Зоркӯл: Тафовут байни таҳрирҳо

Зоркул
	тоҷ. Зоркӯл
Морфометрия
Баландии мутлақ	4 126 м
Масоҳат	38,9 км²
Обшиносӣ
Навъи маъданнокӣ	бенамак
Ҳавз
Дарёи обгир	Помир
Макон
	37°27′ с. ш. 73°42′ в. д.HGЯO
Кишвар	Тоҷикистон;
Минтақа	Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон
Парвандаҳо дар Викианбор

Browse history interactively

← Фарқияти аввалина

Content deleted Content added

ВизуалӣВики-матн

Inline

Нусхаи кунунӣ то 16:53, 13 Декабри 2023

Зоркӯл — яке аз кӯлҳои Тоҷикистон мебошад. Кӯли Зоркӯл дар кӯҳистони шарқии Помир дар (Ноҳияи Мурғоб ва Ноҳияи Ишкошим) воқеъ аст.

Зоркӯл аз шарқ то ба ғарб дар масофаи — 25 км тӯл кашидааст, масоҳаташ — 87 700 (га)
Ин кӯл аз нигоҳи ҳудуд 389 км мураббаъ масоҳатро ишғол намуда, дар баландии 3914 м воқеъ гардидааст. Баландии мутлақ — 4126 м
Дарозии кӯл — 33 км ва бараш — 23 кмро фаро гирифта, аз ҷануб дарёи Музкӯл, аз шимол дарёи Қароҷилғасой ҷорӣ мешавад. Ин кӯли пиряхӣ маҳсуб меёбад.^[1] Аз Зоркӯл дарёи Помир ҷорӣ гардида ба дарёи Панҷ ҳамроҳ мешавад.

Таърих

Он дар заминаи мамнуъгоҳи Зоркӯл, бо масоҳати умумии 87,7 ҳазор га бунёд ёфтааст ва дар ҳудуди ноҳияҳои Мурғоб ва Ишкошими ВМКБ ҷойгир шудааст. Қаблан ин кӯл бо номи "Кӯли Викторияи Помир" маъруф буд, ки онро афсари бритониёӣ Ҷон Вуд ба кӯл гузоштааст. Ҷон Вуд дар соли 1838, ҳангоми сафар карданаш ба саргаҳи Амударё ин кӯлро ба муносибати Маликаи Бритониёи Кабир, Виктория номидааст. Тибқи тавофуқномаи Русияву Бритониёи соли 1895, сарҳади байни Империяи Русия ва Афғонистон қад-қади кӯл мегузашт.

Макони табиӣ

Мамнуъгоҳ муҳимтарин ҷойест ва яке аз маконҳои табиӣ чӣ дар Осиёи Марказӣ ва чӣ дар саросари ҷаҳон мебошад, ки инҷо намуди гӯсфанди Марко Поло макони зист дорад. Дар ҳудуди мамнӯъгоҳ намудҳои нодири ҳайвонот - гурги сурх, хирси қаҳваранг, улари Тибетӣ, кумай, кабӯтари сафедпӯст ва ғайраҳо мавҷуданд. Фаунаи мамнӯъгоҳ аз ҷиҳати намудҳо беназир мебошад. Гурги сурх, архар, барс, солонгой, хирси қаҳваранг ва дигар ҳайвоноти мазеъ дар зери муҳофизати давлатӣ гирифта шуданд, зеро онҳо ба Китоби Сурхи ҷумҳурӣ дохил мешаванд. Ҳудуди мамнӯъгоҳи Зоркул объекти нодири мавзеи кӯҳсор мебошад, ки дар натиҷаи болоравии такрории кӯҳсор ба амал омадааст. Шароити иқлимии биёбони баландкӯҳ ба макони мавҷудияти бениҳоят баланди пиряхҳо, захираҳои глобалии оби тоза дар баландии 4500 м таъсир мерасонад.^[2]

Мамнуъгоҳи Зоркӯл дар ҳифз ва истифодаи мероси табии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.^[3] Соли 2015 мамнуъгоҳи Зоркӯл аз ҷониби Тоҷикистон ба феҳристи номзадҳо барои ворид намудан ба феҳристи Мероси фарҳангии умумибашарии ЮНЕСКО пешниҳод гардидааст.

