Illus: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
k →Pamprepius'un hamiliği ve Verina ile çatışması: Bot: genel dz. ve madde bakımı (hata bildir) |
|||
| (14 kullanıcı tarafından yapılan 31 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
[[Dosya:Tremissis-Zeno-RIC 0914.jpg| |
[[Dosya:Tremissis-Zeno-RIC 0914.jpg|upright=1.36|küçükresim|İmparator [[Zeno (imparator)|Zeno]] tarafından bastırılan [[Tremissis]]. Illus, Zeno'nun hükümdarlığında önemli rol oynamıştır, önce önce gaspçı [[Basiliscus]]'u desteklemiş sonra tahtı geri alması için Zeno'ya yardım etmiştir. Bir başka gaspçı [[Marcianus (gaspçı)|Marcianus]]'u mağlup etmiş ve en sonunda üçüncü gaspçı [[Leontius (gaspçı)|Leontius]]'u kendi yaratıp, desteklemiştir.]] |
||
'''Flavius Illus'''<ref>İsmi Yunanca "Ιλλός" ya da "Ιλλους" şeklinde yazılır ve Latince "Illus", "Ellus" ya da "Hyllus". "Flavius" by a papyrus. The name "Patricius" is attested only in [[Victor of Tunes]], and is a mistake for his title of ''[[Patrician (post-Roman Europe)|Patrician]]''. Full name in [http://www.papyri.info/ddbdp/p.oxy;63;4392/ Oxyrhynchus Papyri]</ref> ({{Dil |
'''Flavius Illus'''<ref>İsmi Yunanca "Ιλλός" ya da "Ιλλους" şeklinde yazılır ve Latince "Illus", "Ellus" ya da "Hyllus". "Flavius" by a papyrus. The name "Patricius" is attested only in [[Victor of Tunes]], and is a mistake for his title of ''[[Patrician (post-Roman Europe)|Patrician]]''. Full name in [http://www.papyri.info/ddbdp/p.oxy;63;4392/ Oxyrhynchus Papyri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160916091403/http://www.papyri.info/ddbdp/p.oxy;63;4392/ |tarih=16 Eylül 2016 }}</ref> ({{Dil|grc|Ἰλλός|dil_adı=e}}) (ö. 488), [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] İmparatorları [[Zeno (imparator)|Zeno]] ve [[Basiliscus]] dönemlerinde etkin general. |
||
Illus, Basiliscus'un Zeno'ya karşı isyanını desteklemiş, sonra taraf |
Illus, Basiliscus'un Zeno'ya karşı isyanını desteklemiş, sonra taraf değiştirip Zeno'yu desteklemiştir. Illus, Zeno iyi hizmet etmiş, gaspçı [[Marcianus (gaspçı)|Marcianus]]'ı mağlup etmiş fakat sonra dul imparatoriçe [[Verina]] ile ihtilafa düşmüş ve [[Leontius (gaspçı)|Leontius]]'un isyanını desteklemiş fakat isyanında başarısız olmuş ve sonunda öldürülmüştür. |
||
== Kökeni == |
== Kökeni == |
||
| 8. satır: | 8. satır: | ||
== Basiliscus yönetiminde == |
== Basiliscus yönetiminde == |
||
[[Dosya:Solidus Basiliscus-RIC 1003.jpg| |
[[Dosya:Solidus Basiliscus-RIC 1003.jpg|küçükresim|upright=1.36|[[Basiliscus]] tarafından bastırılan ''[[solidus]]''. Basiliscus, [[I. Leo (imparator)|I. Leo]]'nun dul eşi imparatoriçe [[Verina]]'nın kardeşidir. Kızkardeşi ve Illus'unda aralarında olduğu diğerlerinin yardımıyla, [[Zeno (imparator)|Zeno]]'yu [[Konstantinopolis]]'ten kaçmaya zorlayarak, imparatorluk tacını ele geçirdi. Ancak hükümdarlığı kısa ömürlü oldu çünkü [[Monofizitizm|monofizit]] sempatisi göstermesi nedeniyle Konstantinopolis kilisesi ile ters düştü.]] |
||
Leo'nun dul eşi imparatoriçe [[Verina]]'nın kardeşi [[Basiliscus]], 475 yılında Zeno'yu [[Konstantinopolis]]'ten uzaklaştırmış ve Illus ile onun kardeşi [[Trocundus]]'u peşine düşmesi için Zeno'nun sığındığı İsauria'ya bir ordu ile yollamıştı. İki kardeş, kaçak imparatoru Temmuz 476'da mağlup edip, yerel kişilerin ne gariptir ki "Konstantinopolis" olarak adlandırdıkları bir tepede onu kuşattılar.<ref>''[[Suda]]'', s.v. Ζήνων</ref> Illus, ayrıca Zeno'nun kardeşi, [[Longinus (konsül 486)|Longinus]]'u da Zeno'yu kontrol etmekte bir araç olarak kullanmak üzere esir almışlardı.<ref name=williams185>Williams, p. 185.</ref> |
Leo'nun dul eşi imparatoriçe [[Verina]]'nın kardeşi [[Basiliscus]], 475 yılında Zeno'yu [[Konstantinopolis]]'ten uzaklaştırmış ve Illus ile onun kardeşi [[Trocundus]]'u peşine düşmesi için Zeno'nun sığındığı İsauria'ya bir ordu ile yollamıştı. İki kardeş, kaçak imparatoru Temmuz 476'da mağlup edip, yerel kişilerin ne gariptir ki "Konstantinopolis" olarak adlandırdıkları bir tepede onu kuşattılar.<ref>''[[Suda]]'', s.v. Ζήνων</ref> Illus, ayrıca Zeno'nun kardeşi, [[Longinus (konsül 486)|Longinus]]'u da Zeno'yu kontrol etmekte bir araç olarak kullanmak üzere esir almışlardı.<ref name=williams185>Williams, p. 185.</ref> |
||
