Karahindiba: Revizyonlar arasındaki fark

Karahindiba
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Plantae;
Bölüm:	Magnoliophyta ; (Kapalı tohumlular);
Sınıf:	Magnoliopsida ; (İki çenekliler);
Takım:	Asterales;
Familya:	Asteraceae ; (Papatyagiller);
Alt familya:	Cichorioideae;
Oymak:	Cichorieae;
Cins:	Taraxacum;
Tür:	T. officinale;
İkili adlandırma
	Taraxacum officinale; G.

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

07.31, 2 Ekim 2023 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Karahindiba (Taraxacum officinale), papatyagiller (Asteraceae) familyasından yaygın bir bitki türü. Çiçekleri sarı, yaprakları yeşil olsa da bitkinin adına "karahindiba" denilmiştir.

Mısır ve Kıpçak Türkleri'nin "katagan", Çağatay Türkleri'nin "saçratku" olarak bildikleri bu bitki günümüze "karahindiba" olarak gelmiştir. Hindiba, Arapça kökenli bir kelimedir. Tedavisi için kullanıldığı göz hastalığı trahomdan kaynaklandığı ileri sürülür. Anadolu'da acıgıcı, "acıgünek", "güneyik", "çıtlık", "cırtlık" ve "arslandişi" olarak bilinse de en yaygın olarak kullanılan adı "radika"dır.

Özellikleri

Karahindiba Nisan ve Mayıs aylarında tüm tarla kıyılarında çayırlık alanlarla yol kenarlarında yetişen, çok yıllık sarı çiçekli otsu bir bitkidir. İçi "kengel" denilen acı bir sütle dolu uzun kazık kökü, rozet halinde tabanda toplanmış olan derin dişli yapraklarını ve yapraklardan daha uzunca olan çiçek saplarını taşır. Bu sapların tepesinde kömeç halindeki altın sarısı çiçekleri ilkbahardan sonbaharın ortasına kadar açar. Daha sonra bu çiçek kömeçleri karahindibanın tohumlarını taşıyan beyaz toplara dönüşürler. Bu beyaz topçukları oluşturan meyve kapçıkları en hafif rüzgarda bile uçup çevreye dağılır. Bitki böylece yaydığı tohumlarıyla çoğalır. Hortum şeklinde kesilip çok güzel ses çıkardığı için bu ismi almıştır.

Bileşimi ve kullanımı

Besleyici değeri oldukça yüksek olan Karahindiba, % 5'e varan yüksek bir oranda potasyum içermesinden dolayı, en iyi doğal potasyum kaynaklarından biridir. A vitamini, C vitamini ve nikotinik asit ile kalsiyum ve türlü mineraller yönünden de zengindir. Ayrıca, torexacin, retinol, levulin, inulin gibi bileşikler içerir. Bu nedenle yaprakları salatalara katılıp yenir. Kökü de, yaşken doğranıp salatalara katılır. Kurutulan kökü birçok ülkede öğütülüp acı hindiba kahvesi olarak içilir. Avrupa'nın bazı ülkelerinde ve Hindistan'da tarımı yapılan türleri vardır ve bunların çiçek büyüklüklerinin çapı yedi santimetreye kadar varır. Kök sakızı da denilen bitki, köklerinden çıkan sıvının pıhtılaşıp kurutulmasıyla kauçuk eldesinde de faydalanılır.

Dağılımı

Tüm Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya olmak üzere dünyanın hemen her yerinde görülen yaklaşık 100 çeşidiyle kozmopolit bir türdür.

Resim galerisi

Karahindiba tarlası
Çiçekler
Çiçek kömeçleri
Tüy Yapısı
Çiçeğe yakından bakış
Karahindiba çiçeği

