Hüsnü Mübarek: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Değişiklik özeti yok |
k →Ölümü: Bot: genel dz., olası VP:TBA ile VP:VEFAT ihlalleri ve madde bakımı (hata bildir) |
||
(18 kullanıcı tarafından yapılan 25 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
1. satır: | 1. satır: | ||
{{Makam sahibi bilgi kutusu |
{{Makam sahibi bilgi kutusu |
||
|isim |
| isim = Hüsnü Mübarek <br />محمد حسني سيد مبارك |
||
|resim |
| resim = Hosni Mubarak - Official Photo.JPG |
||
| resim_başlığı = Resmî portresi, 1985 |
|||
|makam |
| makam = [[Mısır devlet başkanları listesi|4. Mısır devlet başkanı]] |
||
|başbakan |
| başbakan = [[Ahmed Fuad Muhiddin]]<br/>[[Kemal Hasan Ali]]<br/>[[Ali Lütfi Mahmud]]<br/>[[Atıf Sıtkı]]<br/>[[Kemal Ganzuri]]<br/>[[Atif Ebeid]]<br/>[[Ahmed Nazif]]<br/>[[Ahmed Şefik]] |
||
|başkanyardımcısı |
| başkanyardımcısı = [[Ömer Süleyman]] |
||
|dönembaşı |
| dönembaşı = 14 Ekim 1981 |
||
|dönemsonu |
| dönemsonu = 11 Şubat 2011 |
||
⚫ | |||
| |
| öncegelen = [[Sufi Ebu Talib]] <small>(Geçici)</small> |
||
⚫ | |||
|makam1 |
| makam1 = 41. [[Mısır başbakanları listesi|Mısır başbakanı]] |
||
|başkan1 = [[Sufi Ebu Talib]] <small>(Geçici)</small> |
|||
⚫ | |||
|dönembaşı1 |
| dönembaşı1 = 7 Ekim 1981 |
||
|dönemsonu1 |
| dönemsonu1 = 2 Ocak 1982 |
||
|öncegelen1 |
| öncegelen1 = [[Enver Sedat]] |
||
|sonragelen1 |
| sonragelen1 = [[Ahmed Fuad Muhiddin]] |
||
|makam2 |
| makam2 = [[Mısır devlet başkan yardımcıları listesi|Mısır Devlet Başkan Yardımcısı]] |
||
|başkan2 |
| başkan2 = [[Enver Sedat]] |
||
|dönembaşı2 |
| dönembaşı2 = 16 Nisan 1975 |
||
|dönemsonu2 |
| dönemsonu2 = 14 Ekim 1981 |
||
|öncegelen2 |
| öncegelen2 = [[Hüseyin eş-Şafi]] |
||
|sonragelen2 |
| sonragelen2 = [[Ömer Süleyman]] |
||
|makam3 |
| makam3 = [[Bağlantısızlar Hareketi]] genel sekreteri |
||
|dönembaşı3 |
| dönembaşı3 = 16 Temmuz 2009 |
||
|dönemsonu3 |
| dönemsonu3 = 11 Şubat 2011 |
||
|öncegelen3 |
| öncegelen3 = [[Raúl Castro]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| sıra4 = 26. |
|||
| makam4 = Afrika Birliği Örgütü başkanı |
|||
| dönembaşı4 = 24 Temmuz 1989 |
|||
| dönemsonu4 = 9 Temmuz 1990 |
|||
| öncegelen4 = [[Moussa Traoré]] |
|||
| sonragelen4 = [[Yoweri Museveni]] |
|||
<!-- Kişisel Bilgiler --> |
<!-- Kişisel Bilgiler --> |
||
|doğum_tarihi |
| doğum_tarihi = {{doğum tarihi|1928|5|4}} |
||
|doğum_yeri |
| doğum_yeri = [[Kafr-El Meselha]], [[Minufiye (il)|Minufiye]], [[Mısır Krallığı]] |
||
|ölüm_tarihi |
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|2020|2|25|1928|5|4}} |
||
|ölüm_yeri |
| ölüm_yeri = [[Kahire]], [[Mısır]] |
||
|doğum_adı |
| doğum_adı = Muhammed Hüsnü Said Mübarek |
||
|partisi |
| partisi = [[Ulusal Demokrat Parti (Mısır)|Ulusal Demokrat Parti]] |
||
|eşi |
| eşi = |
||
|çocukları |
| çocukları = |
||
|ilişkiler |
| ilişkiler = |
||
|yaşadığı_yer |
| yaşadığı_yer = |
||
|öğrenim |
| öğrenim = |
||
|meslek |
| meslek = [[Asker]], [[siyasetçi]] |
||
|imza |
| imza = Hosni Mubarak Signature.svg |
||
|dini |
| dini = [[Sünni İslam]] |
||
|takma_adı |
| takma_adı = |
||
|bağlılığı |
| bağlılığı = [[Dosya:Flag of Egypt.svg|border|22px]] [[Mısır]] |
||
|alanı |
| alanı = |
||
|hizmetyılları |
| hizmetyılları = 1950 - 1975 |
||
|rütbesi |
| rütbesi = [[Mareşal|Hava Mareşali]] |
||
|birimi |
| birimi = [[Dosya:Air Force Ensign of Egypt.svg|border|22px]] [[Mısır Hava Kuvvetleri]] |
||
|kumandaettiği |