Kuşatma boyunca, Illus ile Trocondus, Konstantinopolis'te bulunan [[Senato (Bizans)|Senato]] tarafından gizlice Basiliscus'a karşı Zeno'yu desteklemesi için cesaretlendiriliyordu; Illus'un kendisi, Zeno'nun kaçışından sonra başkentte kalan İsaurluların öldürülmesine izin vermesi nedeniyle gaspçıdan hoşnutsuzdu.<ref name=williams185 /> Sonuçta Illus ile Trocondus, Zeno tarafından |
Kuşatma boyunca, Illus ile Trocondus, Konstantinopolis'te bulunan [[Senato (Bizans)|Senato]] tarafından gizlice Basiliscus'a karşı Zeno'yu desteklemesi için cesaretlendiriliyordu; Illus'un kendisi, Zeno'nun kaçışından sonra başkentte kalan İsaurluların öldürülmesine izin vermesi nedeniyle gaspçıdan hoşnutsuzdu.<ref name=williams185 /> Sonuçta Illus ile Trocondus, Zeno tarafından verilen sözler ve hediyeler ile ikna olup taraf değiştirdiler ve onun kuvvetleri ile birleşip başkente yürüdüler. [[Bitinya]]'da bulunan [[İznik|Nicaea]] şehrinde Basiliscus'un yeğeni general [[Armatus]]'un komutasında kuvvetler ile karşı karşıya geldiler, Onun da üstesinden geldi ve destekçileri tarafından terkedilen Basiliscus tahttan indirildi ve 477 yılında öldürüldü. |
||
== Marcianus'a karşı == |
== Marcianus'a karşı == |
||
478 yılında tek [[Konsül (Roma)|konsül]]dü ve 479'da, [[Marcianus|aynı isimli Bizans İmparatoru]]'nun torunu ve Batı'nın imparatoru [[Anthemius]]'un oğlu [[Marcianus (gaspçı)|Marcianus]]'un tehlikeli isyanının ezilmesinde etkili oldu. Marcianus, İmparator Leo ile Verina'nın kızları ve Zeno'nun karısı Ariadne'nin kızkardeşi [[Leontia Porfirogenita|Leontia]] ile evliydi. İsyan, ayak takımının desteği ile Zeno'nun birliklerinin mağlup edilip, onun sarayında kuşatıldığı Konstantinopolis'te gerçekleşmişti. Illus'un bir an duraksadı ama koruması altındaki Mısırlı bir kâhinin güvencesi ile bağlılığı ya da cesareti geri geldi. Marcianus'un güçleri Illus tarafından bozuldu ve Marcianus'un kendisi kardeşleri Procopius ve Romulus ile ele geçirildi. Kardeşleri kaçtı fakat Marcianus ya [[Kilikya]]'da [[Tarsus]]'a gönderildi ve orada kilisede rahip yapıldı ya da [[ |
478 yılında tek [[Konsül (Roma)|konsül]]dü ve 479'da, [[Marcianus|aynı isimli Bizans İmparatoru]]'nun torunu ve Batı'nın imparatoru [[Anthemius]]'un oğlu [[Marcianus (gaspçı)|Marcianus]]'un tehlikeli isyanının ezilmesinde etkili oldu. Marcianus, İmparator Leo ile Verina'nın kızları ve Zeno'nun karısı Ariadne'nin kızkardeşi [[Leontia Porfirogenita|Leontia]] ile evliydi. İsyan, ayak takımının desteği ile Zeno'nun birliklerinin mağlup edilip, onun sarayında kuşatıldığı Konstantinopolis'te gerçekleşmişti. Illus'un bir an duraksadı ama koruması altındaki Mısırlı bir kâhinin güvencesi ile bağlılığı ya da cesareti geri geldi. Marcianus'un güçleri Illus tarafından bozuldu ve Marcianus'un kendisi kardeşleri Procopius ve Romulus ile ele geçirildi. Kardeşleri kaçtı fakat Marcianus ya [[Kilikya]]'da [[Tarsus]]'a gönderildi ve orada kilisede rahip yapıldı ya da [[İsauria]]'da bulunan Papurius ya da Papyrius ayağına gönderilip devlet esiri olarak kullanıldı. |
||
Illus'un kardeşi Trocondus, 482 yılında konsüldü ve Illus'un kendisi ''[[patrikios|patricius]]'' ve ''[[magister officiorum]]'' payelerine sahipti. Onun gücünü ve nüfuzunu kullandığı ve savaşta olduğu gibi devlete de iyi hizmet verdiği söylenir. Özenle bilim ve edebiyatı desteklemiştir. |
Illus'un kardeşi Trocondus, 482 yılında konsüldü ve Illus'un kendisi ''[[patrikios|patricius]]'' ve ''[[magister officiorum]]'' payelerine sahipti. Onun gücünü ve nüfuzunu kullandığı ve savaşta olduğu gibi devlete de iyi hizmet verdiği söylenir. Özenle bilim ve edebiyatı desteklemiştir. |
||
== Pamprepius'un hamiliği ve Verina ile çatışması == |
== Pamprepius'un hamiliği ve Verina ile çatışması == |
||
[[Dosya:Tremissis-Aelia Verina-s4344.jpg|thumb|300px|İmparator [[I. Leo (imparator)|I. Leo]]'nun dul eşi [[Verina]]. Verina tarafından nefret edilen [[Pamprepius]] ile Illus 'un bağlantısı yüzünden, Illus dul imparatoriçe ile ihtilafa girmiştir. Verina ayrıca Illus'u öldürtmeyi denemiş ama suikastçı Bizanslı generale çok az zarar vermiş ve öldürülmüştür.]] |
|||