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+{{Kaynaksız|tarih=Şubat 2017}}
 {{Taksobitki
 | ad = Karahindiba
-| resim = Koeh-135.jpg
+| resim =Taraxacum_officinale_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-135.jpg
-| alem = [[Plantae]]
+| alem = [[Bitki|Plantae]]
-| bölüm = [[Magnoliophyta]] <br /><small>(Kapalı tohumlular)</small>
+| bölüm = [[Kapalı tohumlular|Magnoliophyta]] <br /><small>(Kapalı tohumlular)</small>
-| sınıf = [[Magnoliopsida]] <br /><small>(İki çenekliler)</small>
+| sınıf = [[İki çenekliler|Magnoliopsida]] <br /><small>(İki çenekliler)</small>
 | takım = [[Asterales]]
-| familya = [[Asteraceae]] <br /><small>(Papatyagiller)</small>
+| familya = [[Papatyagiller|Asteraceae]] <br /><small>(Papatyagiller)</small>
 | altfamilya = [[Cichorioideae]]
 | oymak = [[Cichorieae]]
@@ 15. satır: / 16. satır: @@
 | dış_bağlantılar = {{commons-species|Taraxacum officinale}}
 }}
-'''Karahindiba''' (''Taraxacum officinale''), [[papatyagiller]] (Asteraceae) familyasından yaygın bir bitki [[tür|türü]]. Çiçekleri [[sarı]], yaprakları yeşil olsa da bitkinin adına "karahindiba" denilmiştir.
+'''Karahindiba''' (''Taraxacum officinale''), [[papatyagiller]] (Asteraceae) familyasından yaygın bir bitki [[tür]]ü. Çiçekleri [[sarı]], yaprakları yeşil olsa da bitkinin adına "karahindiba" denilmiştir.
 [[Mısır]] ve Kıpçak Türkleri'nin "katagan", Çağatay Türkleri'nin "saçratku" olarak bildikleri bu bitki günümüze "karahindiba" olarak gelmiştir. [[Hindiba]], Arapça kökenli bir kelimedir. Tedavisi için kullanıldığı [[göz]] hastalığı trahomdan kaynaklandığı ileri sürülür. [[Anadolu]]'da acıgıcı, "acıgünek", "güneyik", "çıtlık", "cırtlık" ve "arslandişi" olarak bilinse de en yaygın olarak kullanılan adı "'''radika'''"dır.
@@ 21. satır: / 22. satır: @@
 == Özellikleri ==
-Karahindiba Nisan ve Mayıs aylarında tüm tarla kıyılarında çayırlık alanlarla yol kenarlarında yetişen, çok yıllık sarı [[çiçek]]li otsu bir bitkidir. Çimenliklerde rahatsız edici bir ot olarak görülen bitki, aslında acı çeken insanlık için çok güçlü bir şifa kaynağıdır. İçi "[[kengel]]" denilen acı bir sütle dolu uzun kazık kökü, rozet halinde tabanda toplanmış olan derin dişli yapraklarını ve yapraklardan daha uzunca olan [[çiçek]] saplarını taşır. Bu sapların tepesinde kömeç halindeki altın sarısı çiçekleri ilkbahardan sonbaharın ortasına kadar açar. Daha sonra bu çiçek kömeçleri karahindibanın tohumlarını taşıyan beyaz toplara dönüşürler. Bu beyaz topçukları oluşturan meyve kapçıkları en hafif [[rüzgar]]da bile uçup çevreye dağılır. Bitki böylece yaydığı [[tohum]]larıyla çoğalır. Hortum şeklinde kesilip çok güzel ses çıkardığı için bu ismi almıştır.
+Karahindiba Nisan ve Mayıs aylarında tüm tarla kıyılarında çayırlık alanlarla yol kenarlarında yetişen, çok yıllık sarı [[çiçek]]li otsu bir bitkidir. İçi "[[kengel]]" denilen acı bir sütle dolu uzun kazık kökü, rozet halinde tabanda toplanmış olan derin dişli yapraklarını ve yapraklardan daha uzunca olan [[çiçek]] saplarını taşır. Bu sapların tepesinde kömeç halindeki altın sarısı çiçekleri ilkbahardan sonbaharın ortasına kadar açar. Daha sonra bu çiçek kömeçleri karahindibanın tohumlarını taşıyan beyaz toplara dönüşürler. Bu beyaz topçukları oluşturan meyve kapçıkları en hafif [[rüzgar]]da bile uçup çevreye dağılır. Bitki böylece yaydığı [[tohum]]larıyla çoğalır. Hortum şeklinde kesilip çok güzel ses çıkardığı için bu ismi almıştır.
