İçeriğe atla

Somuncu Baba: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Av.tugaydin (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
1.778 değişiklik
Değişiklik özeti yok
k →‎Kaynakça: Kaynakça düzeltmesi
 
(6 kullanıcı tarafından yapılan 9 ara revizyon gösterilmiyor)
9. satır: 9. satır:
| doğum_adı =
| doğum_adı =
| doğum_tarihi = 1331
| doğum_tarihi = 1331
| doğum_yeri = [[Akçakaya]], [[Talas]], [[Kayseri]]
| doğum_yeri = [[Akçakaya, Talas]], [[Kayseri]]
| ölüm_tarihi = 1412
| ölüm_tarihi = 1412
| ölüm_yeri =
| ölüm_yeri =[[Aksaray]]
| yattığı_yer =
| yattığı_yer =
| yattığı_yerin_koordinatları =
| yattığı_yerin_koordinatları =
19. satır: 19. satır:
| dil = [[Türkçe]]
| dil = [[Türkçe]]
| ikamet = [[Anadolu]]
| ikamet = [[Anadolu]]
| milliyet = [[Türk]]
| milliyet = [[Türkler|Türk]]
| vatandaşlık = [[Osmanlı İmparatorluğu]]
| vatandaşlık = [[Osmanlı İmparatorluğu]]
| eğitim =
| eğitim =
37. satır: 37. satır:
| website =
| website =
}}
}}
'''Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli'''{{Adn|Hamîd-i Kayserî, Hamîd-i Aksarayî, Somuncu Koca ve Ekmekçi Koca olarak da bilinir.}} (d.1331 - ö.1412) veya bilinen ismi ile '''Somuncu Baba''',<ref name= "S. Baba">{{Web kaynağı |url=http://somuncubaba.aksaray.edu.tr/detay.asp?id=69 |başlık=Somuncubaba Tarih ve Kültür Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Aksaray Üniversitesi |erişimtarihi=13 Mart 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130923174816/http://somuncubaba.aksaray.edu.tr/detay.asp?id=69 |arşivtarihi=23 Eylül 2013 |ölüurl=evet }}</ref> [[Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi|Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde]] yaşamış [[mutasavvıf]] ve İslam âlimi. Aynı zamanda [[Bayramiyye]] [[Tarikât]]ı kurucusu [[Hacı Bayram Veli]]'nin de hocasıdır. [[Safevîyye]]-[[Erdebîlîyye|Erdebîlîye]] Tarikâtı'nın [[Anadolu]]’ya yayılmasında etkin faaliyetlerde bulunmuş önemli bir mutasavvıftır.<ref name= "Somuncu Baba">{{Web kaynağı |url=http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=370378 |başlık=TDV İslam Ansiklopedisi, Haşim Şahin |erişimtarihi=13 Mart 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150402094107/http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=370378 |arşivtarihi=2 Nisan 2015 |ölüurl=evet }}</ref>
'''Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli'''{{Adn|Hamîd-i Kayserî, Hamîd-i Aksarayî, Somuncu Koca ve Ekmekçi Koca olarak da bilinir.}} (d.1331 - ö.1412) veya bilinen ismi ile '''Somuncu Baba''',<ref name= "S. Baba">{{Web kaynağı |url=http://somuncubaba.aksaray.edu.tr/detay.asp?id=69 |başlık=Somuncubaba Tarih ve Kültür Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Aksaray Üniversitesi |erişimtarihi=13 Mart 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130923174816/http://somuncubaba.aksaray.edu.tr/detay.asp?id=69 |arşivtarihi=23 Eylül 2013 |ölüurl=evet }}</ref> [[Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi|Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde]] yaşamış [[mutasavvıf]] ve İslam âlimi. Aynı zamanda [[Bayramiyye]] [[Tarikât]]ı kurucusu [[Hacı Bayram Veli]]'nin de hocasıdır. [[Safevîyye]] Tarikâtı'nın [[Anadolu]]’ya yayılmasında etkin faaliyetlerde bulunmuş önemli bir mutasavvıftır.<ref name= "Somuncu Baba">{{Web kaynağı |url=http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=370378 |başlık=TDV İslam Ansiklopedisi, Haşim Şahin |erişimtarihi=13 Mart 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150402094107/http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=370378 |arşivtarihi=2 Nisan 2015 |ölüurl=evet }}</ref>


