Hristiyan sağ: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

19.16, 21 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Hristiyan sağ, Avrupa ve Amerika'daki Hristiyan nüfusun çoğunluk olduğu ülkelerde dindar sağ olarak da adlandırılan, siyasi yelpazenin sağ cenahındaki hizipleri ifade etmektedir. Bu görüşü benimsemiş siyasi hareketler toplumsal olarak muhafazakâr tercihleri ve politikaları savunurlar. Hristiyanlık içindeki öğreti ve değerleri siyasette de uygulamayı ilke edinen Hristiyan sağ, esas olarak bu öğretilerin toplumsal düzenlemeler ve hukuk kuralları oluşturulurken öncelikli olarak dikkate alınmasını savunurlar.

Görüşler[değiştir | kaynağı değiştir]

Pek çok ülkede parti olarak örgütlenseler de Hristiyan sağın asıl etkin gücü halkı ikna ederek bir dava etrafında birleştirebilmesidir. Muhafazakâr değerler ve dini anlayışlar çerçevesinde şekillenen bu tutumlar, güncel siyasi konularda ve tartışmalarda belli bir görüşün desteklenmesi şeklinde etkinlik göstermektedir. Toplumsal destek bulan bu gruplar, okullardaki ibadet, kök hücre araştırmaları karşıtlığı, eşcinsellik karşıtlığı, kürtaj yasağı ve pornografi sansürü gibi konularda muhafazakâr tutumlarıyla öne çıkmaktadır.

Hristiyan sağ gelenek[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'deki Hristiyan sağ, Evanjelik Protestan ve Roma Katolik Hristiyan cemaatleri arasında resmî olmayan bir birlikteliği de ifade eder. ABD'deki Hristiyan sağ, kökleri 1940'lara kadar uzanan fakat 1970'lerden itibaren etkili olan, muhafazakâr Yahudi ve Mormonlardan da destek kazanan bir gruptur. ABD'de Başkan George W. Bush ile iktidar olan Yeni Muhafazakârlık akımı soldan sağa evrilerek Hristiyan sağ ile işbirliği yapmıştır.^[1]

Birleşik Krallık[değiştir | kaynağı değiştir]

Radikal Hristiyan sağ yapıların yükselişi sonrası bu grupların temel motivasyonu Hristiyanlığı restore etme çabası olarak kendini göstermektedir. Britanya Savunma Ligi (British Defence League) örgütünün başı çektiği radikal Hristiyan sağ yapılanmalara karşı farklı gruplardan eleştiriler de yönelmektedir. Siyasette insanların dininden çok radikalizmin yükselmesinin engellenmesi için ekonomik şartlara odaklanılması gerektiği savunulmaktadır.^[2]

Hollanda[değiştir | kaynağı değiştir]

Reformcu Siyasal Parti (Staatkundig Gereformeerde Partij), Hollanda'daki Kalvinist Protestanların uzun süredir desteklediği bir siyasi oluşumdur. Hristiyan Birlik (ChristianUnion - CU) ise daha merkezde yer alan tutumuyla öne çıkmaktadır. Gazete ve televizyon yayınlarıyla etkili olmaya çalışan gruplardan Reformcu Siyasal Parti'nin 28.000 üyesi ve 150 sandalyeli mecliste 3 vekili vardır ve genellikle her hükûmetin duruşuna muhalif politikalar üretmektedirler. Hristiyan değerlerini koruyan politikalar karşılığında bazı düzenlemelere destek de vermişlerdir.

Kanada[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanada'nın kuruluşundan itibaren din önemli bir siyasi konu olarak ülkede tartışılmaktadır. Protestanların ve ruhban karşıtı Katoliklerin liberalleri desteklediği ülkede, gelenekçi Katolikler ve Anglikanlar Hristiyan sağı desteklemekteydi.