| kumandaettiği = Kahire Batı Hava Üssü<br>Beni Süveyf Hava Üssü<br>[[Mısır Hava Akademisi]]<br>[[Mısır Hava Kuvvetleri]] |
||
|savaşları |
| savaşları = |
||
|ödüller |
| ödüller = |
||
}} |
}} |
||
'''Muhammed Hüsnü Said Mübarek''' (4 Mayıs 1928, [[Minufiye (il)|Minufiye]] - 25 Şubat 2020, [[Kahire]]), [[Mısır]]lı [[asker]] ve [[siyasetçi]]. 1981-2011 yılları arasında Mısır |
'''Muhammed Hüsnü Said Mübarek''' (4 Mayıs 1928, [[Minufiye (il)|Minufiye]] - 25 Şubat 2020, [[Kahire]]), [[Mısır]]lı [[asker]] ve [[siyasetçi]]. 1981-2011 yılları arasında 30 yıl [[Mısır]]'ı yönetmiş, [[Mısır devlet başkanları listesi|Mısır devlet başkanlığı]] görevini üstlenmiştir. 2011'in Ocak ayında başlayan yaygın [[2011 Mısır Devrimi|halk gösterilerinden]] sonra, önce 10 Şubat 2011 tarihinde yetkilerini yardımcısı olan [[Ömer Süleyman]]'a devretmiş, ertesi gün de görevinden istifa etmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.cnnturk.com/2011/dunya/02/11/ve.husnu.mubarek.istifa.etti/606410.0/index.html |başlık=Ve Hüsnü Mübarek istifa etti |erişimtarihi=23 Şubat 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110214065429/http://www.cnnturk.com/2011/dunya/02/11/ve.husnu.mubarek.istifa.etti/606410.0/index.html |arşivtarihi=14 Şubat 2011 |ölüurl=hayır }}</ref> |
||
[[Kahire]]'deki Mısır |
[[Kahire]]'deki Mısır Askerî Akademisi'ni (1949) ve Bilbays'taki Havacılık Akademisi'ni bitirdi (1950). [[Sovyetler Birliği]]'nde ileri uçuş ve bombardıman teknikleri konusunda öğrenim gördü. Mısır Hava Kuvvetleri'nde çeşitli görevler üstlendikten sonra 1966-69 arasında Hava Akademisi komutanlığını yürüttü. 1972'de [[Enver Sedat]] tarafından hava kuvvetleri komutanlığına getirildi. Ekim 1973'te [[İsrail]]'le yapılan [[Yom Kippur Savaşı]]'nın ilk günlerinde Mısır Hava Kuvvetleri'nin elde ettiği başarılarda önemli rol oynadı. Ertesi yıl mareşal oldu. |
||
Nisan 1975'te devlet |
Nisan 1975'te devlet başkan yardımcılığına atandı. [[Fas]], [[Cezayir]] ve [[Moritanya]] arasında [[Batı Sahra]]'nın (İspanyol Sahrası) geleceğiyle ilgili anlaşmazlıkta arabuluculuk yaptı. |
||
Mübarek, Mısır Devlet Başkanlığı döneminde de çokça kez [[İsrail-Filistin çatışması|İsrail-Filistin]] gerilimlerinde arabuluculuk rolünü üstlendi. İsrail-Arap barışı için çok gayret sarfetti. 1994'te yapılan [[Ürdün]]-[[İsrail]] Barış Antlaşması'nda önemli bir rol oynadı. |
|||
1998'de, [[Türkiye]] ile [[Suriye]] arasında çıkan [[Abdullah Öcalan]] krizinin bölgesel bir çatışmaya dönüşmemesi için iki ülke arasında da arabuluculuk rolünü üstlendi. Mübarek'in arabuluculuk çabaları sonrası, [[Abdullah Öcalan]] Suriye'den çıkarıldı ve bunun sonucunda Türkiye ile Suriye arasında [[Adana Mutabakatı]] imzalandı. Arabuluculuk çabaları nedeniyle [[Türkiye]] tarafından kendisine aynı yıl, Devlet Şeref Madalyası verildi. |
|||
== Devlet başkanlığı == |
== Devlet başkanlığı == |
||
6 Ekim 1981'de [[Enver Sedat]]'ın bir suikast sonucunda öldürülmesi üzerine devlet başkanı oldu. Bu görevde öteki Arap ülkeleriyle ilişkileri geliştirmeye çalıştı. 1982'de [[Lübnan]]'ı işgal eden İsrail'le yakınlaşma politikasından uzaklaştı. 1987'de altı yıllık ikinci bir dönem için, oyların yüzde 97'sini alarak devlet başkanlığına yeniden seçildi. 1989'da, Enver Sedat döneminde İsrail'le yaptığı barış antlaşması yüzünden Arap Birliği'nden çıkarılmış olan Mısır tekrar birliğe kabul edildi, merkezi de Kahire'ye taşındı. |