Нигаред низ

Эзоҳ

↑ Ҳомидов Д. Р. Таҳқиқи забоншиносии гидронимҳои мавзеъҳои таърихии тоҷикнишин/Рисолаи докт. илми филол. — Душанбе, 2018. — С. 126. — 470 с.(тоҷ.)
↑ Заповедник и озеро Зоркуль(тоҷ.). www.narodnaya.tj (25.10.2018). 16 Январ 2020 санҷида шуд.(пайванди дастнорас)
↑ Қодиров Ф. С. Захираҳои туристӣ: ёдгориҳои фарҳангӣ — таърихӣ ва табии. — Душанбе, 2012. — С.20

Ин мақолаи нопурра аз ҷуғрофияи Тоҷикистон мебошад.
Шумо метавонед бо пурра кардани ин ба Википедия кумак кунед.

[1] Ҳомидов Д. Р. Таҳқиқи забоншиносии гидронимҳои мавзеъҳои таърихии тоҷикнишин/Рисолаи докт. илми филол. — Душанбе, 2018. — С. 126. — 470 с.(тоҷ.)

[2] Заповедник и озеро Зоркуль(тоҷ.). www.narodnaya.tj (25.10.2018). 16 Январ 2020 санҷида шуд.(пайванди дастнорас)

[3] Қодиров Ф. С. Захираҳои туристӣ: ёдгориҳои фарҳангӣ — таърихӣ ва табии. — Душанбе, 2012. — С.20

[1]

[2]

[3]

