Garagum: Wersiýalaryň arasyndaky tapawut

	Türkmenistanyň geografiýasy
	Dagler Derýalar Çöller Deňizler
	g • ç • r

Browse history interactively

← Ozalky wersiýa bilen aratapawut

Content deleted Content added

WizualWikitekst

Inline

13:57, 10 oktýabr 2022 senesinde sahypanyň iň soňky wersiýasy

Garagum çöli Türkmenistanda ýerleşýär. Tutýan meýdany 350,000 km² bolan bu çöl Türkmenistanyň 70 prosentinden gowragyny öz içine alýar. Adynyň Garagum (Gara Gum) gumunyň reňkiniň beýleki çölleriň gumundan garaňky reňkde bolanlygy sebäplidir. Türkmenistanyň çäklerindäki ähli çägelik düzlükleri öz içine alýar.

Garagumuň iň uly böleginiň iki dürli ady bolup, oňa Peslik Garagum ýa-da Merkezi Garagum diýýärler. Ýer üstüniň deňiz derejesinden beýikligi töweregindäki ýerlerden pes bolany üçin oňa Peslik Garagum diýilýär. Merkezi Garagum diýilmeginiň sebäbi bolsa bu çägelik meýdanyndan günbatarda-da, gündogarda-da, demirgazykda-da, günortada-da başga çägelikleriň ýerleşýändigi üçindir. Merkezi Garagum Balkan, Ahal, Mary welaýatlarynyň çäklerine ýaýrandyr.

Tutýan meýdany boýunça ikinji uly çägelige Üňüzaňyrsy Garagum diýilýär. Bu çägelik tutuşlygyna diýen ýaly Daşoguz welaýatynda we Lebap welaýatynyň demirgazyk-günbatar çetinde ýerleşýär.

Meýdany boýunça üçünji ýerde durýan çäge-düzlüge Günorta-Gündogar Garagum diýilýär. Bu çägelik Merkezi Garagumuň gönüden-göni gündogardaky dowamydyr. Günorta-Gündogar Garagum Lebap hem-de Mary welaýatlarynyň çäginde ýerleşýär.

Garagumuň hemme ýeri boýdan-başa çägeler bilen örtülen däldir. Günorta böleginde toýunly düzlükler takyrlyklar bilen cäge gerişleriniň, depeleriniň utgaşykly ýer üstüniň giňden ýaýran çäkleri öri meýdanlary üçin ýylyň bütin dowamynda amatlydyr. Ata-babalarymyz “Gumum bar – humum bar” diýip ýöne ýere aýtmandyrlar. Türkmen halkynyň sallançagy, gowgaly ýyllarda goragçysy bolan we ony maldarçylyk, gurluşyk önümleri, şeýle hem dürli ýerasty baýlyklar bilen bol-elin üpjün edýän bu ümmülmez giňişlik, sözüň doly manysynda, ülkämiziň genji-hazynasydyr, tükeniksiz baýlygydyr. Şuny göz öňünde tutup, Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada:

Gaýmagyň galňasyn, synman gaýnagyn, Goýny Garagumly – gorly türkmensiň!

Garagumuň – desterhanyň, hazynaň, Rysgal-bereketli, barly türkmensiň! –

diýip ýazýar (275-276 s.).

Garagumyň düzümine 2013-nji ýylyň 18-nji iýulynda açylyp ulanylmaga berilen ''Bereketli Garagum döwlet goraghanasy'' açyldy.