6 Ekim 1981'de [[Enver Sedat]]'ın bir suikast sonucunda öldürülmesi üzerine devlet başkanı oldu. Bu görevde öteki Arap ülkeleriyle ilişkileri geliştirmeye çalıştı. 1982'de [[Lübnan]]'ı işgal eden İsrail'le yakınlaşma politikasından uzaklaştı. 1987'de altı yıllık ikinci bir dönem için, oyların yüzde 97'sini alarak devlet başkanlığına yeniden seçildi. 1989'da, [[Enver Sedat]] döneminde İsrail'le yaptığı barış antlaşması yüzünden Arap Birliği'nden çıkarılmış olan Mısır tekrar birliğe kabul edildi, merkezi de Kahire'ye taşındı. |
||
1990-91'deki Körfez Bunalımı ve onu izleyen [[Körfez Savaşı]] sırasında [[Arap ülkeleri]], [[İsrail]] ve [[Filistin Kurtuluş Örgütü]] arasında başlıca aracı işlevini üstlendi. [[Suudi Arabistan]]'ın, uluslararası kuvvetlerin desteğine başvuru kararının desteklenmesinde öteki [[Arap ülkeleri]]ne öncülük etti. |
1990-91'deki Körfez Bunalımı ve onu izleyen [[Körfez Savaşı]] sırasında [[Arap ülkeleri]], [[İsrail]] ve [[Filistin Kurtuluş Örgütü]] arasında başlıca aracı işlevini üstlendi. [[Suudi Arabistan]]'ın, uluslararası kuvvetlerin desteğine başvuru kararının desteklenmesinde öteki [[Arap ülkeleri]]ne öncülük etti. |
||
64. satır: | 75. satır: | ||
Enver Sedat'a yapılan suikastın ardından Mısır Devlet Başkanlığına ve [[Ulusal Demokratik Parti]]'nin liderliğine seçilen Mübarek; 1987, 1993, 1999 ve 2005 yıllarında yapılan ve muhalefetin katılımının kısıtlandığı seçimlerde arka arkaya dört kez göreve seçildi. |
Enver Sedat'a yapılan suikastın ardından Mısır Devlet Başkanlığına ve [[Ulusal Demokratik Parti]]'nin liderliğine seçilen Mübarek; 1987, 1993, 1999 ve 2005 yıllarında yapılan ve muhalefetin katılımının kısıtlandığı seçimlerde arka arkaya dört kez göreve seçildi. |
||
26 Haziran 1995'te, [[Afrika Birliği Örgütü]] Zirvesi için gerçekleştirdiği [[Etiyopya]]'nın başkenti [[Addis Ababa]] seyahati sırasında kendisine suikast girişiminde bulunuldu. İstihbarat raporlarına göre girişim, el-Kaide ile birlikte hareket eden ve Mısır'da faaliyet gösteren [[İslam Cemaati (Mısır)|İslam Cemaati]] ile [[Mısır İslam Cihadı]] tarafından gerçekleştirilmiş ve Sudan hükûmeti ile ülkenin istihbarat servisleri tarafından desteklenmişti.<ref>{{kitap kaynağı |son=Wright |ilk=Lawrence |yazarlink=Lawrence Wright |yıl=2006 |başlık=The Looming Tower |url=https://books.google.com.tr/books?id=8dCnb4uR63EC&dq=Al-Qaeda+1988+august&hl=tr&source=gbs_navlinks_s |yayımcı=[[Alfred A. Knopf]] |isbn=1-4000-3084-6 |dil=İngilizce |sayfalar=13-131}}</ref> |
26 Haziran 1995'te, [[Afrika Birliği Örgütü]] Zirvesi için gerçekleştirdiği [[Etiyopya]]'nın başkenti [[Addis Ababa]] seyahati sırasında kendisine suikast girişiminde bulunuldu. İstihbarat raporlarına göre girişim, el-Kaide ile birlikte hareket eden ve Mısır'da faaliyet gösteren [[İslam Cemaati (Mısır)|İslam Cemaati]] ile [[Mısır İslam Cihadı]] tarafından gerçekleştirilmiş ve Sudan hükûmeti ile ülkenin istihbarat servisleri tarafından desteklenmişti.<ref>{{kitap kaynağı |son=Wright |ilk=Lawrence |yazarlink=Lawrence Wright |yıl=2006 |başlık=The Looming Tower |url=https://books.google.com.tr/books?id=8dCnb4uR63EC&dq=Al-Qaeda+1988+august&hl=tr&source=gbs_navlinks_s |yayımcı=[[Alfred A. Knopf]] |isbn=1-4000-3084-6 |dil=İngilizce |sayfalar=13-131|erişimtarihi=18 Eylül 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160305011120/https://books.google.com.tr/books?id=8dCnb4uR63EC&dq=Al-Qaeda+1988+august&hl=tr&source=gbs_navlinks_s |arşivtarihi=5 Mart 2016 |ölüurl=hayır}}</ref> |
||
== Protestolar ve istifası == |
