Garagum: Wersiýalaryň arasyndaky tapawut

	Türkmenistanyň geografiýasy
	Dagler Derýalar Çöller Deňizler
	g • ç • r

Browse history interactively

← Ozalky wersiýa bilen aratapawut

Content deleted Content added

WizualWikitekst

Inline

13:57, 10 oktýabr 2022 senesinde sahypanyň iň soňky wersiýasy

Garagum çöli Türkmenistanda ýerleşýär. Tutýan meýdany 350,000 km² bolan bu çöl Türkmenistanyň 70 prosentinden gowragyny öz içine alýar. Adynyň Garagum (Gara Gum) gumunyň reňkiniň beýleki çölleriň gumundan garaňky reňkde bolanlygy sebäplidir. Türkmenistanyň çäklerindäki ähli çägelik düzlükleri öz içine alýar.

Garagumuň iň uly böleginiň iki dürli ady bolup, oňa Peslik Garagum ýa-da Merkezi Garagum diýýärler. Ýer üstüniň deňiz derejesinden beýikligi töweregindäki ýerlerden pes bolany üçin oňa Peslik Garagum diýilýär. Merkezi Garagum diýilmeginiň sebäbi bolsa bu çägelik meýdanyndan günbatarda-da, gündogarda-da, demirgazykda-da, günortada-da başga çägelikleriň ýerleşýändigi üçindir. Merkezi Garagum Balkan, Ahal, Mary welaýatlarynyň çäklerine ýaýrandyr.

Tutýan meýdany boýunça ikinji uly çägelige Üňüzaňyrsy Garagum diýilýär. Bu çägelik tutuşlygyna diýen ýaly Daşoguz welaýatynda we Lebap welaýatynyň demirgazyk-günbatar çetinde ýerleşýär.

Meýdany boýunça üçünji ýerde durýan çäge-düzlüge Günorta-Gündogar Garagum diýilýär. Bu çägelik Merkezi Garagumuň gönüden-göni gündogardaky dowamydyr. Günorta-Gündogar Garagum Lebap hem-de Mary welaýatlarynyň çäginde ýerleşýär.

Garagumuň hemme ýeri boýdan-başa çägeler bilen örtülen däldir. Günorta böleginde toýunly düzlükler takyrlyklar bilen cäge gerişleriniň, depeleriniň utgaşykly ýer üstüniň giňden ýaýran çäkleri öri meýdanlary üçin ýylyň bütin dowamynda amatlydyr. Ata-babalarymyz “Gumum bar – humum bar” diýip ýöne ýere aýtmandyrlar. Türkmen halkynyň sallançagy, gowgaly ýyllarda goragçysy bolan we ony maldarçylyk, gurluşyk önümleri, şeýle hem dürli ýerasty baýlyklar bilen bol-elin üpjün edýän bu ümmülmez giňişlik, sözüň doly manysynda, ülkämiziň genji-hazynasydyr, tükeniksiz baýlygydyr. Şuny göz öňünde tutup, Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada:

Gaýmagyň galňasyn, synman gaýnagyn, Goýny Garagumly – gorly türkmensiň!

Garagumuň – desterhanyň, hazynaň, Rysgal-bereketli, barly türkmensiň! –

diýip ýazýar (275-276 s.).

Garagumyň düzümine 2013-nji ýylyň 18-nji iýulynda açylyp ulanylmaga berilen ''Bereketli Garagum döwlet goraghanasy'' açyldy.