@@ Сатри 1: / Сатри 1: @@
+{{Кӯл
-[[Акс:Thomas Edward Gordon Lake Victoria, Great Pamir, May 2nd, 1874.png|thumbnail|"Кӯли помирии Виктория. 2 майи 1874", рассом Томас Эдуард Ҳордон]]
+ |Ном                = Зоркул
-'''Зоркӯл''' – яке аз кӯлҳои [[Тоҷикистон]] мебошад. Зоркӯл дар кӯҳистони [[Помир]] ([[Ноҳияи Мурғоб]])ҷойгир аст. [[Кӯл]] аз шарқ то ба ғарб дар масофаи 25 км тӯл кашидааст, масоҳаташ - 87700 (га) аст. Аз Зоркӯл дарёи Помир ҷорӣ гардида ба дарёи [[Панҷ (рӯд)|Панҷ]] ҳамроҳ мешавад.
+  |Номи миллӣ  = tg/Зоркӯл
-«Зоркӯл»  дар ҳифз ва истифодаи мероси табии  ҷумҳурӣ мебошад.<ref>Қодиров Ф.С. Захираҳои туристӣ: ёдгориҳои фарҳангӣ - таърихӣ ва табии. - Душанбе, 2012, с. 20.</ref>
+ |Тасвир             =
-== Нигаред ==
+  |Зернависи тасвир    =
+ |Координатаҳо              = 37.45/73.7
+  |CoordScale             = 50000
+ |Баландӣ аз сатҳи баҳр = 4126
+ |Дарозӣ                   =
+ |Бар                  =
+ |Масоҳат                 = 38,9
+ |Ҳаҷм                   =
+ |Дарозии хатти соҳилӣ   =
+ |Ҷуқурии калонтарин      =
+  |Чуқурии миёна        =
+ |Навъи маъданнокӣ       = бенамак
+  |Шӯрӣ              =
+ |Шаффофӣ            =
+ |Масоҳати обанбор       =
+  |Дарёи обрез        = Мукурчилоб/Қароҷилғасой
+  |Дарёи обгир        = Помир (дарё)
+ |Кишвар               = Тоҷикистон
+  |Минтақа               = Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон
+   |Ноҳия                 =
+ |Харитаи маҳал 1     = Бадахшон
+}}
+[[Акс:Кӯли Зоркӯл.jpg|чап|250px|мини|Кӯли Зоркӯл]]
+'''Зоркӯл''' — яке аз кӯлҳои [[Тоҷикистон]] мебошад. Кӯли Зоркӯл дар кӯҳистони шарқии [[Помир]] дар ([[Ноҳияи Мурғоб]] ва [[Ноҳияи Ишкошим]]) воқеъ аст.
+* Зоркӯл аз шарқ то ба ғарб дар масофаи — 25 км тӯл кашидааст, масоҳаташ — 87 700 (га)
+* Ин кӯл аз нигоҳи ҳудуд 389 км мураббаъ масоҳатро ишғол намуда, дар баландии 3914 м воқеъ гардидааст. Баландии мутлақ — 4126 м
+* Дарозии кӯл — 33 км ва бараш — 23 кмро фаро гирифта, аз ҷануб дарёи Музкӯл, аз шимол дарёи Қароҷилғасой ҷорӣ мешавад. Ин кӯли пиряхӣ маҳсуб меёбад.<ref>Ҳомидов Д. Р. Таҳқиқи забоншиносии гидронимҳои мавзеъҳои таърихии тоҷикнишин/Рисолаи докт. илми филол. — Душанбе, 2018. — С. 126. — 470 с.{{ref-tg}}</ref> Аз Зоркӯл дарёи Помир ҷорӣ гардида ба дарёи [[Панҷ (рӯд)|Панҷ]] ҳамроҳ мешавад.
+== Таърих ==
+Он дар заминаи мамнуъгоҳи Зоркӯл, бо масоҳати умумии 87,7 ҳазор га бунёд ёфтааст ва дар ҳудуди ноҳияҳои Мурғоб ва Ишкошими ВМКБ ҷойгир шудааст. Қаблан ин кӯл бо номи "Кӯли Викторияи Помир" маъруф буд, ки онро афсари бритониёӣ Ҷон Вуд ба кӯл гузоштааст. Ҷон Вуд дар соли 1838, ҳангоми сафар карданаш ба саргаҳи Амударё ин кӯлро ба муносибати  Маликаи Бритониёи Кабир, Виктория номидааст. Тибқи тавофуқномаи Русияву Бритониёи соли 1895, сарҳади байни Империяи Русия ва Афғонистон қад-қади кӯл мегузашт.
+== Макони табиӣ ==
+Мамнуъгоҳ муҳимтарин ҷойест ва яке аз маконҳои табиӣ чӣ дар Осиёи Марказӣ ва чӣ дар саросари ҷаҳон мебошад, ки инҷо намуди гӯсфанди  Марко Поло макони зист дорад. Дар ҳудуди мамнӯъгоҳ намудҳои нодири ҳайвонот - гурги сурх, хирси қаҳваранг, улари Тибетӣ,  кумай, кабӯтари сафедпӯст ва ғайраҳо мавҷуданд. Фаунаи мамнӯъгоҳ аз ҷиҳати намудҳо беназир мебошад.
+Гурги сурх, архар, барс, солонгой,  хирси қаҳваранг ва дигар ҳайвоноти мазеъ дар зери муҳофизати давлатӣ гирифта шуданд, зеро онҳо ба Китоби Сурхи ҷумҳурӣ дохил мешаванд. Ҳудуди мамнӯъгоҳи Зоркул объекти нодири  мавзеи кӯҳсор мебошад, ки дар натиҷаи болоравии такрории кӯҳсор ба амал омадааст. Шароити иқлимии биёбони баландкӯҳ ба макони мавҷудияти бениҳоят баланди пиряхҳо, захираҳои глобалии оби тоза дар баландии 4500 м таъсир мерасонад.<ref>{{Cite web|url=http://www.narodnaya.tj/index.php?option=com_content&view=article&id=7754:2018-10-25-06-51-46&catid=109:god-turizma-i-remesel&Itemid=267|title=Заповедник и озеро Зоркуль|author=|website=www.narodnaya.tj|date=25.10.2018|publisher=|lang=tg|accessdate=2020-01-16}}{{Пайванди мурда|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
+Мамнуъгоҳи Зоркӯл дар ҳифз ва истифодаи мероси табии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.<ref>Қодиров Ф. С. Захираҳои туристӣ: ёдгориҳои фарҳангӣ — таърихӣ ва табии. — Душанбе, 2012. — С.20</ref>
+Соли 2015 мамнуъгоҳи Зоркӯл аз ҷониби Тоҷикистон ба феҳристи номзадҳо барои ворид намудан ба [[Феҳристи мероси умумиҷаҳонии ЮНЕСКО дар Тоҷикистон|феҳристи Мероси фарҳангии умумибашарии ЮНЕСКО]] пешниҳод гардидааст.
+== Нигаред низ ==
 * [[Помир]]
 * [[Панҷ (рӯд)]]
 * [[Аличур (дарёи Ғунд)]]
+== Эзоҳ ==
-== Пайвандҳои беруна ==
+{{эзоҳ}}
-<references />
 {{Тоҷикистон-ҷуғ-нопурра}}
+{{ПБ}}
+{{Парваришгоҳҳои табии Тоҷикистон}}
-[[Гурӯҳ:Ҷуғрофия]]
 [[Гурӯҳ:Ҷуғрофияи Тоҷикистон]]
 [[Гурӯҳ:Мамнӯъгоҳҳои табии Тоҷикистон]]
 [[Гурӯҳ:Кӯлҳои Бадахшон]]
 [[Гурӯҳ:Мавзеъҳои табии Тоҷикистон]]
-[[Гурӯҳ:Мавзеъҳои сайёҳии Тоҷикистон]]
+[[Гурӯҳ:Ҷозибаҳои гардишгарии Тоҷикистон]]
+[[Гурӯҳ:Объектҳои обӣ ба тартиби алифбо]]