== Protestolar ve istifası == |
||
2011 yılında [[Yasemin Devrimi|Tunus]]'ta başlayan [[2010-2011 Arap dünyası protestoları|Arap dünyası protestolarının]] 25 Ocak 2011'de [[2011 Mısır protestoları|Mısır]]'da da başlaması üzerine 10 Şubat 2011'de yetkilerinin çoğunu yardımcısı [[Ömer Süleyman]]'a devretti, 11 Şubat 2011'de ise görevini [[Ordu (askeriye)|ordu]]ya ve anayasa mahkemesine devrederek istifa etti. İstifa ettikten kısa bir süre sonra tutuklandı ve yargılanmaya başlandı. Bir süre [[İdam cezası|idamla]] yargılanmıştır.<ref>[http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1122110&title=mubarek-idamla-yargilanacak Mübarek, idamla yargılanacak!]{{Ölü bağlantı| |
2011 yılında [[Yasemin Devrimi|Tunus]]'ta başlayan [[2010-2011 Arap dünyası protestoları|Arap dünyası protestolarının]] 25 Ocak 2011'de [[2011 Mısır protestoları|Mısır]]'da da başlaması üzerine 10 Şubat 2011'de yetkilerinin çoğunu yardımcısı [[Ömer Süleyman]]'a devretti, 11 Şubat 2011'de ise görevini [[Ordu (askeriye)|ordu]]ya ve anayasa mahkemesine devrederek istifa etti. İstifa ettikten kısa bir süre sonra tutuklandı ve yargılanmaya başlandı. Bir süre [[İdam cezası|idamla]] yargılanmıştır.<ref>[http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1122110&title=mubarek-idamla-yargilanacak Mübarek, idamla yargılanacak!]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref> 2 Haziran 2012 günü yardımcısı ile birlikte ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış, oğulları ile yargılanan birkaç kişi ise beraat etmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/planet/20677201.asp |başlık=Mübarek müebbet hapse mahkûm oldu |erişimtarihi=8 Haziran 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120605010115/http://www.hurriyet.com.tr/planet/20677201.asp |arşivtarihi=5 Haziran 2012 |ölüurl=hayır }}</ref> Kısa süre sonra Mübarek'in [[İdam cezası|idam]] edilmesini isteyen göstericiler, Mübarek'in yargılandığı mahkeme önünde [[polis]]le çatışmışlardır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/planet/20680908.asp |başlık=Mübarek’e müebbet Mısır’ı karıştırdı |erişimtarihi=8 Haziran 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120606034822/http://www.hurriyet.com.tr/planet/20680908.asp |arşivtarihi=6 Haziran 2012 |ölüurl=hayır }}</ref> Yaşanan gelişmeler üzerine Mübarek [[depresyon]]a girmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.cnnturk.com/2012/dunya/06/07/mubarekin.sagligi.bozuldu/664068.0/index.html |başlık=Mübarek'in sağlığı bozuldu |erişimtarihi=8 Haziran 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120610043810/http://www.cnnturk.com/2012/dunya/06/07/mubarekin.sagligi.bozuldu/664068.0/index.html |arşivtarihi=10 Haziran 2012 |ölüurl=hayır }}</ref> |
||
Mısır'ın en üst düzeydeki temyiz mahkemesi tarafından 2 Mart 2017'de hakkında beraat kararı verildi.<ref name="autogenerated1">{{Haber kaynağı|başlık=Egypt's Hosni Mubarak acquitted over 2011 protester deaths|tarih=3 Mart 2017|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-39140887}}</ref> 24 Mart 2017'de serbest bırakıldı.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.bbc.com/news/world-middle-east-39378045|başlık=Egypt's Hosni Mubarak freed after six years in detention|tarih=24 Mart 2017|eser=BBC News|erişimtarihi=24 Mart 2017|dil=en-GB}}</ref> |