Lübnan[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Dünya Savaşı sonrasında Lübnan oluşturulurken tesis edilen mezhep temelli siyasi sistem, istikrarsızlığın yaşandığı dönemde mezhepsel ayrılıkları körüklemiştir. Özellikle Lübnan İç Savaşı sırasında buradaki Hristiyan grupların Hristiyan Sağ kanadı güçlendirilmiş ve batılı devletlerce de desteklenmiştir.^[3]

Hristiyan sağ partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı ülkelerde Hristiyan sağ görüşleri temel ideoloji olarak kabul eden siyasi partiler vardır. Bunlardan bazıları:

Anayasa Partisi - ABD (Constitution Party)
Federal Demokratik Birlik - İsviçre (EDU-UDF: Eidgenössisch-Demokratische Union-Union Démocratique Fédérale)
Hristiyan Partisi - Birleşik Krallık (Christian Party)
Hristiyan Birlik Partisi - Norveç (Kristent Samlingsparti)
Hristiyan Demokrat Parti - Avustralya (Christian Democratic Party)
Reformcu Siyasal Parti - Hollanda (Staatkundig Gereformeerde Partij)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Küresel Ekonomik Kriz ve Yeni Dünya Düzeni Kitabı". 23 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016.
^ "Bianet - Norveç saldırısı ve Avrupa'da Sağın Yükselişi". 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016.
^ "Yeni Şafak - Dünkü Lübnan bugünkü Suriye.. - 14 Şubat 2016". 23 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Bıyık - Amerikan Protestan Fundamentalizmi'nin Köken ve Öğreti Açısından Bir Analizi^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1] "Küresel Ekonomik Kriz ve Yeni Dünya Düzeni Kitabı". 23 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016.

[2] "Bianet - Norveç saldırısı ve Avrupa'da Sağın Yükselişi". 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016.

[3] "Yeni Şafak - Dünkü Lübnan bugünkü Suriye.. - 14 Şubat 2016". 23 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016.

[1]

[2]