Kendisine hem kamu gelirinden maaş verdiği hem de özel kaynaklarından yardım yaptığı [[Pamprepius]] ile arkadaşlığı ve hamiliğinin sebebi belki de bir edebi eğilimlerdi. Pamprepius, Thebes yerlisiydi ya da başkalarına göre, Mısır'daki Panopolis'tendi ve bir şair, bir dilbilgici ve özellikle de geleceği bilme becerisi bakımından övgüye değerdi. Pamprepius, hem Zeno tarafından hem de dul imparatoriçe Verina tarafından nefret ediyordu ve İsauria'ya bazı işleri için giden Illus'un yokluğunda, onu Illus lehine ve imparatorun karşısına gelecek olaylarla tahmin etmesi girişimi nedeniyle kovdular. Illus, onun ile olan yakınlığının, onun görevden alınmasının asıl nedeni olduğunu bilerek, onu hanesine aldı |
Kendisine hem kamu gelirinden maaş verdiği hem de özel kaynaklarından yardım yaptığı [[Pamprepius]] ile arkadaşlığı ve hamiliğinin sebebi belki de bir edebi eğilimlerdi. Pamprepius, Thebes yerlisiydi ya da başkalarına göre, Mısır'daki Panopolis'tendi ve bir şair, bir dilbilgici ve özellikle de geleceği bilme becerisi bakımından övgüye değerdi. Pamprepius, hem Zeno tarafından hem de dul imparatoriçe Verina tarafından nefret ediyordu ve İsauria'ya bazı işleri için giden Illus'un yokluğunda, onu Illus lehine ve imparatorun karşısına gelecek olaylarla tahmin etmesi girişimi nedeniyle kovdular. Illus, onun ile olan yakınlığının, onun görevden alınmasının asıl nedeni olduğunu bilerek, onu hanesine aldı ve başkente dönüşünde, onu yanına aldı. Bu olayların tarihi şüphelidir: Marcianus'un isyanından önce gerçekleşmiş olabilirler, ancak daha sonraki bir tarih daha muhtemeldir. |
||
Zeno'nun zayıf karakteri onun etkili ve yetenekli insanları kıskanmasına neden oluyordu, bu nedenle Illus'un komutanlık pozisyonu ve popülaritesinin Zeno'yu şüphelendirmesi şaşırtıcı değildir, İmparator çeşitli yollarla ondan kurtulmaya çalıştı. Hırslı Verina da onun düşmanıydı ve hayatını kast eden entrikalar planladı. Onun iş verdiği Alan bir suikastçının, Illus'u yaraladığı söylenir. Fakat, bu şüphelidir, çünkü tarihçilerin, onunla kızı Ariadne'nin entrikaları karşısında kafaları karışıktır. Her halükarda Verina'nın girişimi başarısız oldu. Zeno eşit şekilde hem Illus hem de Verina'ya karşı güvensizdi ve Verina'yı [[Papurius]] kalesine hapsetti. Bu olayların zamanı konusunda bazı şüpheler vardır. [[Hugh Candidus|Candidus]] Marcianus'un isyanına başlamadan önce hapsedildiğini söyler ve [[Theodore Lector]], nedenini Basiliscus'un isyanında yer almasına bağlar. Gerçekten de, bu çalkantılı kadının, Marcianus'un isyanından önce Basiliscus ile olan bağlantıları nedeniyle bir kez ve Marcianus'un isyanından sonra Illus'a karşı düzenlediği komplos nedeniyle bir kez toplam iki kez sürgün edilmesi olasılık dışı değildir. Hapishaneden, Ariadne serbest bırakılmasını için önce Zeno'ya, sonra da imparatorun kendisine sevk ettiği Illus'a yalvarmayı başardı. Illus sadece isteğini reddetmekle kalmadı, aynı zamanda kocasının tahtına başka bir kişiyi yerleştirmek istemekle suçladı. Bu onu rahatsız etti ve annesi gibi, Illus'a suikast girişiminde bulundu. [[Jordanes]], nefretini başka bir sebebe atfeder: Illus'un, Zeno'nun onun hayatına kastetmesine neden olan Zeno'nun zihnine kıskanç şüpheleri aşıladığını ve bu şeylerin bilgisinin onu intikam için uyardığını söyler. Tuttuğu suikastçı, Illus'u öldürmeyi başaramadı, ancak girişimde kulağını kesti. Suikastçı alındı ve olaya ortakmış gibi görünen Zeno, infazını engelleyemedi. |
Zeno'nun zayıf karakteri onun etkili ve yetenekli insanları kıskanmasına neden oluyordu, bu nedenle Illus'un komutanlık pozisyonu ve popülaritesinin Zeno'yu şüphelendirmesi şaşırtıcı değildir, İmparator çeşitli yollarla ondan kurtulmaya çalıştı. Hırslı Verina da onun düşmanıydı ve hayatını kast eden entrikalar planladı. Onun iş verdiği Alan bir suikastçının, Illus'u yaraladığı söylenir. Fakat, bu şüphelidir, çünkü tarihçilerin, onunla kızı Ariadne'nin entrikaları karşısında kafaları karışıktır. Her halükarda Verina'nın girişimi başarısız oldu. Zeno eşit şekilde hem Illus hem de Verina'ya karşı güvensizdi ve Verina'yı [[Papurius]] kalesine hapsetti. Bu olayların zamanı konusunda bazı şüpheler vardır. [[Hugh Candidus|Candidus]] Marcianus'un isyanına başlamadan önce hapsedildiğini söyler ve [[Theodore Lector]], nedenini Basiliscus'un isyanında yer almasına bağlar. Gerçekten de, bu çalkantılı kadının, Marcianus'un isyanından önce Basiliscus ile olan bağlantıları nedeniyle bir kez ve Marcianus'un isyanından sonra Illus'a karşı