Mısır'ın en üst düzeydeki temyiz mahkemesi tarafından 2 Mart 2017'de hakkında beraat kararı verildi.<ref name="autogenerated1">{{Haber kaynağı|başlık=Egypt's Hosni Mubarak acquitted over 2011 protester deaths|tarih=3 Mart 2017|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-39140887|erişimtarihi=29 Mart 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170320082756/http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-39140887|arşivtarihi=20 Mart 2017|ölüurl=hayır}}</ref> 24 Mart 2017'de serbest bırakıldı.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.bbc.com/news/world-middle-east-39378045|başlık=Egypt's Hosni Mubarak freed after six years in detention|tarih=24 Mart 2017|eser=BBC News|erişimtarihi=24 Mart 2017|dil=en-GB|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170324135627/http://www.bbc.com/news/world-middle-east-39378045|arşivtarihi=24 Mart 2017|ölüurl=hayır}}</ref> |
||
Başkanlığının ardından dünyadaki çeşitli medya kaynakları, Mübarek'in başkanlık süresince 70 milyar dolar civarı servet elde ettiğini iddia etmiştir. |
|||
== Ölümü == |
== Ölümü == |
||
Hüsnü Mübarek 25 Şubat 2020’de başkent [[Kahire]] |
Hüsnü Mübarek 25 Şubat 2020’de başkent [[Kahire]]’deki Kahire askerî hastanesinde, 91 yaşında öldü.<ref name="Sputnik">{{haber kaynağı |başlık=Devrik Mısır lideri Mübarek 91 yaşında öldü |url=https://tr.sputniknews.com/afrika/202002251041472625-misirin-devrik-lideri-mubarek-hayatini-kaybetti/ |erişimtarihi=25 Şubat 2020 |yayıncı=[[Sputnik (haber ajansı)|Sputnik]] |tarih=25 Şubat 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200225123009/https://tr.sputniknews.com/afrika/202002251041472625-misirin-devrik-lideri-mubarek-hayatini-kaybetti/ |arşivtarihi=25 Şubat 2020 |ölüurl=hayır }}</ref> Kahire'nin dışındaki bir aile mezarlığında askerî cenaze töreni düzenlendi.<ref name=GuardianBurial>{{Web kaynağı | url = https://www.theguardian.com/world/2020/feb/26/hosni-mubarak-buried-with-full-military-honours | başlık = Hosni Mubarak buried with full military honours | tarih = 26 Şubat 2020 | yazar = Ruth Michaelson | iş = The Guardian | erişimtarihi = 26 Şubat 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200226141239/https://www.theguardian.com/world/2020/feb/26/hosni-mubarak-buried-with-full-military-honours | arşivtarihi = 26 Şubat 2020}}</ref> |
||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
||
{{Vikihaber|Kategori:Hüsnü Mübarek|Hüsnü Mübarek}} |
{{Vikihaber|Kategori:Hüsnü Mübarek|Hüsnü Mübarek}} |
||
{{ |
{{kaynakça}} |
||
{{s-start}} |
{{s-start}} |
||
{{s-mil}} |
{{s-mil}} |
||
{{s-bef|before=[[Yahya Salih el-Aydaros]]}} |
{{s-bef|before=[[Yahya Salih el-Aydaros]]}} |
||
{{s-ttl|title=[[Mısır Hava Akademisi|Mısır Hava Akademisi |
{{s-ttl|title=[[Mısır Hava Akademisi|Mısır Hava Akademisi müdürü]]|years=1967–1969}} |
||
{{s-aft|rows=2|after=[[Mahmud Şakir]]}} |
{{s-aft|rows=2|after=[[Mahmud Şakir]]}} |
||
|- |
|- |
||
{{s-bef|before=[[Ali Mustafa Bağdadi]]}} |
{{s-bef|before=[[Ali Mustafa Bağdadi]]}} |
||
{{s-ttl|title=[[Mısır Hava Kuvvetleri|Mısır Hava Kuvvetleri |
{{s-ttl|title=[[Mısır Hava Kuvvetleri|Mısır Hava Kuvvetleri komutanı]]|years=1972–1975}} |
||
|- |
|- |
||
{{s-off}} |
{{s-off}} |
||
{{s-break}} |
{{s-break}} |
||
{{s-vac|last=[[Hüseyin |
{{s-vac|last=[[Hüseyin eş-Şafi]]}} |
||
{{s-ttl|title=[[Mısır |
{{s-ttl|title=[[Mısır devlet başkan yardımcıları listesi|Mısır devlet başkan yardımcısı]]|years=1975–1981}} |
||
{{s-vac|next=[[Ömer Süleyman]]}} |
{{s-vac|next=[[Ömer Süleyman]]}} |
||
|- |
|- |
||
{{s-bef|before=[[Enver Sedat]]}} |
{{s-bef|before=[[Enver Sedat]]}} |