[3]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 {{Muhafazakârlık}}
-'''Hristiyan sağ''', Avrupa ve Amerika'daki [[Hristiyan]] nüfusun çoğunluk olduğu ülkelerde ''dindar sağ'' olarak da adlandırılan, siyasi yelpazenin sağ cenahındaki hizipleri ifade etmektedir. Bu görüşü benimsemiş siyasi hareketler toplumsal olarak muhafazakâr tercihleri ve politikaları savunurlar. [[Hristiyanlık]] içindeki öğreti ve değerleri siyasette de uygulamayı ilke edinen Hristiyan sağ, esas olarak bu öğretilerin toplumsal düzenlemeler ve hukuk kuralları oluşturulurken öncelikli olarak dikkate alınmasını savunurlar.
+'''Hristiyan sağ''', Avrupa ve Amerika'daki [[Hristiyanlık|Hristiyan]] nüfusun çoğunluk olduğu ülkelerde ''dindar sağ'' olarak da adlandırılan, siyasi yelpazenin sağ cenahındaki hizipleri ifade etmektedir. Bu görüşü benimsemiş siyasi hareketler toplumsal olarak muhafazakâr tercihleri ve politikaları savunurlar. [[Hristiyanlık]] içindeki öğreti ve değerleri siyasette de uygulamayı ilke edinen Hristiyan sağ, esas olarak bu öğretilerin toplumsal düzenlemeler ve hukuk kuralları oluşturulurken öncelikli olarak dikkate alınmasını savunurlar.
 ==Görüşler==
-Pek çok ülkede parti olarak örgütlenseler de Hristiyan sağın asıl etkin gücü halkı ikna ederek bir dava etrafında birleştirebilmesidir. Muhafazakâr değerler ve dini anlayışlar çerçevesinde şekillenen bu tutumlar, güncel siyasi konularda ve tartışmalarda belli bir görüşün desteklenmesi şeklinde etkinlik göstermektedir. Toplumsal destek bulan bu gruplar, okullardaki ibadet, [[kök hücre]] araştırmaları karşıtlığı, eşcinsellik karşıtlığı, kürtaj yasağı ve pornografi sansürü  gibi konularda muhafazakâr tutumlarıyla öne çıkmaktadır.
+Pek çok ülkede parti olarak örgütlenseler de Hristiyan sağın asıl etkin gücü halkı ikna ederek bir dava etrafında birleştirebilmesidir. Muhafazakâr değerler ve dini anlayışlar çerçevesinde şekillenen bu tutumlar, güncel siyasi konularda ve tartışmalarda belli bir görüşün desteklenmesi şeklinde etkinlik göstermektedir. Toplumsal destek bulan bu gruplar, okullardaki ibadet, [[kök hücre]] araştırmaları karşıtlığı, [[eşcinsellik]] karşıtlığı, [[kürtaj]] yasağı ve pornografi sansürü  gibi konularda muhafazakâr tutumlarıyla öne çıkmaktadır.
 ==Hristiyan sağ gelenek==
 ===ABD===
-ABD'deki Hristiyan sağ, [[Evanjelik]] [[protestan]] ve [[Roma Katolik]] Hıristian cemaatleri arasında resmi olmayan  bir birlikteliği de ifade eder. ABD'deki Hristiyan sağ, kökleri 1940'lara kadar uzanan ve fakat 1970'lerden itibaren etkili olan, muhafazakâr [[Yahudiler|Yahudi]] ve [[Mormon]]lardan da destek kazanan bir gruptur. ABD'de Başkan [[George W. Bush]] ile iktidar olan [[Yeni Muhafazakârlık]] akımı soldan sağa evrilerek Hristiyan sağ ile işbirliği yapmıştır.<ref>[http://www.haberler.com/kuresel-ekonomik-kriz-ve-yeni-dunya-duzeni-2-kitabi-5319638-haberi/ Küresel Ekonomik Kriz ve Yeni Dünya Düzeni Kitabı]</ref>
+ABD'deki Hristiyan sağ, [[Evanjelik]] [[Protestanlık|Protestan]] ve [[Roma Katolik]] Hristiyan cemaatleri arasında resmî  olmayan  bir birlikteliği de ifade eder. ABD'deki Hristiyan sağ, kökleri 1940'lara kadar uzanan fakat 1970'lerden itibaren etkili olan, muhafazakâr [[Yahudiler|Yahudi]] ve [[Mormon]]lardan da destek kazanan bir gruptur. ABD'de Başkan [[George W. Bush]] ile iktidar olan [[Yeni Muhafazakârlık]] akımı soldan sağa evrilerek Hristiyan sağ ile işbirliği yapmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.haberler.com/kuresel-ekonomik-kriz-ve-yeni-dunya-duzeni-2-kitabi-5319638-haberi/ |başlık=Küresel Ekonomik Kriz ve Yeni Dünya Düzeni Kitabı |erişimtarihi=20 Eylül 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160923055715/http://www.haberler.com/kuresel-ekonomik-kriz-ve-yeni-dunya-duzeni-2-kitabi-5319638-haberi/ |arşivtarihi=23 Eylül 2016 |ölüurl=hayır}}</ref>
 ===Birleşik Krallık===
-Radikal Hristiyan sağ yapıların yükselişi sonrası bu grupların temel motivasyonu Hristiyanlığı restore etme çabası olarak kendini göstermektedir. Britanya Savunma Ligi (British Defence League) örgütünün başı çektiği radikal Hristiyan sağ yapılanmalara karşı farklı gruplardan eleştiriler de yönelmektedir. Siyasette insanların dininden çok radikalizmin yükselmesinin engellenmesi için ekonomik şartlara odaklanılması gerektiği savunulmaktadır.<ref>[http://bianet.org/bianet/goc/131912-avrupa-da-sagin-yukselisi Bianet - Norveç saldırısı ve Avrupa'da Sağın Yükselişi]</ref>