aUNESСOЩ

@@ Setir 1: / Setir 1: @@
 {{Türkmenistanyň geografiýasy}}
-'''Karakum çöli''' [[Türkmenistan|Türkmenistânda]] yerleşyêr. Tutyân meydânı 350,000 km² bolan bu çöl [[Türkmenistan|Türkmenistânıň]] 70 ‘percent’inden kovrâğını ǒz içine alyâr. Âdınıň Karakum (Kara Kum) kumunıň reňkiniň beyleki çölleriň kumundan karaňkı reňkde bolanlığı sebêplidir. Türkmenistânıň çêklerindêki êhli çêğelik düzlükleri ǒz içine alyâr.
+'''Garagum çöli''' [[Türkmenistan]]da ýerleşýär. Tutýan meýdany 350,000&nbsp;km² bolan bu çöl [[Türkmenistan]]yň 70 prosentinden gowragyny öz içine alýar. Adynyň Garagum (Gara Gum) gumunyň reňkiniň beýleki çölleriň gumundan garaňky reňkde bolanlygy sebäplidir.
+Türkmenistanyň çäklerindäki ähli çägelik düzlükleri öz içine alýar.
 [[Faýl:Karakum.png|301px|left]]
-Karakumuň iň ulı bǒleğiniň iki dürli âdı bolup, oňa Peslik Karakum yâ-da Merkezî Karakum diyyêrler. Yer üstüniň deňiz derecesinden beyikliği tövereğindêki yerlerden pes bolanı üçîn oňa Peslik Karakum diyilyêr. Merkezî Karakum diyilmeğiniň sebêbi bolsa bu çêğelik meydânından günbatarda-da, gündoğarda-da, demirkazıkda-da, günortada-da başğa çêğelikleriň yerleşyêndiği üçîndir. Merkezî Karakum Balkan, Ahal, Marı velâyatlarınıň çêklerine yayrândır.
+Garagumuň iň uly böleginiň iki dürli ady bolup, oňa Peslik Garagum ýa-da Merkezi Garagum diýýärler. Ýer üstüniň deňiz derejesinden beýikligi töweregindäki ýerlerden pes bolany üçin oňa Peslik Garagum diýilýär. Merkezi Garagum diýilmeginiň sebäbi bolsa bu çägelik meýdanyndan günbatarda-da, gündogarda-da, demirgazykda-da, günortada-da başga çägelikleriň ýerleşýändigi üçindir. Merkezi Garagum Balkan, Ahal, Mary welaýatlarynyň çäklerine ýaýrandyr.
+Tutýan meýdany boýunça ikinji uly çägelige Üňüzaňyrsy Garagum diýilýär. Bu çägelik tutuşlygyna diýen ýaly Daşoguz welaýatynda we Lebap welaýatynyň demirgazyk-günbatar çetinde ýerleşýär.
-Tutyân meydânı boyunça ikinci ulı çêğeliğe Üňüzaňırsı Karakum diyilyêr. Bu çêğelik tutuşlığına diyen yâlı Daşoğuz velâyatında ve Lebâp velâyatınıň demirkazık-günbatar çetinde yerleşyêr.
-Meydânı boyunça üçünci yerde duryân çêğe-düzlüğe Günorta-Gündoğar Karakum diyilyêr. Bu çêğelik Merkezî Karakumuň gönüden-göni gündoğardâki dovâmıdır. Günorta-Gündoğar Karakum Lebâp hem-de Marı velâyatlarınıň çêğinde yerleşyêr.
+Meýdany boýunça üçünji ýerde durýan çäge-düzlüge Günorta-Gündogar Garagum diýilýär. Bu çägelik Merkezi Garagumuň gönüden-göni gündogardaky dowamydyr. Günorta-Gündogar Garagum Lebap hem-de Mary welaýatlarynyň çäginde ýerleşýär.
-Karakumuň hemme yeri boydan-başa çêğeler bilen örtülen dêldir. Günorta bǒleğinde toyunlı düzlükler takırlıklar bilen cêğe gerişleriniň, depeleriniň utğaşıklı yer üstüniň gîňden yayrân çêkleri ǒri meydânları üçîn yılıň bütîn dovâmında âmatlıdır. Ata-bâbalarımız “Kumum bâr – humum bâr” diyip yǒne yere aytmândırlar. Türkmen halkınıň sallançağı, ğovğâlı yıllarda kọrağçısı bolan ve onı mâldârçılık, kurluşık ǒnümleri, şeyle hem dürli yerastı bâylıklar bilen bol-elîn üpcün edyên bu ümmülmez gîňişlik, sözüň dọlı mânîsında, ülkêmiziň genci-hazînasıdır, tükeniksiz bâylığıdır. Şunı göz öňünde tutup, Beyik Safarmırât Türkmenbaşı Mukaddes Rụhnâmada:
+Garagumuň hemme ýeri boýdan-başa çägeler bilen örtülen däldir. Günorta böleginde toýunly düzlükler takyrlyklar bilen cäge gerişleriniň, depeleriniň utgaşykly ýer üstüniň giňden ýaýran çäkleri öri meýdanlary üçin ýylyň bütin dowamynda amatlydyr. Ata-babalarymyz “Gumum bar – humum bar” diýip ýöne ýere aýtmandyrlar. Türkmen halkynyň sallançagy, gowgaly ýyllarda goragçysy bolan we ony maldarçylyk, gurluşyk önümleri, şeýle hem dürli ýerasty baýlyklar bilen bol-elin üpjün edýän bu ümmülmez giňişlik, sözüň doly manysynda, ülkämiziň genji-hazynasydyr, tükeniksiz baýlygydyr. Şuny göz öňünde tutup, Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada:
+Gaýmagyň galňasyn, synman gaýnagyn,
-Kaymağıň kalňasın, sînmân kaynağın, koynı Karakumlı – kọrlı türkmensiň!
+Goýny Garagumly – gorly türkmensiň!
+Garagumuň – desterhanyň, hazynaň,
-Karakumuň – desterhânıň, hazînaň, Rızkal-bereketli, bârlı türkmensiň! –
+Rysgal-bereketli, barly türkmensiň! –
+diýip ýazýar (275-276 s.).
+Garagumyň düzümine 2013-nji ýylyň 18-nji iýulynda açylyp ulanylmaga berilen <nowiki>''</nowiki>Bereketli Garagum döwlet goraghanasy<nowiki>''</nowiki> açyldy.
+aUNESСOЩ
-diyip yazyâr (275-276 s.).
 [[Kategoriýa:Türkmenistanyñ geografiÿasy]]
 [[Kategoriýa:Tebigat]]