữ Gaul-Iberia
        • Nhóm Gaul-Rôman: còn được chia ra thành nhiều phân nhóm nhỏ hơn, tập trung tại Pháp và những vùng về phía đông của nó. Điển hình là tiếng Pháp, tiếng Romansh của Thụy Sĩ, các tiếng địa phương tại miền bắc nước Pháp và nhiều tiếng tại vùng tây-bắc của Ý.
        • Nhóm Iberia-Rôman: còn được chia ra thành nhiều phân nhóm nhỏ hơn, tập trung tại bán đảo Iberia và miền nam nước Pháp. Điển hình là tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha và nhiều tiếng tại Tây Ban Nha cũng như tại miền nam của Pháp.
      • Nhóm ngôn ngữ Pyrenee-Mozarabic: tiếng Mozarabic và tiếng Aragon dùng tại vùng chung quanh dãy núi Pyrenee.
• Nhóm ngôn ngữ Sabelli: bao gồm tiếng Oscan, tiếng Umbria... thường dùng tại Ý trước tiếng Latinh nhưng nay đã bị mai một.