||
{{s-ttl|title=[[Mısır |
{{s-ttl|title=[[Mısır başbakanları listesi|Mısır başbakanı]]|years=1981–1982}} |
||
{{s-aft|after=[[Ahmed Fuad Muhiddin]]}} |
{{s-aft|after=[[Ahmed Fuad Muhiddin]]}} |
||
|- |
|- |
||
{{s-bef|before=[[Sufi Ebu Talib]]<br />{{ |
{{s-bef|before=[[Sufi Ebu Talib]]<br />{{küçük|Geçici}}}} |
||
{{s-ttl|title=[[Mısır |
{{s-ttl|title=[[Mısır devlet başkanları listesi|Mısır devlet başkanı]]|years=1981–2011}} |
||
{{s-aft|after=[[Muhammed Mursi]]}} |
{{s-aft|after=[[Muhammed Mursi]]}} |
||
|- |
|- |
||
108. satır: | 121. satır: | ||
{{s-dip}} |
{{s-dip}} |
||
{{s-bef|before=[[Moussa Traoré]]}} |
{{s-bef|before=[[Moussa Traoré]]}} |
||
{{s-ttl|title=[[Afrika Birliği Örgütü |
{{s-ttl|title=[[Afrika Birliği Örgütü başkanı]]|years=1989–1990}} |
||
{{s-aft|after=[[Yoweri Museveni]]}} |
{{s-aft|after=[[Yoweri Museveni]]}} |
||
|- |
|- |
||
{{s-bef|before=[[Abdou Diouf]]}} |
{{s-bef|before=[[Abdou Diouf]]}} |
||
{{s-ttl|title=[[Afrika Birliği Örgütü |
{{s-ttl|title=[[Afrika Birliği Örgütü başkanı]]|years=1993–1994}} |
||
{{s-aft|after=[[Zeynel Abidin bin Ali]]}} |
{{s-aft|after=[[Zeynel Abidin bin Ali]]}} |
||
|- |
|- |
||
{{S-bef|before=[[Raúl Castro]]}} |
{{S-bef|before=[[Raúl Castro]]}} |
||
{{s-ttl|title=[[Bağlantısızlar Hareketi|Bağlantısızlar Hareketi |
{{s-ttl|title=[[Bağlantısızlar Hareketi|Bağlantısızlar Hareketi genel sekreteri]]|years=2009–2011}} |
||
{{s-aft|after=[[Muhammed Hüseyin Tantavi]]<br />{{küçük|Geçici}}}} |
{{s-aft|after=[[Muhammed Hüseyin Tantavi]]<br />{{küçük|Geçici}}}} |
||
{{s-end}} |
{{s-end}} |
||
124. satır: | 137. satır: | ||
{{Mısır cumhurbaşkanları}} |
{{Mısır cumhurbaşkanları}} |
||
{{Mısır başbakanları}} |
{{Mısır başbakanları}} |
||
{{Otorite kontrolü}} |
|||
[[Kategori:1928 doğumlular]] |
[[Kategori:1928 doğumlular]] |
||
[[Kategori:Mısırlı Sünniler]] |
|||
[[Kategori:Mısır devlet başkanları]] |
[[Kategori:Mısır devlet başkanları]] |
||
[[Kategori:Mısır başbakanları]] |
[[Kategori:Mısır başbakanları]] |
||
136. satır: | 152. satır: | ||
[[Kategori:Cinayete teşebbüsten hüküm giyen kişiler]] |
[[Kategori:Cinayete teşebbüsten hüküm giyen kişiler]] |
||
[[Kategori:Kahire'de ölenler]] |
[[Kategori:Kahire'de ölenler]] |
||
[[Kategori:Yolsuzluktan mahkum olan siyasetçiler]] |
|||
[[Kategori:Frunze Askeri Akademisinde öğrenim görenler]] |
19.25, 29 Haziran 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.
Hüsnü Mübarek محمد حسني سيد مبارك | |
---|---|
Resmî portresi, 1985 | |
4. Mısır devlet başkanı | |
Görev süresi 14 Ekim 1981 - 11 Şubat 2011 | |
Başbakan | Ahmed Fuad Muhiddin Kemal Hasan Ali Ali Lütfi Mahmud Atıf Sıtkı Kemal Ganzuri Atif Ebeid Ahmed Nazif Ahmed Şefik |
Başkan Yardımcısı | Ömer Süleyman |
Yerine geldiği | Sufi Ebu Talib (Geçici) |
Yerine gelen | Muhammed Hüseyin Tantavi (Geçici) |
41. Mısır başbakanı | |
Görev süresi 7 Ekim 1981 - 2 Ocak 1982 | |
Başkan | Sufi Ebu Talib (Geçici) |
Yerine geldiği | Enver Sedat |
Yerine gelen | Ahmed Fuad Muhiddin |
Mısır Devlet Başkan Yardımcısı | |
Görev süresi 16 Nisan 1975 - 14 Ekim 1981 | |
Başkan | Enver Sedat |
Yerine geldiği | Hüseyin eş-Şafi |
Yerine gelen | Ömer Süleyman |
Bağlantısızlar Hareketi genel sekreteri | |
Görev süresi 16 Temmuz 2009 - 11 Şubat 2011 | |
Yerine geldiği | Raúl Castro |
Yerine gelen | Muhammed Hüseyin Tantavi (Geçici) |
26. Afrika Birliği Örgütü başkanı | |
Görev süresi 24 Temmuz 1989 - 9 Temmuz 1990 | |
Yerine geldiği | Moussa Traoré |