aUNESСOЩ

@@ Setir 1: / Setir 1: @@
 {{Türkmenistanyň geografiýasy}}
-'''Karakum çöli''' [[Türkmenistan|Türkmenistạnda]] yerleşyẹr. Tutyạn meydạnı 350,000 km² bolan bu çöl [[Türkmenistan|Türkmenistạnıṇ]] 70 ‘percent’inden kovrạğını őz içine alyạr. Ạdınıṇ Karakum (Kara Kum) kumunıṇ reṇkiniṇ beyleki çölleriṇ kumundan karaṇkı reṇkde bolanlığı sebẹplidir. Türkmenistạnıṇ çẹklerindẹki ẹhli çẹğelik düzlükleri őz içine alyạr.
+'''Garagum çöli''' [[Türkmenistan]]da ýerleşýär. Tutýan meýdany 350,000&nbsp;km² bolan bu çöl [[Türkmenistan]]yň 70 prosentinden gowragyny öz içine alýar. Adynyň Garagum (Gara Gum) gumunyň reňkiniň beýleki çölleriň gumundan garaňky reňkde bolanlygy sebäplidir.
+Türkmenistanyň çäklerindäki ähli çägelik düzlükleri öz içine alýar.
 [[Faýl:Karakum.png|301px|left]]
-Karakumuṇ iṇ ulı bőleğiniṇ iki dürli ạdı bolup, oṇa Peslik Karakum yạ-da Merkezî Karakum diyyẹrler. Yer üstüniṇ deṇiz derecesinden beyikliği tövereğindẹki yerlerden pes bolanı üçîn oṇa Peslik Karakum diyilyẹr. Merkezî Karakum diyilmeğiniṇ sebẹbi bolsa bu çẹğelik meydạnından günbatarda-da, gündoğarda-da, demirkazıkda-da, günortada-da başğa çẹğelikleriṇ yerleşyẹndiği üçîndir. Merkezî Karakum Balkan, Ahal, Marı velạyatlarınıṇ çẹklerine yayrạndır.
+Garagumuň iň uly böleginiň iki dürli ady bolup, oňa Peslik Garagum ýa-da Merkezi Garagum diýýärler. Ýer üstüniň deňiz derejesinden beýikligi töweregindäki ýerlerden pes bolany üçin oňa Peslik Garagum diýilýär. Merkezi Garagum diýilmeginiň sebäbi bolsa bu çägelik meýdanyndan günbatarda-da, gündogarda-da, demirgazykda-da, günortada-da başga çägelikleriň ýerleşýändigi üçindir. Merkezi Garagum Balkan, Ahal, Mary welaýatlarynyň çäklerine ýaýrandyr.
+Tutýan meýdany boýunça ikinji uly çägelige Üňüzaňyrsy Garagum diýilýär. Bu çägelik tutuşlygyna diýen ýaly Daşoguz welaýatynda we Lebap welaýatynyň demirgazyk-günbatar çetinde ýerleşýär.
-Tutyạn meydạnı boyunça ikinci ulı çẹğeliğe Üṇüzaṇırsı Karakum diyilyẹr. Bu çẹğelik tutuşlığına diyen yạlı Daşoğuz velạyatında ve Lebạp velạyatınıṇ demirkazık-günbatar çetinde yerleşyẹr.
-Meydạnı boyunça üçünci yerde duryạn çẹğe-düzlüğe Günorta-Gündoğar Karakum diyilyẹr. Bu çẹğelik Merkezî Karakumuṇ gönüden-göni gündoğardạkı dovạmıdır. Günorta-Gündoğar Karakum Lebạp hem-de Marı velạyatlarınıṇ çẹğinde yerleşyẹr.
+Meýdany boýunça üçünji ýerde durýan çäge-düzlüge Günorta-Gündogar Garagum diýilýär. Bu çägelik Merkezi Garagumuň gönüden-göni gündogardaky dowamydyr. Günorta-Gündogar Garagum Lebap hem-de Mary welaýatlarynyň çäginde ýerleşýär.
-Karakumuṇ hemme yeri boydan-başa çẹğeler bilen örtülen dẹldir. Günorta bőleğinde toyunlı düzlükler takırlıklar bilen cẹğe gerişleriniṇ, depeleriniṇ utgaşıklı yer üstüniṇ gîṇden yayrạn çẹkleri őri meydạnları üçîn yılıṇ bütîn dovạmında ạmatlıdır. Ata-bạbalarımız “Kumum bạr – humum bạr” diyip yőne yere aytmạndırlar. Türkmen halkınıṇ sallançağı, ğovğalı yıllarda kọrağçısı bolan ve onı mạldạrçılık, kurluşık őnümleri, şeyle hem dürli yerastı bạylıklar bilen bol-elîn üpcün edyẹn bu ümmülmez gîṇişlik, sözüṇ dọlı mạnîsında, ülkẹmiziṇ genci-hazînasıdır, tükeniksiz bạylığıdır. Şunı göz öṇünde tutup, Beyik Safarmırạt Türkmenbaşı Mukaddes Rụhnạmada:
+Garagumuň hemme ýeri boýdan-başa çägeler bilen örtülen däldir. Günorta böleginde toýunly düzlükler takyrlyklar bilen cäge gerişleriniň, depeleriniň utgaşykly ýer üstüniň giňden ýaýran çäkleri öri meýdanlary üçin ýylyň bütin dowamynda amatlydyr. Ata-babalarymyz “Gumum bar – humum bar” diýip ýöne ýere aýtmandyrlar. Türkmen halkynyň sallançagy, gowgaly ýyllarda goragçysy bolan we ony maldarçylyk, gurluşyk önümleri, şeýle hem dürli ýerasty baýlyklar bilen bol-elin üpjün edýän bu ümmülmez giňişlik, sözüň doly manysynda, ülkämiziň genji-hazynasydyr, tükeniksiz baýlygydyr. Şuny göz öňünde tutup, Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada:
+Gaýmagyň galňasyn, synman gaýnagyn,
-Kaymağıṇ kalṇasın, sînmạn kaynağın, koynı Karagumlı – kọrlı türkmensiṇ!
+Goýny Garagumly – gorly türkmensiň!
+Garagumuň – desterhanyň, hazynaň,
-Karakumuṇ – desterhạnıṇ, hazînaṇ, Rızkal-bereketli, bạrlı türkmensiṇ! –
+Rysgal-bereketli, barly türkmensiň! –
+diýip ýazýar (275-276 s.).
+Garagumyň düzümine 2013-nji ýylyň 18-nji iýulynda açylyp ulanylmaga berilen <nowiki>''</nowiki>Bereketli Garagum döwlet goraghanasy<nowiki>''</nowiki> açyldy.
+aUNESСOЩ
-diyip yazyạr (275-276 s.).
 [[Kategoriýa:Türkmenistanyñ geografiÿasy]]
 [[Kategoriýa:Tebigat]]