düzenlediği komplos nedeniyle bir kez toplam iki kez sürgün edilmesi olasılık dışı değildir. Hapishaneden, Ariadne serbest bırakılmasını için önce Zeno'ya, sonra da imparatorun kendisine sevk ettiği Illus'a yalvarmayı başardı. Illus sadece isteğini reddetmekle kalmadı, aynı zamanda kocasının tahtına başka bir kişiyi yerleştirmek istemekle suçladı. Bu onu rahatsız etti ve annesi gibi, Illus'a suikast girişiminde bulundu. [[Jordanes]], nefretini başka bir sebebe atfeder: Illus'un, Zeno'nun onun hayatına kastetmesine neden olan Zeno'nun zihnine kıskanç şüpheleri aşıladığını ve bu şeylerin bilgisinin onu intikam için uyardığını söyler. Tuttuğu suikastçı, Illus'u öldürmeyi başaramadı, ancak girişimde kulağını kesti. Suikastçı alındı ve olaya ortakmış gibi görünen Zeno, infazını engelleyemedi. |
||
== Leontius'un gaspı ve Illus'un ölümü == |
== Leontius'un gaspı ve Illus'un ölümü == |
||
[[Dosya:Theodoric bronze weight inlaid with silver issued by prefect Catulinus Rome 493 526.jpg| |
[[Dosya:Theodoric bronze weight inlaid with silver issued by prefect Catulinus Rome 493 526.jpg|küçükresim|upright=1.14|[[Ostrogotlar]]ın kralı ve İtalya hükümdarı Büyük [[Teoderik]]'in ismini içeren ağırlık. Teoderik, Zeno'ya hizmet etmiş, [[Papurius]] kalesinin kuşatıp, ele geçiren orduya liderlik etmiş ve Illus'un kardeşi Trocondus'u öldürmüştür (484).]] |
||
Illus ve arkadaşı Pamprepius, artık saraydan ayrılmışlardı. Önce Nicaea'ya sonra yarasını iyileştirmek için hava değişimi iddiası ile tüm orduların generali olarak eyalet görevlilerinin atanmasını yaptığı Doğu'ya gitti. Pamprepius'u Illus'a ilk tanıştıran şöhretli İsaurialı subay Marsus ve Sureye kökenli diğer tanınmış subay [[Leontius (gaspçı)|Leontius]] ya ona eşlik ettiler ya da Doğu'da ona katıldılar. Küçük Asya'yı geçtikten sonra 483 veya 484'te ayaklanma bayrağını kaldırdılar. Illus Leontius'u imparator ilan etti, Antioch yakınlarında Zeno'nun ordosonu mağlup etti, İsaurialıları kendi tarafına çekip [[Papurius]]'u ele geçirdi, Verina'yı serbest bıraktı, Tarsus'ta Leontius'u taçlandırmasını sağladı ve [[Dioecesis Orientis]] ile [[Dioecesis Aegypti]] valilerine gaspçıyı imparator olarak kabul etmelerini öneren birer mektup yollamıştır. Ancak bu önemli hizmet, kısa bir süre sonra hastalığın Verona'nın huzursuz hayatını sona erdirdiği Papurius'a göndermesini engellemedi. |
Illus ve arkadaşı Pamprepius, artık saraydan ayrılmışlardı. Önce Nicaea'ya sonra yarasını iyileştirmek için hava değişimi iddiası ile tüm orduların generali olarak eyalet görevlilerinin atanmasını yaptığı Doğu'ya gitti. Pamprepius'u Illus'a ilk tanıştıran şöhretli İsaurialı subay Marsus ve Sureye kökenli diğer tanınmış subay [[Leontius (gaspçı)|Leontius]] ya ona eşlik ettiler ya da Doğu'da ona katıldılar. Küçük Asya'yı geçtikten sonra 483 veya 484'te ayaklanma bayrağını kaldırdılar. Illus Leontius'u imparator ilan etti, Antioch yakınlarında Zeno'nun ordosonu mağlup etti, İsaurialıları kendi tarafına çekip [[Papurius]]'u ele geçirdi, Verina'yı serbest bıraktı, Tarsus'ta Leontius'u taçlandırmasını sağladı ve [[Dioecesis Orientis]] ile [[Dioecesis Aegypti]] valilerine gaspçıyı imparator olarak kabul etmelerini öneren birer mektup yollamıştır. Ancak bu önemli hizmet, kısa bir süre sonra hastalığın Verona'nın huzursuz hayatını sona erdirdiği Papurius'a göndermesini engellemedi. |
||
485 yılında Zeno, İoannis ''Gibbo'' ([[İoannis (kanbur)|Kanbur İoannis]]) ya da daha büyük bir olasılıkla [[İoannis (iskitli)|İskitli İoannis]] ile o sırada konsül olan [[Teoderik]] komutasında, [[Makedonya (Roma eyaleti)|Makedonyalılar]] ve [[İskitler]]den (Tillemont, makul olmayan bir şekilde, bunların [[Ostrogotlar|Ostrogot]] olduğunu söyler) oluşan yeni bir orduyu isyancılara karşı gönderdi. İoannis, asileri Seleucia (bu isimli hangi kasaba olduğu belli değildir, muhtemelen [[Silifke|İsauria'da bulunan Seleucia]]) yakınlarında mağlup edip, Papurius kalesine kaçan asileri kuşattı. |