Yerine gelen | Yoweri Museveni |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | Muhammed Hüsnü Said Mübarek 4 Mayıs 1928 Kafr-El Meselha, Minufiye, Mısır Krallığı |
Ölüm | 25 Şubat 2020 (91 yaşında) Kahire, Mısır |
Partisi | Ulusal Demokrat Parti |
Mesleği | Asker, siyasetçi |
Dini | Sünni İslam |
İmzası | |
Askerî hizmeti | |
Bağlılığı | |
Hizmet yılları | 1950 - 1975 |
Rütbesi | Hava Mareşali |
Birimi | |
Komutası | Kahire Batı Hava Üssü Beni Süveyf Hava Üssü Mısır Hava Akademisi Mısır Hava Kuvvetleri |
Muhammed Hüsnü Said Mübarek (4 Mayıs 1928, Minufiye - 25 Şubat 2020, Kahire), Mısırlı asker ve siyasetçi. 1981-2011 yılları arasında 30 yıl Mısır'ı yönetmiş, Mısır devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2011'in Ocak ayında başlayan yaygın halk gösterilerinden sonra, önce 10 Şubat 2011 tarihinde yetkilerini yardımcısı olan Ömer Süleyman'a devretmiş, ertesi gün de görevinden istifa etmiştir.[1]
Kahire'deki Mısır Askerî Akademisi'ni (1949) ve Bilbays'taki Havacılık Akademisi'ni bitirdi (1950). Sovyetler Birliği'nde ileri uçuş ve bombardıman teknikleri konusunda öğrenim gördü. Mısır Hava Kuvvetleri'nde çeşitli görevler üstlendikten sonra 1966-69 arasında Hava Akademisi komutanlığını yürüttü. 1972'de Enver Sedat tarafından hava kuvvetleri komutanlığına getirildi. Ekim 1973'te İsrail'le yapılan Yom Kippur Savaşı'nın ilk günlerinde Mısır Hava Kuvvetleri'nin elde ettiği başarılarda önemli rol oynadı. Ertesi yıl mareşal oldu.
Nisan 1975'te devlet başkan yardımcılığına atandı. Fas, Cezayir ve Moritanya arasında Batı Sahra'nın (İspanyol Sahrası) geleceğiyle ilgili anlaşmazlıkta arabuluculuk yaptı.
Mübarek, Mısır Devlet Başkanlığı döneminde de çokça kez İsrail-Filistin gerilimlerinde arabuluculuk rolünü üstlendi. İsrail-Arap barışı için çok gayret sarfetti. 1994'te yapılan Ürdün-İsrail Barış Antlaşması'nda önemli bir rol oynadı.
1998'de, Türkiye ile Suriye arasında çıkan Abdullah Öcalan krizinin bölgesel bir çatışmaya dönüşmemesi için iki ülke arasında da arabuluculuk rolünü üstlendi. Mübarek'in arabuluculuk çabaları sonrası, Abdullah Öcalan Suriye'den çıkarıldı ve bunun sonucunda Türkiye ile Suriye arasında Adana Mutabakatı imzalandı. Arabuluculuk çabaları nedeniyle Türkiye tarafından kendisine aynı yıl, Devlet Şeref Madalyası verildi.
Devlet başkanlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]6 Ekim 1981'de Enver Sedat'ın bir suikast sonucunda öldürülmesi üzerine devlet başkanı oldu. Bu görevde öteki Arap ülkeleriyle ilişkileri geliştirmeye çalıştı. 1982'de Lübnan'ı işgal eden İsrail'le yakınlaşma politikasından uzaklaştı. 1987'de altı yıllık ikinci bir dönem için, oyların yüzde 97'sini alarak devlet başkanlığına yeniden seçildi. 1989'da, Enver Sedat döneminde İsrail'le yaptığı barış antlaşması yüzünden Arap Birliği'nden çıkarılmış olan Mısır tekrar birliğe kabul edildi, merkezi de Kahire'ye taşındı.
1990-91'deki Körfez Bunalımı ve onu izleyen Körfez Savaşı sırasında Arap ülkeleri, İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü arasında başlıca aracı işlevini üstlendi. Suudi Arabistan'ın, uluslararası kuvvetlerin desteğine başvuru kararının desteklenmesinde öteki Arap ülkelerine öncülük etti.
Enver Sedat'a yapılan suikastın ardından Mısır Devlet Başkanlığına ve Ulusal Demokratik Parti'nin liderliğine seçilen Mübarek; 1987, 1993, 1999 ve 2005 yıllarında yapılan ve muhalefetin katılımının kısıtlandığı seçimlerde arka arkaya dört kez göreve seçildi.