== Hayatı ==
== Hayatı ==
58. satır: 58. satır:
* [[Molla Fenari]]<ref name= "Somuncu Baba" />
* [[Molla Fenari]]<ref name= "Somuncu Baba" />
* [[Şeyh Bedreddin]]<ref name= "Somuncu Baba" />
* [[Şeyh Bedreddin]]<ref name= "Somuncu Baba" />
* Hâlil Taybî, ''[[Darende]]''
* Halil Taybî, ''[[Darende]]''
* [[Baba Yusuf Hâkikî]], ''[[Aksaray]]''
* [[Baba Yusuf Hâkikî|Yusuf Hakiki Baba]], ''[[Aksaray]]''


== Eserleri ==
== Eserleri ==
70. satır: 70. satır:
== Günümüzde ==
== Günümüzde ==
Kürşat Kızbaz'ın [[Somuncu Baba Aşkın Sırrı]] sinema filminde, Somuncu Baba'yı [[Furkan Palalı]] canlandırmıştır. Filmin tamamı Aksaray'da çekilmiştir.
Kürşat Kızbaz'ın [[Somuncu Baba Aşkın Sırrı]] sinema filminde, Somuncu Baba'yı [[Furkan Palalı]] canlandırmıştır. Filmin tamamı Aksaray'da çekilmiştir.

== Ayrıca bakınız ==

* [[Dua Çınarı]]


== Notlar ==
== Notlar ==
75. satır: 79. satır:


==Kaynakça==
==Kaynakça==
{{Kaynakça}}
{{kaynakça}}


== Bibliyografya ==
== Bibliyografya ==

11.34, 1 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Şeyh Hâmid-i Veli
Somuncu Baba Türbesi
Doğum1331
Akçakaya, Talas, Kayseri
Ölüm1412
Aksaray
Takma adlarSomuncu Baba
Ekmekçi Koca
MeslekYazar
DilTürkçe
İkametAnadolu
MilliyetTürk
VatandaşlıkOsmanlı İmparatorluğu

Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli[a] (d.1331 - ö.1412) veya bilinen ismi ile Somuncu Baba,[1] Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde yaşamış mutasavvıf ve İslam âlimi. Aynı zamanda Bayramiyye Tarikâtı kurucusu Hacı Bayram Veli'nin de hocasıdır. Safevîyye Tarikâtı'nın Anadolu’ya yayılmasında etkin faaliyetlerde bulunmuş önemli bir mutasavvıftır.[2]

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Bayezid-i Bistami, Safeviye Tarikatı ve Hacı Bayram-ı Veli

1331 tarihinde Kayseri'nin Akçakaya köyünde doğmuştur. Anadolu'nun İslamlaştırılması için gelen Horasan Erenleri'nden Şemseddin Musa Kayseri'nin oğludur. Seyyid olup soyu 24. kuşaktan İslam peygamberi Muhammed'e ulaştığı iddia edilir. Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli ilk tahsilini babası Şeyh Şemseddin Musa Kayseri'den almıştır. Bilge kişiliği olan Şeyh Hâmid-i Veli, ilim alanındaki çalışmalarını Şam, Tebriz ve Erdebil'de sürdürmüştür. Safevilik Erdebilî’nin ya da onun babası Sadreddin Erdebili'nin yanında[2] Erdebil’de tamamlamış ve Bayezid-i Bistami'nin ruhaniyetinden mânevi terbiye almıştır. Safev’îyye Tarikâtı'nın Anadolu’ya yayılması, muhtemelen Hoca Alâ ad-Dîn Ali Erdebilî’nin zamanında Şeyh Hâmid-i Veli ile olmuştur.