485 yılında Zeno, İoannis ''Gibbo'' ([[İoannis (kanbur)|Kanbur İoannis]]) ya da daha büyük bir olasılıkla [[İoannis (iskitli)|İskitli İoannis]] ile o sırada konsül olan [[Teoderik]] komutasında, [[Makedonya (Roma eyaleti)|Makedonyalılar]] ve [[İskitler]]den (Tillemont, makul olmayan bir şekilde, bunların [[Ostrogotlar|Ostrogot]] olduğunu söyler) oluşan yeni bir orduyu isyancılara karşı gönderdi. İoannis, asileri Seleucia (bu isimli hangi kasaba olduğu belli değildir, muhtemelen [[Silifke|İsauria'da bulunan Seleucia]]) yakınlarında mağlup edip, Papurius kalesine kaçan asileri kuşattı. Bu zorluk karşısında Trocondus, destek güçleri ile bir araya gelmek ve kaçmak için teşebbüste bulundu, ama kuşatmacılar tarafından ele geçirilip öldürüldü. Illus ve Leontius, Trocondus'ın kaderinden habersizlerdi ve Trocondus'un geri dönüşü ve nihai zafere güvence veren Pamprepius tarafından cesaretlendirildiler, üç yıldan fazla bir süredir büyük bir azimle tutuluyorlardı. Dördüncü yılda, Trocondus'un ölümü öğrenildi ve Illus, Pamprepius tarafından kendisine yapılan aldatmacaya boyun eğdi, onu öldürdü. Kale, kısa bir süre sonra, Zeno tarafından Konstantinopolis'ten gönderilen Trocondus'un kayınbiraderinin ihaneti tarafından ele geçirildikten sonra, Illus ve Leontius'un kafaları 488 yılında kesildi ve kafaları imparatora gönderildi. |
||
<!-- |
|||
From this difficulty, Trocondus attempted to escape and gather forces for their relief, but was taken by the besiegers and put to death. Illus and Leontius were ignorant of his fate, and, encouraged by Pamprepius who gave them assurances of Trocondus's return and of ultimate victory, held out with great tenacity for over three years. In the fourth year, the death of Trocondus was discovered, and Illus, enraged at the deceit practised on him by Pamprepius, put him to death. The fort was soon after taken by the treachery of Trocondus's brother-in-law, who had been sent for the purpose from Constantinople by Zeno, and Illus and Leontius were beheaded (488) and their heads sent to the emperor. |
|||
Tillemont ve Le Beau, Illus'un isyanını putperestliği yeniden kurma girişimi olarak görürler, fakat bu görüş için hiçbir temel yok gibidir. Pamprepius'un [[Paganizm|pagan]] olduğunu biliyorsakta Illus'un olduğunu bilmiyoruz; Illus'un sabit dini ilkeleri olmayan ve isyanının ya hırs için ya da düşmanlarının entrikaları ile Zeno'nun şüphelerine karşı tek güvenlik ihtimalinin, onun imparatoru tahttan indirmek olduğuna dair inancından kaynaklanması daha muhtemeldir. [[Edward Gibbon]]'un Illus'un isminden bahsetmemesi ve isyanını nadiren fark etmesi dikkat çekicidir. |
|||
Tillemont and Le Beau regard the revolt of Illus as an attempt to re-establish paganism, but for this view there seems no foundation. We do not know that Illus was a [[pagan]], though Pamprepius was; it is more likely that Illus was a man of no fixed religious principles, and that his revolt originated either in ambition, or in a conviction that his only prospect of safety from the intrigues of his enemies and the suspicions of Zeno was the deposition of the emperor. It is remarkable that [[Edward Gibbon]] does not mention the name of Illus, and scarcely notices his revolt. |
|||
--> |
|||
== |
== Kaynakça == |
||
;Özel |
;Özel |
||
* ''Bu makalenin metninde [https://web.archive.org/web/20080504214355/http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1677.html Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', v. 1, page 569-570] temel alınmıştır'' |
* ''Bu makalenin metninde [https://web.archive.org/web/20080504214355/http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1677.html Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', v. 1, page 569-570] temel alınmıştır'' |
||
| 42. satır: | 39. satır: | ||
;Genel |
;Genel |
||
=== İlk kaynaklar === |
=== İlk kaynaklar === |
||
{{ |
{{Kaynak başı|30em}} |
||
* {{ |
* {{Ansiklopedi kaynağı |ansiklopedi= [[Suda]] | başlık = Παμπρενιος (Pamprenios) }} |
||
* {{ |
* {{Kitap kaynağı |soyadı=İoannis Zonaras |yazarbağı=İoannis Zonaras |başlık=Compendium of History }} |
||
* {{ |
* {{Kitap kaynağı |soyadı=Günah Çıkartıcı Theofanis |yazarbağı=Theofanis (aziz) |başlık=Chronographia }} |
||
* {{ |
* {{Kitap kaynağı |soyadı=Evagrius |yazarbağı=Evagrius Scholasticus |başlık=Historia Ecclesiae }} |
||
{{ |
{{Kaynak sonu}} |
||
=== İkincil kaynaklar === |
=== İkincil kaynaklar === |
||
{{ |
{{Kaynak başı|30em}} |
||
* {{ |
