İçeriğe atla

Ernest Rutherford: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Tiginbeg (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
4.054 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
Etiket: 2017 kaynak düzenleyici
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.823.886 değişiklik
k Ulam özelleştirme
 
(12 kullanıcı tarafından yapılan 18 ara revizyon gösterilmiyor)
22. satır: 22. satır:
*[[Edward Victor Appleton]]
*[[Edward Victor Appleton]]
*[[Robert William Boyle]]
*[[Robert William Boyle]]
*[[James Chadwick]]
*[[James Chadwick]][[Dosya:Nobel prize medal.svg|20px]]
*[[Rafi Muhammad Chaudhry]]
*[[Rafi Muhammad Chaudhry]]
*[[Norman Feather]]<br>[[Alexander MacAulay]]
*[[Norman Feather]]<br>[[Alexander MacAulay]]
73. satır: 73. satır:
| ek_bilgi =
| ek_bilgi =
}}
}}
'''Ernest Rutherford''' (30 Ağustos 1871 - 19 Ekim 1937), [[Yeni Zelanda]]lı-[[İngilizler|İngiliz]] [[deneysel fizik]]çidir. 1908 yılı [[Nobel Kimya Ödülü]] sahibi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1908/rutherford/facts/|başlık=The Nobel Prize in Chemistry 1908|erişimtarihi=6 Ekim 2022|dil=en-US|çalışma=NobelPrize.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221005110741/https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1908/rutherford/facts/|arşivtarihi=5 Ekim 2022|ölüurl=hayır}}</ref>
'''Ernest Rutherford''' (d. 30 Ağustos 1871 - ö. 19 Ekim 1937), [[Yeni Zelanda]]lı-[[İngilizler|İngiliz]] [[deneysel fizik]]çidir. 1908 yılı [[Nobel Kimya Ödülü]] sahibi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1908/rutherford/facts/|başlık=The Nobel Prize in Chemistry 1908|erişimtarihi=6 Ekim 2022|dil=en-US|çalışma=NobelPrize.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221005110741/https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1908/rutherford/facts/|arşivtarihi=5 Ekim 2022|ölüurl=hayır}}</ref>


[[Yeni Zelanda]]'ya göç etmiş [[İskoçya]]'lı bir ailenin 12 çocuğundan dördüncüsüydü. Babası tekerlek yapımcısıydı. Liseyi burslu olarak okudu. Yine burslu olarak devam ettiği Christchurch'teki [[Canterbury College]]'tan 1892'de lisans, ertesi yılda üstün başarıyla [[yüksek lisans]] derecelerini aldı. Bir yıl daha okulda kalarak [[demir]]in yüksek [[frekans]]lı [[manyetik]] alanlardaki [[mıknatıslanma]] özellikleri üzerinde araştırmalar yaptı. [[Hertz]]'in yalnızca birkaç yıl önce bulmuş olduğu [[elektromanyetik dalgalar]]ı sezebilen bir [[dedektör]] yapmayı başardı.
[[Yeni Zelanda]]'ya göç etmiş [[İskoçya]]'lı bir ailenin 12 çocuğundan dördüncüsüydü. Babası tekerlek yapımcısıydı. Liseyi burslu olarak okudu. Yine burslu olarak devam ettiği Christchurch'teki [[Canterbury College]]'tan 1892'de lisans, ertesi yılda üstün başarıyla [[yüksek lisans]] derecelerini aldı. Bir yıl daha okulda kalarak [[demir]]in yüksek [[frekans]]lı [[manyetik]] alanlardaki [[mıknatıslanma]] özellikleri üzerinde araştırmalar yaptı. [[Hertz]]'in yalnızca birkaç yıl önce bulmuş olduğu [[elektromanyetik dalgalar]]ı sezebilen bir [[dedektör]] yapmayı başardı.
83. satır: 83. satır:
Bu büyük başarı üzerine Rutherford 1903'te [[Royal Society]] üyeliğine seçildi. Ertesi yıl aynı kurumun üstün başarılı bilim adamlarına verdiği özel bir ödül olan ''Rumford Madalyası'' ile ödüllendirildi. Alfa ışınlarının elektrik ve magnetik alanlarda sapmaya uğradığını 1903'te belirleyen Rutherford, sapmanın yönünü inceleyerek, bu ışınların artı elektrik yüklü parçacıklardan oluştuğu sonucuna vardı. Ayrıca bu parçacıkların hızını ve [[elektrik yükü]]/[[kütle]] oranını ölçmeyi başardı.
Bu büyük başarı üzerine Rutherford 1903'te [[Royal Society]] üyeliğine seçildi. Ertesi yıl aynı kurumun üstün başarılı bilim adamlarına verdiği özel bir ödül olan ''Rumford Madalyası'' ile ödüllendirildi. Alfa ışınlarının elektrik ve magnetik alanlarda sapmaya uğradığını 1903'te belirleyen Rutherford, sapmanın yönünü inceleyerek, bu ışınların artı elektrik yüklü parçacıklardan oluştuğu sonucuna vardı. Ayrıca bu parçacıkların hızını ve [[elektrik yükü]]/[[kütle]] oranını ölçmeyi başardı.