26 Haziran 1995'te, Afrika Birliği Örgütü Zirvesi için gerçekleştirdiği Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa seyahati sırasında kendisine suikast girişiminde bulunuldu. İstihbarat raporlarına göre girişim, el-Kaide ile birlikte hareket eden ve Mısır'da faaliyet gösteren İslam Cemaati ile Mısır İslam Cihadı tarafından gerçekleştirilmiş ve Sudan hükûmeti ile ülkenin istihbarat servisleri tarafından desteklenmişti.[2]
Protestolar ve istifası
[değiştir | kaynağı değiştir]2011 yılında Tunus'ta başlayan Arap dünyası protestolarının 25 Ocak 2011'de Mısır'da da başlaması üzerine 10 Şubat 2011'de yetkilerinin çoğunu yardımcısı Ömer Süleyman'a devretti, 11 Şubat 2011'de ise görevini orduya ve anayasa mahkemesine devrederek istifa etti. İstifa ettikten kısa bir süre sonra tutuklandı ve yargılanmaya başlandı. Bir süre idamla yargılanmıştır.[3] 2 Haziran 2012 günü yardımcısı ile birlikte ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış, oğulları ile yargılanan birkaç kişi ise beraat etmiştir.[4] Kısa süre sonra Mübarek'in idam edilmesini isteyen göstericiler, Mübarek'in yargılandığı mahkeme önünde polisle çatışmışlardır.[5] Yaşanan gelişmeler üzerine Mübarek depresyona girmiştir.[6]
Mısır'ın en üst düzeydeki temyiz mahkemesi tarafından 2 Mart 2017'de hakkında beraat kararı verildi.[7] 24 Mart 2017'de serbest bırakıldı.[8]
Başkanlığının ardından dünyadaki çeşitli medya kaynakları, Mübarek'in başkanlık süresince 70 milyar dolar civarı servet elde ettiğini iddia etmiştir.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Hüsnü Mübarek 25 Şubat 2020’de başkent Kahire’deki Kahire askerî hastanesinde, 91 yaşında öldü.[9] Kahire'nin dışındaki bir aile mezarlığında askerî cenaze töreni düzenlendi.[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Vikihaber'de bu konuyla ilgili haber var: |
- ^ "Ve Hüsnü Mübarek istifa etti". 14 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011.
- ^ Wright, Lawrence (2006). The Looming Tower (İngilizce). Alfred A. Knopf. ss. 13-131. ISBN 1-4000-3084-6. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016.
- ^ Mübarek, idamla yargılanacak![ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Mübarek müebbet hapse mahkûm oldu". 5 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
- ^ "Mübarek'e müebbet Mısır'ı karıştırdı". 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
- ^ "Mübarek'in sağlığı bozuldu". 10 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
- ^ "Egypt's Hosni Mubarak acquitted over 2011 protester deaths". 3 Mart 2017. 20 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ "Egypt's Hosni Mubarak freed after six years in detention". BBC News (İngilizce). 24 Mart 2017. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2017.
- ^ "Devrik Mısır lideri Mübarek 91 yaşında öldü". Sputnik. 25 Şubat 2020. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020.
- ^ Ruth Michaelson (26 Şubat 2020). "Hosni Mubarak buried with full military honours". The Guardian. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020.
Askerî görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen Yahya Salih el-Aydaros |
Mısır Hava Akademisi müdürü 1967–1969 |
Sonra gelen Mahmud Şakir |
Önce gelen Ali Mustafa Bağdadi |
Mısır Hava Kuvvetleri komutanı 1972–1975 | |
Siyasi görevi | ||
Boş Başka isim ile kullanılan makam Hüseyin eş-Şafi
|
Mısır devlet başkan yardımcısı 1975–1981 |
Boş Sonraki tarafından düzenlenen makam Ömer Süleyman
|
Önce gelen Enver Sedat |
Mısır başbakanı 1981–1982 |
Sonra gelen Ahmed Fuad Muhiddin |
Önce gelen Sufi Ebu Talib Geçici |
Mısır devlet başkanı 1981–2011 |
Sonra gelen Muhammed Mursi |
Parti siyasi görevi | ||
Önce gelen Enver Sedat |
Ulusal Demokrat Parti Başkanı 1982–2011 |
Sonra gelen Ahmed Şefik |
Diplomatik görevi | ||
Önce gelen Moussa Traoré |
Afrika Birliği Örgütü başkanı 1989–1990 |
Sonra gelen Yoweri Museveni |
Önce gelen Abdou Diouf |
Afrika Birliği Örgütü başkanı 1993–1994 |
Sonra gelen Zeynel Abidin bin Ali |
Önce gelen Raúl Castro |
Bağlantısızlar Hareketi genel sekreteri 2009–2011 |
Sonra gelen Muhammed Hüseyin Tantavi Geçici |
- 1928 doğumlular
- Mısırlı Sünniler
- Mısır devlet başkanları
- Mısır başbakanları
- Bağlantısızlar Hareketi Genel Sekreterleri
- 1973 Arap-İsrail Savaşı'nda kişiler
- 2020 yılında ölenler
- Türkiye Cumhuriyeti Devlet Nişanı sahipleri
- Altın Kartal Nişanı sahipleri
- Mısırlı tutuklular ve hükümlüler
- Cinayete teşebbüsten hüküm giyen kişiler
- Kahire'de ölenler
- Yolsuzluktan mahkum olan siyasetçiler
- Frunze Askeri Akademisinde öğrenim görenler