* {{Kitap kaynağı |soyadı=Armory |ad=Patrick |başlık=People and Identity in Ostrogothic Italy, 489-554 |url=https://archive.org/details/peopleidentityos00amor |yıl=1997 |yayıncı=Cambridge University Press |isbn=0-521-52635-3 |sayfalar=[https://archive.org/details/peopleidentityos00amor/page/n303 282]-283}} |
||
* {{ |
* {{Kitap kaynağı | soyadı1=Cameron | ad1=Averil | soyadı2=Ward-Perkins | ad2=Bryan | yazar2-bağ=Bryan Ward-Perkins | soyadı3=Whitby | ad3=Michael | başlık=The Cambridge Ancient History, Volume 14 - Late Antiquity: Empire and Successors, AD 425-600 |yer=Cambridge | yayıncı=Cambridge University Press | yıl=2000 | isbn=0-521-32591-9 | url=https://books.google.com/books?id=Qf8mrHjfZRoC | kaynak=harv |erişimtarihi=27 Ağustos 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20171020065519/https://books.google.com/books?id=Qf8mrHjfZRoC |arşivtarihi=20 Ekim 2017 | ölüurl=hayır}} |
||
* {{ |
* {{Kitap kaynağı |soyadı=Williams |ad=Stephen |yazar2=Gerard Friell|başlık=The Rome that did not fall |yıl=1999 |yayıncı=Routledge |isbn=0-415-15403-0 }} |
||
{{Kaynak sonu}} |
|||
<!-- If someone wants to expand this section, here are the sources used by Smith: |
|||
(Suidas, s. vv. Z^i>«*>, nafjiirpemos ; Zonar. xiv. 2 ; Theophan. Chronog. pp. 103, &c. ed. Paris; pp, 83, &c. ed. Venice ; Evagrius, H. E. iii. 8, 16, 24, 26, 27 ; Candidus, apud Phot. Bibl. cod. 79 ; Malchus, apud Phot. BibL cod. 78 ; Damascius, apud Phot. Bibl. cod. 242 ; Procop. B. V. i. 7 ; Marcellinus, Chronicon; Victor Tun. Chronicon. ; Theodor. Lector, H. E. i. 37, ii. 3, 4 ; Jornandes, de Reg. Success, c. 47 ; Cedreims, Compendium; Liberatus Diaconus, Bre- viarium Caussae Nestorianorum et Eutychianorum, c. 16, 17, apud Galland. Bibliotk. Patrum, vol. x ; Tillemont, Hist, des Empereurs, vol. vi; Le Beau, Bas Empire, c. 36 ; Gibbon, ch. 39.), [J. C. M.] |
|||
--> |
|||
{{refend}} |
|||
== Dış bağlantılar == |
== Dış bağlantılar == |
||
* {{Web kaynağı | |
* {{Web kaynağı | soyadı = Giftopoulou | ad = Sofia | başlık = Rebellion of Illοs and Leontios against Zeno, 484-488 | eser = Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor | yayıncı = Foundation of the Hellenic World | yıl = 2005 | url = http://www.ehw.gr/l.aspx?id=10022 | erişimtarihi = 14 Temmuz 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160303175708/http://www.ehw.gr/l.aspx?id=10022 | arşivtarihi = 3 Mart 2016 | ölüurl =hayır}} |
||
{{s-start}} |
{{s-start}} |
||
| 67. satır: | 60. satır: | ||
{{s-ttl | title=[[Roma İmparatorluğu]] [[Konsül (Roma)|Konsülü]]| years=478 }} |
{{s-ttl | title=[[Roma İmparatorluğu]] [[Konsül (Roma)|Konsülü]]| years=478 }} |
||
{{S-aft | after= [[Zeno (imparator)|Imp. Caesar Flavius Zeno Augustus]] III}} |
{{S-aft | after= [[Zeno (imparator)|Imp. Caesar Flavius Zeno Augustus]] III}} |
||
{{ |
{{Bitiş kutusu}} |
||
{{Otorite kontrolü}} |
|||
[[Kategori:488 yılında ölenler]] |
[[Kategori:488 yılında ölenler]] |
||
<!-- |
<!-- |
||
[[ |
[[Kategori:5th-century executions]] |
||
--> |
--> |
||
[[Kategori:Bizanslı generaller]] |
[[Kategori:Bizanslı generaller]] |
||
| 84. satır: | 79. satır: | ||
[[Kategori:Doğum tarihi bilinmeyenler]] |
[[Kategori:Doğum tarihi bilinmeyenler]] |
||
[[Kategori:Başı kesilerek idam edilmiş kişiler]] |
[[Kategori:Başı kesilerek idam edilmiş kişiler]] |
||
[[Kategori:Bilgi kutusu bulunmayan kişiler]] |
|||
[[Kategori:Magistri militum]] |
|||
20.12, 20 Nisan 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.
Flavius Illus[1] (Grekçe: Ἰλλός) (ö. 488), Bizans İmparatorları Zeno ve Basiliscus dönemlerinde etkin general.
Illus, Basiliscus'un Zeno'ya karşı isyanını desteklemiş, sonra taraf değiştirip Zeno'yu desteklemiştir. Illus, Zeno iyi hizmet etmiş, gaspçı Marcianus'ı mağlup etmiş fakat sonra dul imparatoriçe Verina ile ihtilafa düşmüş ve Leontius'un isyanını desteklemiş fakat isyanında başarısız olmuş ve sonunda öldürülmüştür.
Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Illus bir İsaurialıydı fakat doğum tarihi ve yeri bilinmemektedir; Appallius Illus Trocundus isimli bir erkek kardeşi vardı. Illus'un, İmparator I. Leo (457-474 arası hükümdar) altında çeşitli görevlerde bulunda ve tahta çıkmasından önce görünüşte Zeno'nun samimi bir arkadaşı olduğu söylenir. İoannis Malalas, Illus'u Zeno'nun amcası olarak kabul eder.[2] Bununla birlikte, Zeno'ya karşı düşman olduğu bir zamanda, Zeno'nun saltanatında onu ilk kaynaklarda görürüz.