Rutherford'un 1911'de geliştirdiği "Atom Modeli" onun bilime en büyük katkısıdır. [[Alfa parçacığı|Alfa parçacıklarının]] ince metal levhalardan geçişini inceleyen Rutherford, alfa parçacığı artı yüklü olduğundan, levhadan geçişi sırasında metal atomlarındaki artı yüklerin banal etkisiyle sapmaya uğrayacağını, ama parçacığın kütlesi çok büyük olduğu için, bu sapmaların çok küçük olacağını düşünüyordu. Yapılan deneylerde alfa parçacıklarının gerçekten de genel olarak çok küçük sapmalar gösterdiği(%90 oranında), ama arada büyük açılarla sapan parçacıklarında bulunduğu, hatta bazen bir parçacığın hareket yönünü değiştirip geriye döndüğü gözlendi. Böylesine büyük kütleli alfa parçacığını bu kadar saptırabilmesi için atomdaki bütün artı yüklerin ve kütlenin çok küçük bir hacme yoğunlaşmış olması gerekiyordu.Buna dayanarak atomun boşluklu bir yapıdan oluştuğunu keşfetti.Rutherford'un bu görüşten yola çıkarak oluşturduğu model '''[[Rutherford Atom Modeli]]''' ya da '''Çekirdekli Atom Modeli''' olarak adlandırılır.
Rutherford'un 1911'de geliştirdiği "Atom Modeli" onun bilime en büyük katkısıdır. [[Alfa parçacığı|Alfa parçacıklarının]] ince metal levhalardan geçişini inceleyen Rutherford, alfa parçacığı artı yüklü olduğundan, levhadan geçişi sırasında metal atomlarındaki artı yüklerin banal etkisiyle sapmaya uğrayacağını, ama parçacığın kütlesi çok büyük olduğu için, bu sapmaların çok küçük olacağını düşünüyordu. Yapılan deneylerde alfa parçacıklarının gerçekten de genel olarak çok küçük sapmalar gösterdiği(%90 oranında), ama arada büyük açılarla sapan parçacıklarında bulunduğu, hatta bazen bir parçacığın hareket yönünü değiştirip geriye döndüğü gözlendi. Böylesine büyük kütleli alfa parçacığını bu kadar saptırabilmesi için atomdaki bütün artı yüklerin ve kütlenin çok küçük bir hacme yoğunlaşmış olması gerekiyordu. Buna dayanarak atomun boşluklu bir yapıdan oluştuğunu keşfetti. Rutherford'un bu görüşten yola çıkarak oluşturduğu model '''[[Rutherford Atom Modeli]]''' ya da '''Çekirdekli Atom Modeli''' olarak adlandırılır.