+Radikal Hristiyan sağ yapıların yükselişi sonrası bu grupların temel motivasyonu Hristiyanlığı restore etme çabası olarak kendini göstermektedir. Britanya Savunma Ligi (British Defence League) örgütünün başı çektiği radikal Hristiyan sağ yapılanmalara karşı farklı gruplardan eleştiriler de yönelmektedir. Siyasette insanların dininden çok radikalizmin yükselmesinin engellenmesi için ekonomik şartlara odaklanılması gerektiği savunulmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://bianet.org/bianet/goc/131912-avrupa-da-sagin-yukselisi |başlık=Bianet - Norveç saldırısı ve Avrupa'da Sağın Yükselişi |erişimtarihi=20 Eylül 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20161022221709/http://bianet.org/bianet/goc/131912-avrupa-da-sagin-yukselisi |arşivtarihi=22 Ekim 2016 |ölüurl=hayır}}</ref>
 ===Hollanda===
 Reformcu Siyasal Parti (Staatkundig Gereformeerde Partij), Hollanda'daki Kalvinist Protestanların uzun süredir desteklediği bir siyasi oluşumdur. Hristiyan Birlik (ChristianUnion - CU) ise daha merkezde yer alan tutumuyla öne çıkmaktadır. Gazete ve televizyon yayınlarıyla etkili olmaya çalışan gruplardan Reformcu Siyasal Parti'nin 28.000 üyesi ve 150 sandalyeli mecliste 3 vekili vardır ve genellikle her hükûmetin duruşuna muhalif politikalar üretmektedirler. Hristiyan değerlerini koruyan politikalar karşılığında bazı düzenlemelere destek de vermişlerdir.
 ===Kanada===
-Kanada'nın kuruluşundan itibaren din önemli bir siyasi konu olarak ülkede tartışılmaktadır. Protestanların ve ruhban karşıtı katoliklerin libralleri desteklediği ülkede, gelenekçi Katolikler ve Anglikanlar Hristiyan sağı desteklemekteydi.
+Kanada'nın kuruluşundan itibaren din önemli bir siyasi konu olarak ülkede tartışılmaktadır. Protestanların ve ruhban karşıtı Katoliklerin liberalleri desteklediği ülkede, gelenekçi Katolikler ve Anglikanlar Hristiyan sağı desteklemekteydi.
 ===Lübnan===
-Birinci Dünya Savaşı sonrasında [[Lübnan]] oluşturulurken tesis edilen mezhep temelli siyasi sistem, istikrarsızlığın yaşandığı dönemde mezhepsel ayrılıkları körüklemiştir. Özellikle [[Lübnan İç Savaşı]] sırasında buradaki Hristiyan grupların Hristiyan Sağ kanadı güçlendirilmiş ve batılı devletlerce de desteklenmiştir.<ref>[http://www.yenisafak.com/yazarlar/detayscroll/2026792?n=1 Yeni Şafak - Dünkü Lübnan bugünkü Suriye.. - 14 Şubat 2016]</ref>
+Birinci Dünya Savaşı sonrasında [[Lübnan]] oluşturulurken tesis edilen mezhep temelli [[siyasi sistem]], istikrarsızlığın yaşandığı dönemde mezhepsel ayrılıkları körüklemiştir. Özellikle [[Lübnan İç Savaşı]] sırasında buradaki Hristiyan grupların Hristiyan Sağ kanadı güçlendirilmiş ve batılı devletlerce de desteklenmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.yenisafak.com/yazarlar/detayscroll/2026792?n=1 |başlık=Yeni Şafak - Dünkü Lübnan bugünkü Suriye.. - 14 Şubat 2016 |erişimtarihi=20 Eylül 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20161023050709/http://www.yenisafak.com/yazarlar/detayscroll/2026792?n=1 |arşivtarihi=23 Ekim 2016 |ölüurl=hayır}}</ref>
 ==Hristiyan sağ partiler==
-[[Dosya:CP Emblem.png|thumb|250px|right|Birleşik Krallık'taki Hristiyan Partisi'nin amblemi]]
 Bazı ülkelerde Hristiyan sağ görüşleri temel ideoloji olarak kabul eden siyasi partiler vardır. Bunlardan bazıları:
-* [[Anayasa Partisi (Amerika Birleşik Devletleri)|Anayasa Partisi]]  - ABD (Constitution Party)
+* [[Anayasa Partisi (Amerika Birleşik Devletleri)|Anayasa Partisi]] - ABD (Constitution Party)
 * Federal Demokratik Birlik - [[İsviçre]] (EDU-UDF: Eidgenössisch-Demokratische Union-Union Démocratique Fédérale)
 * Hristiyan Partisi - [[Birleşik Krallık]] (Christian Party)
@@ 29. satır: / 30. satır: @@
 ==Kaynakça==
 {{kaynakça}}
-* [http://dergipark.ulakbim.gov.tr/da/article/viewFile/5000151650/5000137603 Mustafa Bıyık - Amerikan Protestan Fundamentalizmi'nin Köken ve Öğreti Açısından Bir Analizi]
+==Dış bağlantılar==
+* [http://dergipark.ulakbim.gov.tr/da/article/viewFile/5000151650/5000137603 Mustafa Bıyık - Amerikan Protestan Fundamentalizmi'nin Köken ve Öğreti Açısından Bir Analizi]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}
+{{Muhafazakârlık navbox}}
 [[Kategori:Muhafazakârlık]]
 [[Kategori:Siyasi ideolojiler]]
 [[Kategori:Hristiyanlıkta siyaset]]
+[[Kategori:Hristiyan terminolojisi]]
+[[Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'nde Katolik Kilisesi]]
+[[Kategori:Hristiyan hareketler]]
+[[Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'nde muhafazakârlık]]
+[[Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'nde evanjelikalizm]]
+[[Kategori:Yeni muhafazakârlık]]
+[[Kategori:Cumhuriyetçi Parti (Amerika Birleşik Devletleri)]]
+[[Kategori:Sosyal muhafazakârlık]]