Basiliscus yönetiminde
[değiştir | kaynağı değiştir]
Leo'nun dul eşi imparatoriçe Verina'nın kardeşi Basiliscus, 475 yılında Zeno'yu Konstantinopolis'ten uzaklaştırmış ve Illus ile onun kardeşi Trocundus'u peşine düşmesi için Zeno'nun sığındığı İsauria'ya bir ordu ile yollamıştı. İki kardeş, kaçak imparatoru Temmuz 476'da mağlup edip, yerel kişilerin ne gariptir ki "Konstantinopolis" olarak adlandırdıkları bir tepede onu kuşattılar.[3] Illus, ayrıca Zeno'nun kardeşi, Longinus'u da Zeno'yu kontrol etmekte bir araç olarak kullanmak üzere esir almışlardı.[4]
Kuşatma boyunca, Illus ile Trocondus, Konstantinopolis'te bulunan Senato tarafından gizlice Basiliscus'a karşı Zeno'yu desteklemesi için cesaretlendiriliyordu; Illus'un kendisi, Zeno'nun kaçışından sonra başkentte kalan İsaurluların öldürülmesine izin vermesi nedeniyle gaspçıdan hoşnutsuzdu.[4] Sonuçta Illus ile Trocondus, Zeno tarafından verilen sözler ve hediyeler ile ikna olup taraf değiştirdiler ve onun kuvvetleri ile birleşip başkente yürüdüler. Bitinya'da bulunan Nicaea şehrinde Basiliscus'un yeğeni general Armatus'un komutasında kuvvetler ile karşı karşıya geldiler, Onun da üstesinden geldi ve destekçileri tarafından terkedilen Basiliscus tahttan indirildi ve 477 yılında öldürüldü.
Marcianus'a karşı
[değiştir | kaynağı değiştir]478 yılında tek konsüldü ve 479'da, aynı isimli Bizans İmparatoru'nun torunu ve Batı'nın imparatoru Anthemius'un oğlu Marcianus'un tehlikeli isyanının ezilmesinde etkili oldu. Marcianus, İmparator Leo ile Verina'nın kızları ve Zeno'nun karısı Ariadne'nin kızkardeşi Leontia ile evliydi. İsyan, ayak takımının desteği ile Zeno'nun birliklerinin mağlup edilip, onun sarayında kuşatıldığı Konstantinopolis'te gerçekleşmişti. Illus'un bir an duraksadı ama koruması altındaki Mısırlı bir kâhinin güvencesi ile bağlılığı ya da cesareti geri geldi. Marcianus'un güçleri Illus tarafından bozuldu ve Marcianus'un kendisi kardeşleri Procopius ve Romulus ile ele geçirildi. Kardeşleri kaçtı fakat Marcianus ya Kilikya'da Tarsus'a gönderildi ve orada kilisede rahip yapıldı ya da İsauria'da bulunan Papurius ya da Papyrius ayağına gönderilip devlet esiri olarak kullanıldı.
Illus'un kardeşi Trocondus, 482 yılında konsüldü ve Illus'un kendisi patricius ve magister officiorum payelerine sahipti. Onun gücünü ve nüfuzunu kullandığı ve savaşta olduğu gibi devlete de iyi hizmet verdiği söylenir. Özenle bilim ve edebiyatı desteklemiştir.
Pamprepius'un hamiliği ve Verina ile çatışması
[değiştir | kaynağı değiştir]Kendisine hem kamu gelirinden maaş verdiği hem de özel kaynaklarından yardım yaptığı Pamprepius ile arkadaşlığı ve hamiliğinin sebebi belki de bir edebi eğilimlerdi. Pamprepius, Thebes yerlisiydi ya da başkalarına göre, Mısır'daki Panopolis'tendi ve bir şair, bir dilbilgici ve özellikle de geleceği bilme becerisi bakımından övgüye değerdi. Pamprepius, hem Zeno tarafından hem de dul imparatoriçe Verina tarafından nefret ediyordu ve İsauria'ya bazı işleri için giden Illus'un yokluğunda, onu Illus lehine ve imparatorun karşısına gelecek olaylarla tahmin etmesi girişimi nedeniyle kovdular. Illus, onun ile olan yakınlığının, onun görevden alınmasının asıl nedeni olduğunu bilerek, onu hanesine aldı ve başkente dönüşünde, onu yanına aldı. Bu olayların tarihi şüphelidir: Marcianus'un isyanından önce gerçekleşmiş olabilirler, ancak daha sonraki bir tarih daha muhtemeldir.
Zeno'nun zayıf karakteri onun etkili ve yetenekli insanları kıskanmasına neden oluyordu, bu nedenle Illus'un komutanlık pozisyonu ve popülaritesinin Zeno'yu şüphelendirmesi şaşırtıcı değildir, İmparator çeşitli yollarla ondan kurtulmaya çalıştı. Hırslı Verina da onun düşmanıydı ve hayatını kast eden entrikalar planladı. Onun iş verdiği Alan bir suikastçının, Illus'u yaraladığı söylenir. Fakat, bu şüphelidir, çünkü tarihçilerin, onunla kızı Ariadne'nin entrikaları karşısında kafaları karışıktır. Her halükarda Verina'nın girişimi başarısız oldu. Zeno eşit şekilde hem Illus hem de Verina'ya karşı güvensizdi ve Verina'yı Papurius kalesine hapsetti. Bu olayların zamanı konusunda bazı şüpheler vardır. Candidus Marcianus'un isyanına başlamadan önce hapsedildiğini söyler ve Theodore Lector, nedenini Basiliscus'un isyanında yer almasına bağlar. Gerçekten de, bu çalkantılı kadının, Marcianus'un isyanından önce Basiliscus ile olan bağlantıları nedeniyle bir kez ve Marcianus'un isyanından sonra Illus'a karşı düzenlediği komplos nedeniyle bir kez toplam iki kez sürgün edilmesi olasılık dışı değildir. Hapishaneden, Ariadne serbest bırakılmasını için önce Zeno'ya, sonra da imparatorun kendisine sevk ettiği Illus'a yalvarmayı başardı. Illus sadece isteğini reddetmekle kalmadı, aynı zamanda kocasının tahtına başka bir kişiyi yerleştirmek istemekle suçladı. Bu onu rahatsız etti ve annesi gibi, Illus'a suikast girişiminde bulundu. Jordanes, nefretini başka bir sebebe atfeder: Illus'un, Zeno'nun onun hayatına kastetmesine neden olan Zeno'nun zihnine kıskanç şüpheleri aşıladığını ve bu şeylerin bilgisinin onu intikam için uyardığını söyler. Tuttuğu suikastçı, Illus'u öldürmeyi başaramadı, ancak girişimde kulağını kesti. Suikastçı alındı ve olaya ortakmış gibi görünen Zeno, infazını engelleyemedi.