1908'de [[Nobel Kimya Ödülü]]' nü alan, 1914'te kendisine [[Baron]] unvanı verilen Rutherford, 1922'de Royal Society'nin en büyük ödülü olan ''Copley Madalyası''' ile ödüllendirilmiştir. 1925'te ise bu kurumun başkanlığına seçilmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.britannica.com/biography/Ernest-Rutherford|başlık=Ernest Rutherford {{!}} Accomplishments, Atomic Theory, & Facts {{!}} Britannica|erişimtarihi=6 Ekim 2022|dil=İngilizce|çalışma=www.britannica.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220926002932/https://www.britannica.com/biography/Ernest-Rutherford|arşivtarihi=26 Eylül 2022|ölüurl=hayır}}</ref>
1908'de [[Nobel Kimya Ödülü]]' nü alan, 1914'te kendisine [[Baron]] unvanı verilen Rutherford, 1922'de Royal Society'nin en büyük ödülü olan ''Copley Madalyası''' ile ödüllendirilmiştir. 1925'te ise bu kurumun başkanlığına seçilmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.britannica.com/biography/Ernest-Rutherford|başlık=Ernest Rutherford {{!}} Accomplishments, Atomic Theory, & Facts {{!}} Britannica|erişimtarihi=6 Ekim 2022|dil=İngilizce|çalışma=www.britannica.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220926002932/https://www.britannica.com/biography/Ernest-Rutherford|arşivtarihi=26 Eylül 2022|ölüurl=hayır}}</ref>

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}


== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
93. satır: 96. satır:
{{Nobel Kimya Ödülü}}
{{Nobel Kimya Ödülü}}
{{Copley Madalyası sahipleri 1901-1950}}
{{Copley Madalyası sahipleri 1901-1950}}
{{Matteucci Madalyası}}
{{Royal Society başkanları}}
{{Royal Society başkanları}}
{{Atom modelleri}}
{{Atom modelleri}}
{{Rumford Madalyası}}
{{Rumford Madalyası}}
{{Hector Madalyası sahipleri}}
{{Otorite kontrolü}}
{{Otorite kontrolü}}


111. satır: 116. satır:
[[Kategori:Nükleer fizikçiler]]
[[Kategori:Nükleer fizikçiler]]
[[Kategori:Royal Society başkanları]]
[[Kategori:Royal Society başkanları]]
⚫
[[Kategori:Royal Society üyeleri]]
[[Kategori:Prusya Bilim Akademisi üyeleri]]
[[Kategori:Prusya Bilim Akademisi üyeleri]]
[[Kategori:Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi üyeleri]]
[[Kategori:Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi üyeleri]]
119. satır: 123. satır:
[[Kategori:SSCB Bilimler Akademisi'nin şeref üyeleri]]
[[Kategori:SSCB Bilimler Akademisi'nin şeref üyeleri]]
[[Kategori:Yeni Zelandalı Nobel Ödülü sahipleri]]
[[Kategori:Yeni Zelandalı Nobel Ödülü sahipleri]]
[[Kategori:Matteucci Madalyası sahipleri]]
⚫
[[Kategori:Royal Society üyesi İngilizler]]

17.53, 19 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

The Lord Rutherford of Nelson
Doğum30 Ağustos 1871(1871-08-30)
Brightwater, Tasman Bölgesi, Yeni Zelanda
Ölüm19 Ekim 1937 (66 yaşında)
Cambridge, İngiltere
EğitimCanterbury Üniversitesi
Cambridge Üniversitesi
Ödüller
Kariyeri
Çalıştığı kurumlarMcGill Üniversitesi
Manchester Üniversitesi
Cambridge Üniversitesi
Doktora
danışmanı		Alexander Bickerton
J. J. Thomson
Doktora öğrencileri
İmza

Ernest Rutherford (d. 30 Ağustos 1871 - ö. 19 Ekim 1937), Yeni Zelandalı-İngiliz deneysel fizikçidir. 1908 yılı Nobel Kimya Ödülü sahibi.[1]

Yeni Zelanda'ya göç etmiş İskoçya'lı bir ailenin 12 çocuğundan dördüncüsüydü. Babası tekerlek yapımcısıydı. Liseyi burslu olarak okudu. Yine burslu olarak devam ettiği Christchurch'teki Canterbury College'tan 1892'de lisans, ertesi yılda üstün başarıyla yüksek lisans derecelerini aldı. Bir yıl daha okulda kalarak demirin yüksek frekanslı manyetik alanlardaki mıknatıslanma özellikleri üzerinde araştırmalar yaptı. Hertz'in yalnızca birkaç yıl önce bulmuş olduğu elektromanyetik dalgaları sezebilen bir dedektör yapmayı başardı.