 == Bileşimi ve kullanımı ==
-Besleyici değeri oldukça yüksek olan Karahindiba, % 5'e varan yüksek bir oranda potasyum içermesinden dolayı, en iyi doğal [[potasyum]] kaynaklarından biridir. [[A vitamini]], [[C vitamini]] ve [[nikotinik asit]] ile [[kalsiyum]] ve türlü [[mineral]]ler yönünden de zengindir. Ayrıca, torexacin, retinol, levulin, inulin gibi bileşikler içerir. Bu nedenle yaprakları salatalara katılıp yenir. Kökü de, yaşken doğranıp salatalara katılır. Kurutulan kökü birçok ülkede öğütülüp acı hindiba kahvesi olarak içilir. [[Avrupa]]'nın bazı ülkelerinde ve [[Hindistan]]'da tarımı yapılan türleri vardır ve bunların çiçek büyüklüklerinin çapı yedi santimetreye kadar varır.
+Besleyici değeri oldukça yüksek olan Karahindiba, % 5'e varan yüksek bir oranda potasyum içermesinden dolayı, en iyi doğal [[potasyum]] kaynaklarından biridir. [[A vitamini]], [[C vitamini]] ve [[nikotinik asit]] ile [[kalsiyum]] ve türlü [[mineral]]ler yönünden de zengindir. Ayrıca, torexacin, retinol, levulin, inulin gibi bileşikler içerir. Bu nedenle yaprakları salatalara katılıp yenir. Kökü de, yaşken doğranıp salatalara katılır. Kurutulan kökü birçok ülkede öğütülüp acı hindiba kahvesi olarak içilir. [[Avrupa]]'nın bazı ülkelerinde ve [[Hindistan]]'da tarımı yapılan türleri vardır ve bunların çiçek büyüklüklerinin çapı yedi santimetreye kadar varır. Kök sakızı da denilen bitki, köklerinden çıkan sıvının pıhtılaşıp kurutulmasıyla kauçuk eldesinde de faydalanılır.
 == Dağılımı ==
@@ 32. satır: / 33. satır: @@
 <gallery>
-Resim:Frühling blühender Löwenzahn.jpg|Karahindiba tarlası
+Dosya:Frühling blühender Löwenzahn.jpg|Karahindiba tarlası
-Resim:Löwenzahn uhf.JPG|Çiçekler
+Dosya:Löwenzahn uhf.JPG|Çiçekler
-Resim:Dandelion clock.jpg|Çiçek kömeçleri
+Dosya:Dandelion clock.jpg|Çiçek kömeçleri
-Resim:Taraxacum sect Ruderalia08 ies.jpg|Çiçeğe yakından bakış
+Dosya:Karahindiba.jpg|Tüy Yapısı
+Dosya:Taraxacum sect Ruderalia08 ies.jpg|Çiçeğe yakından bakış
+Dosya:İstanbulKarahindiba.jpg|Karahindiba çiçeği
 </gallery>
+{{Otorite kontrolü}}
-== Dış bağlantılar ==
 [[Kategori:Cichorieae]]
 [[Kategori:Şifalı bitkiler]]
-[[ar:تاراكساكوم طبي]]
-[[az:Dərman zəncirotu]]
-[[bar:Zigori]]
-[[bat-smg:Pėinė]]
-[[ca:Dent de lleó]]
-[[cs:Pampeliška lékařská]]
-[[csb:Mlécz]]
-[[da:Almindelig Mælkebøtte]]
-[[de:Gewöhnlicher Löwenzahn]]
-[[dsb:Mlac]]
-[[en:Taraxacum officinale]]
-[[eo:Oficina taraksako]]
-[[es:Taraxacum officinale]]
-[[et:Harilik võilill]]
-[[fi:Voikukka]]
-[[fr:Taraxacum section Ruderalia]]
-[[fy:Hynsteblom]]
-[[gl:Mexacán]]
-[[gn:Chikória morotĩ]]
-[[he:שינן רפואי]]
-[[hsb:Mlóč]]
-[[hu:Gyermekláncfű]]
-[[id:Tanaman Jombang]]
-[[is:Túnfífill]]
-[[it:Taraxacum officinale]]
-[[ja:セイヨウタンポポ]]
-[[ko:서양민들레]]
-[[ksh:Ketteplöck]]
-[[lb:Bettseechesch]]
-[[lbe:Къупан тӀутӀи]]
-[[li:Pisblóm]]
-[[lmo:Taraxacum officinale]]
-[[lt:Paprastoji kiaulpienė]]
-[[lv:Ārstniecības pienene]]
-[[nds-nl:Hondebloeme]]
-[[nl:Paardenbloem]]
-[[no:Vanlig løvetann]]
-[[pl:Mniszek pospolity]]
-[[pms:Taraxacum officinale]]
-[[pnb:ددپتر]]
-[[pt:Taraxacum officinale]]
-[[qu:Saqa-saqa]]
-[[ro:Păpădie]]
-[[ru:Одуванчик лекарственный]]
-[[sah:Ньээм от]]
-[[sco:Dentylion]]
-[[sk:Púpava lekárska]]
-[[sl:Navadni regrat]]
-[[uk:Кульбаба лікарська]]
-[[vec:Pisacan]]
-[[wa:Såvaedje cécoreye]]
-[[zh:西洋蒲公英]]