Leontius'un gaspı ve Illus'un ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]
Illus ve arkadaşı Pamprepius, artık saraydan ayrılmışlardı. Önce Nicaea'ya sonra yarasını iyileştirmek için hava değişimi iddiası ile tüm orduların generali olarak eyalet görevlilerinin atanmasını yaptığı Doğu'ya gitti. Pamprepius'u Illus'a ilk tanıştıran şöhretli İsaurialı subay Marsus ve Sureye kökenli diğer tanınmış subay Leontius ya ona eşlik ettiler ya da Doğu'da ona katıldılar. Küçük Asya'yı geçtikten sonra 483 veya 484'te ayaklanma bayrağını kaldırdılar. Illus Leontius'u imparator ilan etti, Antioch yakınlarında Zeno'nun ordosonu mağlup etti, İsaurialıları kendi tarafına çekip Papurius'u ele geçirdi, Verina'yı serbest bıraktı, Tarsus'ta Leontius'u taçlandırmasını sağladı ve Dioecesis Orientis ile Dioecesis Aegypti valilerine gaspçıyı imparator olarak kabul etmelerini öneren birer mektup yollamıştır. Ancak bu önemli hizmet, kısa bir süre sonra hastalığın Verona'nın huzursuz hayatını sona erdirdiği Papurius'a göndermesini engellemedi.
485 yılında Zeno, İoannis Gibbo (Kanbur İoannis) ya da daha büyük bir olasılıkla İskitli İoannis ile o sırada konsül olan Teoderik komutasında, Makedonyalılar ve İskitlerden (Tillemont, makul olmayan bir şekilde, bunların Ostrogot olduğunu söyler) oluşan yeni bir orduyu isyancılara karşı gönderdi. İoannis, asileri Seleucia (bu isimli hangi kasaba olduğu belli değildir, muhtemelen İsauria'da bulunan Seleucia) yakınlarında mağlup edip, Papurius kalesine kaçan asileri kuşattı. Bu zorluk karşısında Trocondus, destek güçleri ile bir araya gelmek ve kaçmak için teşebbüste bulundu, ama kuşatmacılar tarafından ele geçirilip öldürüldü. Illus ve Leontius, Trocondus'ın kaderinden habersizlerdi ve Trocondus'un geri dönüşü ve nihai zafere güvence veren Pamprepius tarafından cesaretlendirildiler, üç yıldan fazla bir süredir büyük bir azimle tutuluyorlardı. Dördüncü yılda, Trocondus'un ölümü öğrenildi ve Illus, Pamprepius tarafından kendisine yapılan aldatmacaya boyun eğdi, onu öldürdü. Kale, kısa bir süre sonra, Zeno tarafından Konstantinopolis'ten gönderilen Trocondus'un kayınbiraderinin ihaneti tarafından ele geçirildikten sonra, Illus ve Leontius'un kafaları 488 yılında kesildi ve kafaları imparatora gönderildi.
Tillemont ve Le Beau, Illus'un isyanını putperestliği yeniden kurma girişimi olarak görürler, fakat bu görüş için hiçbir temel yok gibidir. Pamprepius'un pagan olduğunu biliyorsakta Illus'un olduğunu bilmiyoruz; Illus'un sabit dini ilkeleri olmayan ve isyanının ya hırs için ya da düşmanlarının entrikaları ile Zeno'nun şüphelerine karşı tek güvenlik ihtimalinin, onun imparatoru tahttan indirmek olduğuna dair inancından kaynaklanması daha muhtemeldir. Edward Gibbon'un Illus'un isminden bahsetmemesi ve isyanını nadiren fark etmesi dikkat çekicidir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- Bu makalenin metninde Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, v. 1, page 569-570 temel alınmıştır
- ^ İsmi Yunanca "Ιλλός" ya da "Ιλλους" şeklinde yazılır ve Latince "Illus", "Ellus" ya da "Hyllus". "Flavius" by a papyrus. The name "Patricius" is attested only in Victor of Tunes, and is a mistake for his title of Patrician. Full name in Oxyrhynchus Papyri 16 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Cambridge University History vol. 14, page 149
- ^ Suda, s.v. Ζήνων
- ^ a b Williams, p. 185.
- Genel
İlk kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Παμπρενιος (Pamprenios)". Suda.
- İoannis Zonaras. Compendium of History.
- Günah Çıkartıcı Theofanis. Chronographia.
- Evagrius. Historia Ecclesiae.
İkincil kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Armory, Patrick (1997). People and Identity in Ostrogothic Italy, 489-554. Cambridge University Press. ss. 282-283. ISBN 0-521-52635-3.
- Cameron, Averil; Ward-Perkins, Bryan; Whitby, Michael (2000). The Cambridge Ancient History, Volume 14 - Late Antiquity: Empire and Successors, AD 425-600. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-32591-9. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2019.
- Williams, Stephen; Gerard Friell (1999). The Rome that did not fall. Routledge. ISBN 0-415-15403-0.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Giftopoulou, Sofia (2005). "Rebellion of Illοs and Leontios against Zeno, 484-488". Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor. Foundation of the Hellenic World. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.