1895'te İngiltere'ye giden Rutherford, Cambridge Universitesi'ndeki Cavendish Laboratuvarı'nda J.J. Thomson'ın yanında çalışmaya başladı. Burada elektromanyetizma üzerindeki deneylerini sürdürdü ve Hertz dalgalarını 3 km uzaklıktan gönderip almayı başardı. Aralık 1895'te Wilhelm Conrad Röntgen'in X Işını'nı bulduğunu açıklamasının ardından, J.J. Thomson ve Rutherford bu konuda çalışmaya başladılar ve X Işını'nın gazlar içinden geçerken çok sayıda artı ve eksi elektrik yüklü parçacık ortaya çıkmasına, yani iyonlaşmaya yol açtığını, bu parçacıkları yeniden birleştirerek nötr atomlar oluşturduğunu buldular. Rutherford ayrıca bu iyonların hızını ve birbirleriyle birleşerek yeniden gaz molekülleri oluşturma süresini belirlemeye yönelik bir yöntem geliştirdi. İyonlaşma gücü yüksek olan ama kolaylıkla soğurulabilen ışın türünü alfa ışınları, daha az iyonlaşmaya yol açan, ama girim gücü daha yüksek olan ışınları da beta ışınları olarak adlandırdı.

19. yüzyılın sonuna gelinirken pek çok bilim insanı artık fizikte gerçekleştirilecek bir yenilik kalmadığı kanısındaydı. Ama Rutherford üç yıl gibi kısa bir süre içinde tümüyle yeni bir fizik dalı ortaya çıkardı: Radyoaktiflik. Radyoaktifliğin bir elementin atomlarının başka bir elementin atomlarına kendiliğinden dönüşme süreci olduğu sonucuna vardı. Maddenin değişmezliği kavramına sıkı sıkıya bağlı birçok bilim insanı bu görüşe karşı çıkacak, ama Rutherford'un görüşlerinin doğruluğu kısa sürede anlaşılacaktı.

Bu büyük başarı üzerine Rutherford 1903'te Royal Society üyeliğine seçildi. Ertesi yıl aynı kurumun üstün başarılı bilim adamlarına verdiği özel bir ödül olan Rumford Madalyası ile ödüllendirildi. Alfa ışınlarının elektrik ve magnetik alanlarda sapmaya uğradığını 1903'te belirleyen Rutherford, sapmanın yönünü inceleyerek, bu ışınların artı elektrik yüklü parçacıklardan oluştuğu sonucuna vardı. Ayrıca bu parçacıkların hızını ve elektrik yükü/kütle oranını ölçmeyi başardı.

Rutherford'un 1911'de geliştirdiği "Atom Modeli" onun bilime en büyük katkısıdır. Alfa parçacıklarının ince metal levhalardan geçişini inceleyen Rutherford, alfa parçacığı artı yüklü olduğundan, levhadan geçişi sırasında metal atomlarındaki artı yüklerin banal etkisiyle sapmaya uğrayacağını, ama parçacığın kütlesi çok büyük olduğu için, bu sapmaların çok küçük olacağını düşünüyordu. Yapılan deneylerde alfa parçacıklarının gerçekten de genel olarak çok küçük sapmalar gösterdiği(%90 oranında), ama arada büyük açılarla sapan parçacıklarında bulunduğu, hatta bazen bir parçacığın hareket yönünü değiştirip geriye döndüğü gözlendi. Böylesine büyük kütleli alfa parçacığını bu kadar saptırabilmesi için atomdaki bütün artı yüklerin ve kütlenin çok küçük bir hacme yoğunlaşmış olması gerekiyordu. Buna dayanarak atomun boşluklu bir yapıdan oluştuğunu keşfetti. Rutherford'un bu görüşten yola çıkarak oluşturduğu model Rutherford Atom Modeli ya da Çekirdekli Atom Modeli olarak adlandırılır.

1908'de Nobel Kimya Ödülü' nü alan, 1914'te kendisine Baron unvanı verilen Rutherford, 1922'de Royal Society'nin en büyük ödülü olan Copley Madalyası' ile ödüllendirilmiştir. 1925'te ise bu kurumun başkanlığına seçilmiştir.[2]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "The Nobel Prize in Chemistry 1908". NobelPrize.org (İngilizce). 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022. 
  2. ^ "Ernest Rutherford | Accomplishments, Atomic Theory, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Ernest Rutherford ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ernest_Rutherford&oldid=32814286" sayfasından alınmıştır