Dini ve dünyevi ilimlerle ilgili onay alarak, doğru yolu gösterme vazifesi için Anadolu'ya dönerek Bursa'ya yerleşmiştir. Bursa'da çilehanesinin yanında yaptırdığı ekmek fırınında somun pişirip sokak sokak dolaşarak "somunlar, müminler" nidasıyla insanlara ekmek dağıtmıştır. Bu sebeple Şeyh Hamid-i Veli "Somuncu Baba" ve "Ekmekçi Koca" olarak da tanınmıştır. Yıldırım Beyazıd Niğbolu zaferini kazanınca, "Allah'a şükür nişanesi" olarak Bursa Ulu Camii'ni yaptırmıştır. Ulu Cami’nin açılış hutbesini Şeyh Hâmid-i Veli okumuş ve hutbede Fatiha Suresini yedi farklı şekilde yorumlamıştır. Hutbeyi dinleyen padişah başta olmak üzere tüm cemaat Şeyh Hamid-i Veli'den etkilenmiştir. Mânevi kişiliği ve bilgelik yönü ortaya çıkan Şeyh Hamid-i Veli şöhretten korktuğu için talebeleriyle birlikte Bursa'dan ayrılarak Aksaray'a gelmiştir.[1] Abdurrahman el-Askerî ise Somuncu Baba'nın Bursa’dan ayrıldıktan sonra Ceyhan Nehri'nin kenarında bulunan Kozan (Sis) Kalesi yakınlarındaki bir köyde yerleştiğini ve Hacı Bayram-ı Veli'nin de buraya gelip kendisini ziyaret ettiğini belirtmiştir. Burada bir süre kaldıktan sonra önce Şam’a gitmiş, buradan Mekke’ye hacca gitmiş olan Somuncu Baba, hac dönüşü Aksaray’a yerleşmiştir.[2] Aksaray'da Hacı Bayram-ı Veli'yi dünyaya ve ahirete ait ilimlerde eğiterek yetiştirmiş, onu irşad vazifesi için Ankara'ya görevlendirmiştir.

1412 yılında ölen Somuncu Baba, Aksaray'da Hacı Bayram-ı Veli tarafından cenaze namazı kıldırıldıktan sonra bugünkü türbesinin olduğu yere defnedilmiştir.[1]

Somuncu Baba'nın Yusuf Hâkikî ve Hâlil Taybî adında iki oğlu olduğu bilinmektedir. Yusuf Hâkikî Aksaray’da kalarak burada ölmüştür. Diğer oğlu Hâlil Taybî ise Darende'ye yerleşmiştir. Bazı görüşlere göre Somuncu Baba, Darende'nin Hıdırlık adı verilen bölgesinde oğlu Halil Taybî ile birlikte gömülüdür.[2][3]

Talebeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Somuncu Baba ve en meşhur talebesi olan Hacı Bayram Veli'nin Osmanlı Devleti'nde yani Anadolu ve Rumeli üzerinde çok büyük etkileri vardır. Bu önemli isimler şunlardır:

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Somuncu Baba, zâhirî ve bâtınî ilimlerdeki derin bilgisine rağmen, çok az eser vermiş veya çok az eseri günümüze ulaşabilmiştir. Bu zikredilen hakikata rağmen, Somuncu Baba’nın bize kadar ulaşan Şerh-i Hadis-i Erba‘în, Zikir Risalesi, Silâh’u-l Mürîdîn adlı eserleri mevcuttur.

Somuncu Baba Türbesi ve Külliyesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Somuncu Baba Türbesi, Darende

Somuncu Baba, Şeyh Hamid-i Veli'nin türbesinin nerede olduğu tartışılmaktadır. Büyük ihtimalle Aksaray'da, bir diğer ihtimalse Malatya Darende'dir.

Günümüzde

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürşat Kızbaz'ın Somuncu Baba Aşkın Sırrı sinema filminde, Somuncu Baba'yı Furkan Palalı canlandırmıştır. Filmin tamamı Aksaray'da çekilmiştir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Hamîd-i Kayserî, Hamîd-i Aksarayî, Somuncu Koca ve Ekmekçi Koca olarak da bilinir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d "Somuncubaba Tarih ve Kültür Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Aksaray Üniversitesi". 23 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015. 
  2. ^ a b c d e f g h "TDV İslam Ansiklopedisi, Haşim Şahin". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015. 

Bibliyografya

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Somuncu_Baba&oldid=32646084" sayfasından alınmıştır